П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет594/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   590   591   592   593   594   595   596   597   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

е м ес,^ , 
кызыл,
сары
дегендерде бұл күйінде ш ырай м ағы насы
ж оқ. О ны ң үстіне ешбір грамм атикалы қ тұлға- 
с ы з-а қ аналитикалы қ тәсіл арқы лы да кейде 
ш ырай (салыстырмалы ш ырай) мәнін жасауға, 
білдіруге болады. Атап айтқанда, субъект (атау 
септіктегі сөз) пен салыстыры латын зат, заттық 
ұғымды сөз, сөз тіркесі, кейде жіктеу есімдігі 
ш ы ғы с септікте немесе ш ы ғы с септік пен 
гөрі
шылауы тіркесіп, я көмектес септікте 
салыстыр-
ғанда
немесе барыс септікте 
карағанда
сияқты 
создермен тіркесіп, сапалы қ сын есім анықтау- 
ыш қызметімен бірге көбіне предикат қызметін- 
де қолданылады: 
Саған жар менен артык та-
былса да
(Абай). 
Ескі калаға карағанда бұл аудан-
ның үйлері биік. Бұрынғы кұрылыстармен салыс-
тырғанда жаңа кұрылыстың ірге тасы да, кабыр-
ғасы да мыкты
т.б. А кадемиялы қ грамматикада 
бұл - салыстырмалы ш ырайдың аналитикалы қ 
жолмен жасалатын бір түрі ретінде беріледі. Бұл
- бір. Екінш іден, басқа шырай түрлері жайында 
да бір ортақ пікір жоқ. Ж оғары да талданғандай 
жай шырай дегенді есептемегенде,(бір оқулық- 
тарда екі түрлі - салыстырмалы және күшейтпелі 
ш ырайлар, енді біреуінде үш түрлі - салыстыр- 
малы шырай, күшейтпелі шырай және асырмалы 
шырай, тағы біреуінде төрт түрлі - салыстырма- 
лы шырай, бәсең я ш ағын ш ырай, күшейтпелі 
шырай және асырмалы шырай, тіпті кейбір зерт- 
теулерде одан да көп түрі беріледі.


С Ы Н Е С ІМ
467
Күшейтпелі ж әне асырмалы деп аталатын 
шырай түрлерін біріктіріп карайтын болсақ (асыр- 
малы деп жүрген шырай түрі де күшейтпелі мәнді 
білдіреді: 
өте ж ақсы - ж ап-ж ақсы, аса биік -
біп-биік
т.б.), 'ш ырайдың сапалы қ сын есімнің 
лексика-грамматикалық категориясы ретінде екі- 
ақ түрін корсетуге болады: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   590   591   592   593   594   595   596   597   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет