е м ес,^ , кызыл, сары дегендерде бұл күйінде ш ырай м ағы насы
ж оқ. О ны ң үстіне ешбір грамм атикалы қ тұлға-
с ы з-а қ аналитикалы қ тәсіл арқы лы да кейде
ш ырай (салыстырмалы ш ырай) мәнін жасауға,
білдіруге болады. Атап айтқанда, субъект (атау
септіктегі сөз) пен салыстыры латын зат, заттық
ұғымды сөз, сөз тіркесі, кейде жіктеу есімдігі
ш ы ғы с септікте немесе ш ы ғы с септік пен
гөрі шылауы тіркесіп, я көмектес септікте
салыстыр- ғанда немесе барыс септікте
карағанда сияқты
создермен тіркесіп, сапалы қ сын есім анықтау-
ыш қызметімен бірге көбіне предикат қызметін-
де қолданылады:
Саған жар менен артык та- былса да (Абай).
Ескі калаға карағанда бұл аудан- ның үйлері биік. Бұрынғы кұрылыстармен салыс- тырғанда жаңа кұрылыстың ірге тасы да, кабыр- ғасы да мыкты т.б. А кадемиялы қ грамматикада
бұл - салыстырмалы ш ырайдың аналитикалы қ
жолмен жасалатын бір түрі ретінде беріледі. Бұл
- бір. Екінш іден, басқа шырай түрлері жайында
да бір ортақ пікір жоқ. Ж оғары да талданғандай
жай шырай дегенді есептемегенде,(бір оқулық-
тарда екі түрлі - салыстырмалы және күшейтпелі
ш ырайлар, енді біреуінде үш түрлі - салыстыр-
малы шырай, күшейтпелі шырай және асырмалы
шырай, тағы біреуінде төрт түрлі - салыстырма-
лы шырай, бәсең я ш ағын ш ырай, күшейтпелі
шырай және асырмалы шырай, тіпті кейбір зерт-
теулерде одан да көп түрі беріледі.
С Ы Н Е С ІМ
467 Күшейтпелі ж әне асырмалы деп аталатын
шырай түрлерін біріктіріп карайтын болсақ (асыр-
малы деп жүрген шырай түрі де күшейтпелі мәнді
білдіреді:
өте ж ақсы - ж ап-ж ақсы, аса биік - біп-биік т.б.), 'ш ырайдың сапалы қ сын есімнің
лексика-грамматикалық категориясы ретінде екі-
ақ түрін корсетуге болады: