айт-па-й жүр, сой-ле-м е-й қал- ды, бер-ме-п еді ж әне
айтып ж үр-м е, сөйлеп - қой-ма, беріп жібер-ме т.б. Әрине, бұлар қимыл,
іс-әрекеттің болымсыздық мәнін біпдірумен бірге
негізгі немесе комекші етістікке жалғануда белгілі
стильдік мән білдіреді, стильдік ж үк атқарады,
егер болымсыздық форма екі етістікке (әрі негізгі,
әрі көмекш і) де ж алғанса, онда ол болымдылық
мән білдіреді, онда да әдеттегі болымды лы қтан
өзгеше ерекш е стильдік бояу болады:
айтпа-й қойма-ды, жаз-ба-й отыр-ма-ды, сұра-ма-й кет- пе-ді т.б.
7.2.4. Рай категориясы Сөйлеушінің қимыл, іс-әрекетке көзқарасын,
қим ы лды ң, іс-әрекеттің ш ы нды ққа, болмы сқа
қаты сы н, модальдық мәнін білдіріп, белгілі па-
радигмалық тұлғалар жүйесінен тұратын етістіктің
грамматикалық категориясы рай категориясы деп
аталады.
Белгілі қим ы л, іс-әрекеттің белгілі субъекті
тарапынан іске асу-аспауы , қим ы лды ң, іс-әре-
кеттің болу-болмауына сөйлеушінің козқарасы,
пікірі, бағасы, анықтығы, ақиқаттығы, күдіктілігі,
күмәнділігі, болж амды лы ғы , ж орамалдылығы ,
орындалу ниеттілігі, шарттылығы т.б. тілек, қалау,
бұйрық мәндері т.б. қатар көрініп отырады. Рай
категориясы етістіктің м одальдылық м әнінің
б ір д е н -б ір г р а м м а т и к а л ы қ к а т е г о р и я л ы қ
көрсеткіші бола тұрса да, етістіктің барша мо-
дальдылық мэнін толы қ қамти алмайды. Оның
үстіне сөйлем модальдығы тағы бар. Ол да рай
к а т е г о р и я с ы м е н б а й л а н ы ст ы б о л ғ а н ы м е н ,
етістіктің рай категориясының шеңберіне сия бер-
мейді. Мысалы, адам-су, білгіш-сіну, жетім-сіреу,
білген-су, жүр-іңкіреу, кел-гіштеу сияқты сөздер
қим ы л, іс-эрекетті білдіретін етістік қана емес,
соны м ен бірге
-сы, -сі, -сын, -сін, -сыра, -сіре,
