П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы


ешкім сала алмайды (Ай-  мауытов).  Үялсам да ештеңе



Pdf көрінісі
бет638/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   634   635   636   637   638   639   640   641   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ешкім сала алмайды
(Ай- 
мауытов). 
Үялсам да
ештеңе дей алмадым
(Сон- 
да). 
Жок, ол
ештеме болмайды
(Дулатов). 
Ыстык
сорпадан баскаеишэрсе татып алмайды... Аузы-
м а
ешқандай сөз түспей койды
(И сабеков). 
Бүл
м ен
ешқашан күтпеген ж аналык еді
(Сонда).
М орфологиялық тэсіл арқылы болымсыздық 
^есімдіктерін тудырушы дә= қосымшасы текдәнеңе 
(дәнеме) болып қана айтылады да, есімдіктердің 
озге түрлеріне қосылмайды. 
Қағазымызға карап,
бізді тыңдамастан,
дәнеңе 
етпестен алды
(Ай- 
мауытов).
Синтаксистік тәсіл “б ір” созі мен “д е” шы- 
лауы ны ң тіркесінен ж асалған 
бір де, бір де бір
есімдіктерін қамтиды. 
Ертеңгі ататын таңның
бүгінгі баткан күннен
бір де бір айырмашылығы
лсо^(Исабеков).
Болымсыздық есімдіктерінің түрлену жүйесі 
де әрқилы болып келеді. Оны мынадан байқауға 
болады:
Болымсы зды қ есімдіктері ж іктік жалғаула- 
рын және көптік жалғауларын тікелей қабылда- 
майды. Көптік жалғаулары тек тэуелдік жалғау- 
ларымен бірге жүріп қана қосылады. Онда да
болы м сы зды қ есімдіктердің бәріне бірдей емес, 
ештеме, ешнәрсе, ешқайсы, дәнеңе, түк 
есімдік- 
теріне жалғанады.
Мысалькештемелері, ешнәрселері, түктері.
Бұның өзінде де тәуелдік жалғаулары тек 
II-
III 
ж ақтарға ғана ж алғанады. Мысалы: 
ешқай-
сыларың, ешқайсылары.
Т ә у е л д ік ж а л ға у л а р ы да б о л ы м с ы зд ы қ
есімдіктерінің жекеше түріне түгел ж алғана бер- 
мейді. М әселен, 
ешкім, ештеңе (ештеме), ешнәр-
се, дәнеңе, түк 
есімдіктері жекеше түрде тәуелде- 
неді.
Сенің оныңмен өмірдің


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   634   635   636   637   638   639   640   641   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет