Тыңда, дала, Жамбылды (Жам-
был).
Ғылым таппай мақтанба (Абай).
Енді сен жүре бер, аздан соң ж ауабын өзім берейін (Әбішев).
Тоңғандарың мына тұс-тұсыңдағы ауылдарға барып, жылынып қайтыңдар (Әуезов).
Ал 3-жақта бұйры қты қ м ағы н а солғы ндап,
тілек (бұйры қ пен тілек), өтініш (бұйры қ пен
өтініш ) мәні байқалы п отырады.
Тілегім бақыт тап та, өмірлі бол, Қорлықпен ағармасын қара іиашың (Аманжолов).
Шөл дала сусын ішсін, шөлі қансын. А лм а өссін, гүл бақшасы жапырақ жар- сын. Сайрандап адам ұлы кең дұниеде, Бұлбұл құс бойы балқып, әнге салсын (Жамбыл).
І-ж ақта бұйры қты қ м ағы надан гөрі ниет,
тілек мәні басым болады, өйткені сөйлеуші өзіне
өзі бұйырмайды, бұйрық бермейді. С оған қарап
І-ж ақты , кейде тіпті 3-жақты да, бұйры қ рай
шеңберінен шығару керек деген де пікір жоқ емес.
Сөйле десең, сөйлейін сөз келгенде... Үйректі де ұстапзиіътлъ,, - деді (Алтынсарип).
Алдымда тол- ған мақсат, толған таңдау, Алайын мынасын ба, анасын ба ?
Сөз жоқ, бұйрықтық мағы наны білдіруде II-
жақ пен
I және
III жақтардың арасында айырма-
шылық бар екені көрінеді.
Бұйрық райдың құрамында бұйры қты қ ма-
ғынадан горі ниет, тілек мәнді білдіретін бірінші
және үшінші жақ гіен олардың көрсеткіштері бо-
луы бұйры қ райдың түрлену парадигмасына,
тұлғалықж үйесіне байланысты. М ағыналарында
бұйрықты білдіруде өзгеш елік болса да, бұйрық
райдың жіктелу жүйесі, яғн и 1-2-3 ж ақта және
жекеше-көпше түрлену бір парадигмалық жүйенің
көрсеткіші болып табылады. Жіктелу үлгісі:
Мен бар-айын, кел-ейін, сөйле-йін. Біз бар-
айық, кел-ейік, сөйле-йік.
Сен бар-, кел-, сөйле-. Сендер бар-ы ңдар,
кел-іңдер, сөйле-ңдер.
Сіз бар-ыңыз, кел-іңіз, сөйле-іңіз. Сіздер бар-
ыңыздар, кел-іңіздер, сөйле-ңіздер.
Ол бар-сы н, кел-сін, сойле-сін. Олар бар-
сын, кел-сін, сөйле-сін.
Жіктелу үлгісінен көрінетіндей, бұйрық рай-
дың І-ж ағы нда жекеш е
