оқушылар кетті(баска біреу емес,тек окушылар).
2. Таңертең окушылар / / мект епке кет т і (мектепке, басқа мекемеге емес). 3. Мектепке окушылар / / таңертең кет т і (кеш ке емес, таңертең). Ой екпіні сойлемді актуалды мүшелеудегі
тема мен рема ұғымдарымен тығыз байланысты.
Сойлемді тема мен ремаға болгенде көбінесе
сөйлемнің екі тұрлаулы мүшесі озіне қатысты
сөздермен бірге жүреді. Сойлемнің мақсаты на
қарай оның кез келген мүшесі актуалды болады.
Мысалы:
тема
рема
Ертең біз өзіміздің ауы лға / / жаяу барамыз. Қалай? Ертең озім іздің а у ы лға ж аяу / / біз барамыз. Кім? Біз озіміздің ауы лға жаяу / / ертең барамыз. Қаіиан? Ж оғары да берілген мысалдарда сойлемнің
бірінші парадигмасы ндағы рема қалай? деген
сұраққа, екінші парадигмасындағы рема - кім?,
ал үшінші парадигмасындағы рема - қашан? деген
сұрақтарға жауап беріп тұр.
Ж аң а и н ф о рм ац и я актуалды мүш елерге
болін ген со й л ем н ің рем асы н да болады . Ал
темасындағы мазмұн сойлеушілерге контекстен
белгілі болуы керек. Қ о й ы л ған сұ р а қ та р ға
со й л ем н ің рем асы жауап беріп, л о ги к а л ы қ
предикат болып, акценттеліп тұрады. Реманың
жаңа м ағы на беретін акценттелген созі сөйлем
соңындағы баяндауыш тың алдына орналасады.
Озінше жеке синтагма болатын тем аға жоғары
көтерілетін тиянақсы з интонема тән болса, одан
п аузам ен б о л ін іп тұ р ға н рем а м азм ұ н н ы ң
а я қ та л ға н ы н білдіретін баяу, тем ен түсетін
тиянақты йнтонемамен сипатталады.
Ж ай с о й л е м д е р д ің к е й б ір м ү ш е л е р ін
актуальды логикалы қ белгілеу кейде сойлемдегі
сөздердің орны н өзгертпей-ақ, интонациялы қ
тәсілдермен жүзеге асырылады. Мұндай жағдайда
логикалық белгіленген сөз ете анық акценттеліп,
максималды интенсивтілікпен, ұзақты лықпен
ж ә н е ең ж о ғ а р ы н е г із г і то н ж и іл іг ім е н
ерекшеленеді. Мысалы:
Үміт іиіркін кеудеңде шыбын жаның барда үзілмейді екен... Ол да анадан туған (Алпамыс батыр); Өзен! Өзен!Арғы кабакта
