Ж асалым белгілері: ерін (е р ін -е р ін д і),
тоғы сы ң қы , ілгерінді, тербеліңкі (ұяң), еріндік
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: босаң тоғы сы ңқы , ауыз
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: босаң лепті, ұяң (ызың),
жіңіш ке, ерін әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: ерін (ерін -ерін д і),
т о ғ ы с ы ң қ ы , ұяң , ілгерінді (ж у ан ), ер ін д ік
дауыссыз дыбыс.
Д дауыссыз дыбысының үндесім түрлері Жуан езулік түрі: ДАУЫС, Д Ы Б Ы С т.б.
(17- 1-сурет) Жасалымы: тіл ұшы мен қы зыл иек озара
жымдаса тоғысады (1), жасалу орнына қарай тіл
ұшы; тіл ауыз қуысында кейін ш егініп жатады
(8), тілдің ж аты сы н а қарай кей ін ді; дауыс
желбезегі жартылай тербеледі (5-3), желбезек
қаты сы на қарай тербеліңкі; ерін жазылы п (езу
тартып) барып жасалады (1-3), ерін қаты сы на
қарай езулік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: тіл ұшы мен қы зыл иек озара
босаң тоғы сады , тоғы сы м күш іне қарай босаң
тоғы сы ңқы ; ауыз қуысы үлкейіп, комей қуысы
кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай комей
қуысты дыбыс болып табылады.
Естілімі: тіл ұшы мен қызыл иектің тоғы -
сымы босаң леппен аяқталады, тоғысым бітіміне
қарай босаң лепті; дауыссыз ызың дыбыстала-
ды, үн қатысына қарай ұяң; әуез қатысына қарай
жуан және езу әуезді дыбыс болып табылады.
Д жуан езулік түрінің айырым белгілері
Жасалым белгілері: тіл ұшы, тоғы сы ң қы ,
кейінді, тербеліңкі (ұяң), езулік дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: босаң тоғысыңқы, комей
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: босаң лепті, ұяң (ызың),
жуан, езу әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипатгамасы: тіл ұшы, тоғы сы ңқы ,
ұяң, кейінді (жуан), езулік дауыссыз дыбыс.
Ж іңіш ке езулік түрі: Д Е Н Е , Д ІРІЛ
т.б. (17- 2-сурет)
