ш
ды бы сы ұяң
з
дыбысын алдымен салдырдың
қатысы ж ағы нан қатаң с дыбысына айналдыра-
ды да, сонан соң артикуляциялы қ ж ақтан (қос
фокусты) дәл өзіндей етіп толы қ игереді; я ғн и
зш
айтуда
шш (ш:)
болады;
в) кейінгі морфеманың басы ндағы с қатаңы
алдыңғы морфеманың соңы ндағы ұ яң ж д ы б ы -
сы н қатаң д ан д ы р ад ы :
лаш иіы з (л а ж -с ы з),
мүқташшыз (мүқтаж-сыз),
яғн и сж айтудаш ш
(ш:) болады.
3.
Қатаң дауыссыздардың бәрі де сөзді аяқтап
тұра алады. Олардың ішінде регрессивті ассими-
ляция кезінде алмасуға икемділерік,
қ, п, с.
Сонда:
а)
алды ңғы морфема
қ, к, п
қатаңдарына
бітіп, кейінгі морфема үнді және ұяң д,
ж, з
дауыссыздардан басталса, онда сөз соңы ндағы
қ, к, п
ұяңданып
ғ, г,
б дыбыстарына алмасады:
ағж ауүн (ақ жауын), ағдала (ақ дала), көгзерен
(көк зерен), жоғзат (жоқ зат), көбзауыт (көп за-
уыт), бегзада (бек-зада), көбжер (көп жер).
ә) алдыңғы морфема
с
ды бы сы на бітіп,
кейінгі морфема
ш
ды бы сы нан басталса,
с
ды-
бысы
ш
ды б ы сы м ен алм асады :
ж үмүш іиү
(мсүмыс-шы), ашіиы (ас-шы), қошшү (қос-шы), баш-
іиы (бас-шы), ойлаиішы (ойлас-шы), сөйлошшү
(сөйлес-ші), башшүлғүдү (басиіүлғыды), жашшақ-
та (жас шақта), қошеке (қос шеке), бешшелек
(бес шелек), ташшөп (тас іиөп), башшайқады (бас
шайқады).
Тез айтқан кезде
осы жақ
және
осы шақ,
ошшақ
болып кетуі де мүмкін.
С ондай-ақ бунақ ішінде қатар келген
кқ
тіркесіққ-ға айналады:
көққарға, көққүнан, көққо-
ян, көққүтан, теққана, беққайратты, еңбеққыл
және еққабат (екіқабат), еққатар, еққой (екіқой).
Екі сөзінің соңы ндағы і дыбысын түсірмей айту
әдеби норма:
екіғатар, екіғой, екіғабат.
Тілде
Достарыңызбен бөлісу: |
