П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы


айт, жылы  түбірлерден  -ыр, -тыр, -т



Pdf көрінісі
бет669/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   665   666   667   668   669   670   671   672   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

айт, жылы 
түбірлерден 
-ыр, -тыр, -т, 
өзгелікетіс 
қөсы м ш асы арқы лы ,біл, 
таны, кел, 
түбірлерден 
-ыс, -іс, -с 
ортақ егіс қосымш асы арқылы, 
жылы,
от 
түбірлерден 
-н, -ін 
өздік етіс қөсымшалары ар- 
қылы, 
бат, жаз 
түбірлерден 
-іл, -ыл 
ыры қсыз 
қосымш алары арқылы ж аңа м ағы налы сөз жа- 
са л ға н . С ө н д а й -а к казіргі кезде түбір ж әне 
қөсы м ш аға ажырамайтын, өлі түбір деп есепте- 
летін, бірақ тарихи тұрғы дан бір кездегі өзгелік 
етіс пен өздік етіс қөсымш алары деп танылатын, 
қазір әрқайсысы жеке-жеке сөз, лексема деп қара- 
латы н 
оян 
мен 
оят, үйрен 
м ен
үйрет, жұбан 
мен 
жүбат, 
уан м ен уатси яқты ж еке-ж еке параллель 
сөздердің тілімізден өрын алуы етіс қөсымш ала- 
ры ны ң сөзж асамдық сипаты ны ң белгісі бөлса 
керек. С он дай-ак бір сөзге етіс тұлғалары ны ң 
бірінің үстіне бірінің, тіпті өзгелік етіс қөсым- 
ш алары ны ң езі бірнеше рет қабаттасып ж алға- 
нуы да таза грамматикалық немесе категориялық 
грамматикалық 
тұлғалар қасиеті ш еңберінен 
ш ы ғаіы н белгьіер болса керек. Бірақ солай бола 
тұрса да, етіс қосымш алары әр уақытта өзі жал- 
ған ған етістік түбірдің м ағы насы н, лексикалы қ 
мәнін өзгертіп жібере ме, эрқаш ан жаңа лекси- 
калық мағы налы сөз жасай ма? М ысалы, 
Ол ба-
ласыпа хат жазды. Бүл хит кеиіе жазылды. Ба-
ласына хатты м аған жаздырды. Ол екеуі бір-
бірімен ылғи хат жазысады. 
Осы сөйлемдердегі 
хатқа байланысты жазу 
(жазды), жазылу (жа-
зылды), жаздыру (жаздырды), жазысу (жазыса-


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   665   666   667   668   669   670   671   672   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет