П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы

516
М ОРФОЛОГИЯ
Ж едел өткен ш ақты ң жіктелу үлгісі
жақ
жекеш е
көпш е
I
- м
-қ , -к
II
- ң / анайы түрі
-ңдар, -ңцер/анайы түрі/
ңы з/-іңіз/сы пайы
-ңыздар,-ңіздер/сыпайы
түрі
түрі
III ж ұрнағы жоқ, 
нөлдік тұлға
ә) 
Бұрынғы өткен шақ. 
Б ұры нғы өткен ш ақ 
қим ы лды ң, іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәтпен 
салыстырғанда, әлдеқаш ан бұрын болғанды ғын 
білдіреді. 
Жортар осы ортаның цолбасы, баты-
ры болған. Тыныштықты білмеген, барымта
соғыс десе қолды-аяққа түрмайтын қызулы жас
болыпты
(Әуезов). 
Аттарын тортеуі де түмар-
лаған , Мен айтқан сөзге шыдап түра алм аған
(Әзірбаев).
Бұры нғы өткен ш ақ екі түрлі ж олмен жаса- 
лады.
а) 
Б ұры нғы өткен ш ақ 
-ған, -ген, -қан, -кен
тұлғалы есімш енің жіктеліп келуінен жасалады. 
Ту үстап, түлпар мініп, ел қорғауға, Азамат аза-
м ат па аттанбаған
(Тоқм ағанбетов). 
Ашынбай
топқа енбеген, Алысқан сайын өрлеген, Айбынды
бауырым Төлеген
(Әбілев).
ә) Бұрынғы өткен ш ақ етістікке көсемш енің 
-ы іі, -іп, -п
жұрнақтарының жалғануы арқылы жа- 
салады. 
Ауылынан аттанып кеткен соң сыртым-
нан мені сүрапты
(Жансүгіров). 
Баяғыда Мысыр
елінің эрі ақылды
, 

жүктеу/скачать 38,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: