8 - с у р е т . Қ арсы сүрақты ң интонациялы қ сызығы
Риторикалық сұрақтардың тонадцы контуры
әр түрлі болы п, әдетте
ко тер ің к і дауы сп ен
айтылады. Ондай жауап күтуді білдіретін сөздер
ой екпінім ен белгіленеді. Әдетте, акценттелген
сөз баяндауыш тың қасы нда тұрады. Сұраулы
ш ы л аул ар а р қ ы л ы ж а с а л ға н сө й л ем д ер д ің
тоналды диапазоны
және сөйлем нің басы мен
аяғы н ы ң интервалы орта болатыны , ал сұрау
есім д ік тер арқы л ы ж а с а л ға н сө й л ем д ер д ің
т о н а л д ы д и а п а з о н ы ж ә н е и н т е р в а л ы к ең
болатыны анықталды.
Риторикалы қ сұрақтар
баяу қарқы н м ен айтылып, оны ң интенсивтілігі
акценттелген сөздерде м олаяды
( 9 -с у р е т ).
1,
ПЦ ф
зоо -}-
4 5 0 -
50 +
I----- 1------1------1----- 1----- 1----- 1------1------1 4
I------1------1------1------1------1----- н — I----- 1----->
гоо
400
воо
воо
юоо
ігоо
и о о
ібоо
івоо
Қ АЙҒЫ ҒА ТҮСІРЕ
МП
ӨТКПН
КҮНІ?
9 - с у р е т . Р иторикалы қ сұрақты ң интонациялы қ сызығы
С о н ы м е н , сұраулы сө й л ем д ер сұраулы
ш ылаулар арқы лы
ж әне сұраулы есімдіктер
арқы лы жасалатын үлкен екі топқа бөлінеді.
Сұраулы ш ылаулар мен сұраулы есімдіктер
сойлемдердің предикативтік (мағыналық) өзегіне
айналады. Олардың интонациялық ерекшеліктері
с ұ р а у л ы ш ы л а у л ы с о з д е р м ен с ұ р а у л ы
есімдіктердің
функциясы мен орнына байланысты.
Сұраулы сөйлемдердің жоғарьща корсетілген
екі түрінің ең негізгі ерекшелігі - максималды
тоны ны ң әрқаш ан интонацияны ң мағы налы қ
ө з е г ін е н
к ө р ін у і
б о л ы п
т а б ы л а д ы .
Интенсивтіліктің де
негізгі тонны ң жиілігімен
б ай ланы сты м олаю ы б ай қал ад ы .
Сұраулы
сөйлемдердің сұрау шылаулары сөйлемнің соңында
қолданылғанда негізгі тонны ң көтерілуі де сол
шылаулармен байланысты болады. Ал сұраулы
есімдіктері басындатұратын сұраулы сөйлемдердің
то н ы да ж о ға р ы бастал ы п ,
с о ң ы н а қар ай
бәсеңдейді.
Ж о ғ а р ы д а б а я н д а л ғ а н с ө й л е м д е р д ің
и н т о н а ц и я с ы қ а з а қ т іл ін д е г і с ұ р а у л ы
интонацияның екі инварианты болып табылады.
Сұраулы шылаулар арқылы жасалған сөйлемдер
мағынасы мен құрылымына қарай жалпы сұрақ
интонем асы на жатады. Ал сұраулы есімдіктер
арқы лы ж асал ған сөйлемдер арнаулы сұрақ
интонемасына ие болады.
Достарыңызбен бөлісу: 
