Бағдарламасы бойынша жарық көрді Әлтаев А. Наркескен: айтыстар. Астана: Фолиант, 2014. 288 б

200
АМАНЖОЛ ӘЛТАЙ МЕН 
САРА ТОҚТАМЫСОВА
Алматы, Әуезов театры. Наурыз, 2006 жыл
Аманжол: 
Нұр жұтып топырағы аспан емген,
Алла деп атқа міндім қасқа белден.
Ақын боп ортаңызға келіп тұрмын
Өнердің арқасында басқа берген.
Жыр тойы құтты болсын, Жүрсін аға,
Ердің жасы – елу бес жасқа келген.
Сендей ерлер шықпауы мүмкін бе еді
Өнері өзгелерден асқан елден?!
Досқа – ырыс, дұшпанға – қылыш болған
Бас иіп амандастым асқар елмен.
Есілдің толқынында жүзіп едім,
Маржанын талай көлдің сүзіп едім.
Қасымдағы сұлуға бұрылайын, 
Ал енді, рұқсат болса, ұзын елім.
Бұлаң басып жайғасқан бұл кім десем,
Кәдімгі Қарауылдың қызы ма едің?
Аңшының аңға қосқан құмайындай,
Апыр­ай, түседі екен ізіңе кім?
Алтайдың уылжыған жидегіндей
Бір күні белгілі ғой үзілерің.
Саңлақ Тастанбектің Сарасының
Өнерін жалғастырған ізі ме едің?
Тоқтамыстың қызына сәлем бердік
Ай қабақ, найза кірпік, қызыл ерін.
Елеңдеп тұрса­дағы қарай­қарай,
Кетуші ем хан қызына қарайламай.

201
Қасымда күлімдеген Сара қызды
Өтудің өзі күнә абайламай.
Өнеріміз тоғысса тегін емес
Дөңгелек өмір атты шарайнада­ай.
Қылығыңмен қытықтап жүрегімді, 
Назданып жымиясың маған қарай.
Аң іздеген тазыдай жорта бермей,
Атымның басын бұрдым саған қарай.
Дидарың Сарыарқаның ақ таңындай,
Көңілің Алатаудың ақ қарындай.
Аршын төс, бота көзді, алма мойын,
Сырлысың Сегіз сері Мақпалындай.
Ақанның Қадишасы емес пе деп,
Қараймын кірпігіңді қаққаныңда­ай.
Қимылың  Әйгерімге ұқсайды екен
Керіліп жүріп келе жатқаныңда­ай.
Еңлікті көргендейін елеңдеймін
Үкіңді үлпілдетіп таққаныңда­ай.
Тастанбектің қызынан кемдігің жоқ
Төгілтіп тереңнен сөз тапқаныңда­ай.
Қызғалдақтай құлпырған осы қызды
Менен басқа жігіттен сақта, құдай! 
Еркесі елеңдеген даламыздың,
Аққудай айдыныңда дара жүздің.
Бұл үйде Сара болса «кірсем» деймін,
«Шықсын!» деп сөзін айтпай бабамыздың.
Біржанға айтқан сыны сол емес пе
Айтыста сенің апаң Сара қыздың.
Ендеше, шапанды іл керегеге,
Байқайын биіктігін санаңыздың.
Сонан соң өз қолыңмен қымыз ұсын
Жолымен әжелер мен анамыздың.
Қабағың ашық болса қона кетем,
Екі­үш күн уақыты бар ағаңыздың.
Ақ отауда айтысып емін­еркін,
Өнерін бір байқайын қара қыздың. 

202
Сара:   
Бісміллә, ерін салып Кертөбелдің,
Жолымен Теккене мен Бөртелердің.
Абай мен Мұхтар туған топырағынан
Байрағын биіктетіп мәрт өнердің.
Мұхтар атам атындағы кең сарайда
Жүрекпен сезім сырын шерте келдім.
Қызырын күткен мына қалың елге
Қызынңдай мен де бүгін еркелермін.
Наурызда Алатау баурайына
Қыз­ғұмыр көктемімді ерте келдім.
Киелі бұл сахнада ізі қалған
Қанабек, Серәлідей серкелердің.
Күләш, Бикен, Шолпандай апаларым
Өнерін гүл жайнатқан көркем елдің.
Өнердің ордасында той өткізсең,
Жүрсін аға, мен де сіз деп тер төгермін.
Өйткені өзіңізбен айтыс деген
Мұқалмас алдаспаны серт өнердің.
Тұнығы шайқалмаған текті жұртым,
Тұғыры биік болсын мәртебеңнің.
Келелі сөзін айтсам кемеңгердің,
Өрені деп біліңдер өнерлі елдің.
Айбынды алты алашым аман тұрса,
Қалайша тұғырымнан төмендермін?
Бүгінгі қыз бен жігіт айтысында,
Бұйыртса, өнерімді дәлелдермін.
Біржан сал, Ақан сері, Балуан Шолақ
Маржан еді түбінде терең көлдің.
Құлтума, Үкілі Ыбырай, Жаяу Мұса
Шыңдағы шынары еді кемел жердің.
Солардың үлгісіндей азаматсың,
Белгісін бабалардың сенен көрдім.
Кешегі серілердің салтыменен
Ырғалып сахнаға әрең келдің.
Басыңа бір тал үкі тағып алып,
Көзайымы боп жүрсің көрерменнің.

203
Сарамен сайысуға келіп тұрған
Салдардың сарқытына сәлем бердім! 
Тілдескен жымыңдаған жұлдызбенен,
Тас бұлақ сылдырынан сырды іздеген.
Семейдей қалың елдің ақыны едім,
Жұртым бар жөргегінен жырды үзбеген.
Маңдайыма шыбын да қондырмаған,
Іргемнен құмырсқа да жүргізбеген.
Келе салып төріме кіремін деп,
Қайнап тұр от секілді қыз­қыз денең.
Білесіз, баяғының серілері
Барыстай басқан ізін білдірмеген.
Қалың ел жатқан кезде шарт ұйқыда,
Оятпақ түгіл, итін үргізбеген.
Ал сен болсаң «кірем» деп айғайлайсың,
Айтайын сескенгенін бұл қыз неден.
Дәстүр білер ақынның бірі емес пе ең,
Қырандай тілдесетін шың­құзбенен.
Өзіңіз әп­әдемі болғанменен,
Сөзіңіз біртүрлі екен «кіргіз» деген.
Мекенің – Қарағанды маң даласы,
Жайылған алты алашқа жарнамасы.
Айқайлап осы ауылға «кірем» демей,
Сараның бол одан да арлы ағасы.
Аспаймын ибам менен иманымнан,
Қазақтың көз салса да бар баласы.
Отауыма кіретін кім едіңіз,
Құр мақтап, сөзіңізбен алдамашы.
Қайсар рухты қазақтың қызы емес пе ем,
Болсаң да кіргізбеймін хан баласы.
Аманжол:   
Өнері кейін қалмас бүгін менен,
Қырмызы бір гүл едің бүлінбеген.
Нұр төккен алтын шапақ күн секілді
Көзіңнен айналайын күлімдеген.

204
Ән салған пейіштегі хор қызындай,
Көңілімді елеңдеттің үніңменен.
Ұрын келер бозбала емеспін ғой,
Қара түнде келгені білінбеген.
Керегеден қол созу қиын емес,
Ол үшін кінә таппа, күнім, менен.
Қызды ауылға келгенде Біржан бабам,
Ауыл түгіл, кең дала дүбірлеген.
Баураған Айшадайсың Қараханды,
Жолыңа қатарлайын нар­атанды.
Жігітке бұл дәуренде өкініш жоқ
Қарсы алса сұлуменен ала таңды.
Кешегі сал Біржанның бауыры едім
Жиенқұлдан құтқарған Сара апаңды.
Бері асып қонақ келсе қызыр белден,
Ел едік төрде дәмін, тұзын берген.
Құстан да жүйріксің­ау, қайран көңіл,
Арыны асып түсер қызыл желден.
Қарқаралы – Шыңғыстау арасынан
Ділдәның ұзатылған ізін көргем.
Бұл кім еді демей­ақ, құдаша қыз,
Жөн болар алдан шығып, жүзін көрген.
Алшынбай ауылының баласы едім
Құнанбайдың ұлына қызын берген.
Сіңіріп өсиетті атамдағы,
Үңілдім ақиқатқа жаһандағы.
Алла берген несібем өнер еді
Бес күндік өмір атты сапардағы.
Ханның да, әкімнің де баласы емес,
Өнердің өкілі едім қатардағы.
Шыңғыстау мекен болған дана жұртқа,
Сарыарқа қоныс болған сан алыпқа.
Құс жолындай ізі бар ер жігіттің
Тал бесік – жер бесіктей аралықта.
Жараймын құда десең құдалыққа,
Тұрармын аға десең ағалыққа. 

205
Сара:  
Ақылың өнеріңе дос деймісің,
Болмайтын жігіт едің бос кейде ісің.
Арқаның төрінен сен келіп тұрған
Мәди ме, Шашубай ма, Доскеймісің?
Ентелеп келе салып кірем демей,
Осылай сөз түйінін шешпеймісің.
Е, айтпақшы, сіз құдам екенсіз ғой,
Құда болсаң шыда деп кешпеймісің.
Аңқылдап құдай қосқан құдам болып,
Есілден соққан желдей еспеймісің.
Құда болсаң есігім әр кез ашық,
Жөніңе бағанадан көшпеймісің.
Құда болсаң күндей ғып күлгізейін,
Қуантып бетіңе қан жүргізейін.
Жолымен құдалықтың келе алсаң,
Кермеге ат шылбырын ілгізейін.
Қолтықтап атыңыздан түсіріп ап,
Қошеметтеп төріме кіргізейін.
Қарсы алған Біржан салды құрметпенен,
Абайдан қалған қалай жырды үзейін?
Тектілікті сақтаған ұлы Абайдың
Ұрпағы екенімді білгізейін.
Ұлытау, Қарқаралы киелі еді,
Киеліге жақсы сөз жиі ереді.
Қаз дауысты Қазыбек бабаңыз бар,
Ұрпаққа үлгі болған би өлеңі.
Тәттімбеттей дәулескер күйші атаңыз,
Шертпеге негіз болған күй өнері.
Сайдалы Сары Тоқадан қалған күйді
Көкейге бүгінгі ұрпақ, түйеді елі.
Шалқытып Мәди салған асқақ әндер
Жаныңа мұң мен рухты жиі егеді.
Шашубай атаңыз бен Доскей бабаң
Толқындай толғаулардың тиегі еді.

206
Қасымдай Аманжолов атаңыз бар,
Ең асқақ поэзияның иегері.
Осылардың ұрпағы болғаннан соң,
Аманжол, айтқан сөзің жүйелі еді.
Бұл өнер – тектілерден қалған негіз,
Өнерге өнегелі ұл сүйенеді.
Сүйінуге жарайтын ер болған соң,
Аманжолдай ақынды сүйеді елі.
Білуші ем жігітке сай ерлігіңді,
Ең басты қонағымсың сен бүгінгі.
Екі­үш күн уақыт болса қонақ болып,
Байқаңыз қазаққа сай кеңдігімді.
Ұйықтағанда домалап жүрмейсіз бе
Қаңбақтай маған қарай желді күнгі?
Құдашадан құр қалмас ойың бар­ау,
Сара қыз түп­төркінін енді білді.
Құда жігіт әдептен аспасын деп
Ортамызға тастайын белдігімді.
Аманжол:   
Жеткенде Сарыарқадай белден абат,
Ақиқат сөйлеуші едім елге қарап.
Құдаша өңірімді мақтағанда,
Шарықтап бітеді екен ерге қанат.
Ауылымды кемсітпей мадақтаған
Ақылды қыз екенсің сен де манат.
Сара қыздың ауылын мен де айтайын,
Қалмайын жолдан тайып, жерге қарап.
Дегендей, кең ғаламзат, таны мені,
Шығыстың жұлдыздары жарық еді.
Ақтамберді, Сабырбай, Дулат ақын
Шын дүлдүлдер екені анық еді.
Ақыл­ойдың асқары ұлы Абай
Адамзаттың данасы, алыбы еді.
Әдебиеттің заңғары Мұхтар ағам
Мәңгілік «Абай жолын» салып еді.

207
Шәкәрім мен Шәкірдің арасында
Дәстүр боп ірі мектеп қалып еді.
Қайым мен Рымғали, Тұрсындардан
Жұртымыз ғылым сырын танып еді.
Әміре, Бибігүл мен Мәдениет бар,
Кәрменнің бұлбұл еді­ау Жәнібегі.
Өзің де тегін жердің қызы емессің,
Семейім, міне, осындай халық еді.
Қасымның батырлығын кім білмеді,
Оралхан, Марат ағам тұрды ілгері.
Әзілхан, Мұхтар, Қабдеш, Қалихандар
Әдебиеттің тұтқасы бұл күндегі.
Орақ тілді Ұлықбек, Несіпбектің
Жыр төгіп көмекейі бүлкілдеді.
Осыншама асылдар туған жерден,
Сара, сенің шықпауың мүмкін бе еді.
Алтайдың марал шығар орманынан,
Арқаның арлан шығар жолдарынан.
Жалыны жүрегімді шарпи ма екен
Сараның бір ұстасам қолдарынан?
Ортамызға тастайтын белдігіңіз
Қытайдың қиын болды­ау қорғанынан. 
Жігіт ем арғымағын жетелеген,
Айтпаймын сұлу қызға бекер өлең.
Қасыңа ақ жеңгеңді шақырып ал,
Қонуға қорықсаңыз жеке менен.
Байлаулы қол­аяғым жатса­дағы
Домалап қызға қарай кете берем.
Бір Алла жеткізсе деп тілегіме,
Ер салып шығып едім күреңіме.
Сопы да тәспісінен жаңылады
Сара қыз бір қараса реңіне.
Теңіздей асау сезім тулағанда
Қиын­ау әмір ету жүрегіңе.

208
Айыпқа бұйырмассыз, құдаша қыз,
Саусағым тиіп кетсе білегіңе.
Сара:  
Шабытың сыймай отыр кенереге,
Қонсын деп айттым екен неменеге?
Домалап қызға қарай кетем дейді,
Қарай гөр ағамдағы делебеге.
Әдейі белдігімді қоям дегем
Сүйеніп ата дәстүр, өнегеге.
Домалайтын болсаңыз маған қарай,
Қолыңнан байлап қоям керегеге.
Шырағын жеңгелерім жағып тұрар,
Шолпысын бұрымыма тағып тұрар.
Алдыңда жеңге болған қандай жақсы,
Қашан да қайын сіңлісіне бағыт қылар.
Қасымда жеңешем бар, байқа, құда,
Әр басқан қадамыңды бағып тұрар.
Білсеңіз, ерегеске тым құмарлық
Түбінде шекеңізді жарып тынар.
Шекеңнің жарылғаны ештеңе емес,
Мойныңда өмір бойы қамыт тұрар.
Жайлауы Жетісудың келгеніміз,
Екеуміз екі ауылдың береніміз.
Өткен жолы айтыста, есіңде ме,
Алатауға қыдыртам дегеніңіз?
Алма теріп беремін деп едің ғой,
Қытайдың алмасы әзір жегеніміз.
Сахнада қойдыңыз айттыңыз да,
Былай шыға ештеңе демедіңіз.
Тау жаққа барам ба деп күтіп едім,
Болмады хабар­ошар, дерегіңіз.
Әй, бірақ жеңгемізге жеткеннен соң
Сізге болмай қалды ғой керегіміз.
Ал енді қашан тауға апарасыз,
Белгісіз оған сенбес­сенеріміз.

209
Ар жағымнан айналып, бер жағымнан,
Тағы да келіп отыр не дегіңіз?
Аманжол:   
Саражан, дауысыңыз жарқын еді,
Әр сөзің ат басындай алтын еді.
Өзіңмен айтысамын дегенімде
Сарыарқа маған үміт артып еді.
Жігітті керегеге байлап тастау
Найманның қыздарының салты ма еді?
Сара қыз қолыма оңай қонар емес,
Көңілім басқа қызға толар емес.
Салтанатың жарасса ойна да күл,
Заман өтсе мынау сәт болады елес.
Қасында құдашаның жеңгесі бар,
Келмесең, Жүрсін аға, болар емес.
Тұрғанда тартынбайық арман күліп,
Күтпейді жастық өмір, жалған тұрып.
Қызды ауылда қаперсіз жату қиын,
Атыңды ерттемесең таңнан тұрып.
Ініңнің басындағы сері дәурен –
Өзіңдей ағалардан қалған ғұрып.
Сара мен екеумізге бөгет болар,
Жеңгесін ап кетіңіз алдандырып.
Уағдасын берді деп арай қызға,
Жолыма жаутаң­жаутаң қарайсыз ба?
Тауға апарам дегенім рас еді,
Қол ұстасып жүруге жарайсыз ба?
Тау жақта «арыстандар» көп дейді ғой,
Бізді де атып кетпесін абайсызда. 
Саражан, ақыл айтар ағаңдаймын,
Сұңқардай қанатымды саған жайдым.
Емеурін білдіргенде сұлу қалқа,
Ер болып қарекетсіз қала алмаймын.
14­302

210
Еркек тоқты – құрбандық болар едім,
Өзіңнің тағдырыңа алаңдаймын.
Жұлқынып ұмтылғанмен алға бекем,
Алма терем дегенім арман екен.
Алма бақтың барлығын күреп тастап,
Орнына бір­бір вилла салған екен.
Көздің жауын алатын алма бақтар
Ресторан, казино боп қалған екен. 
Маған серт айтқан сөзім жалған болса,
Тәуекел жанарыңыз талған болса.
Бұлжытпай тез орындау жігітке сын,
Сұлудың жүрегіне арман қонса.
Өзім іздеп келейін тауға барып,
Бір алма Алатауда қалған болса. 
Сара: 
Көңілің неге, аға, мазаланды,
Қойсаңшы пердеме көз қадағанды.
Байлап қоям дегенім әзілім ғой,
Құдаларым болған соң Қарағанды.
Дегенмен сабырсыздық танытқандар
Найманның қыздарынан жазаланды.
Жүрсін аға, көмекке келіңіз деп
Мазалап отырсың­ау әз адамды.
Жеңгемді айтсаң намазы бұзылады,
Азғырмай тыныш отыр қажы ағамды.
Туғансыз қазақ деген жыр елінде,
Өлеңнің тілеп жүрсіз тілеуін де.
Айтыстың аспанында күн тұрғанда,
Түн құсап қақыңыз жоқ түнеруге.
Ұлттығы қазағымның жойылса егер,
Дайынсыз соныменен бір өлуге.
Жүрсін аға, жасаған еңбегіңіз
Халықтың мәңгілік тұр жүрегінде.
Апайтөс, атан жілік азаматсыз,
Батырдың қайраты бар білегінде.

211
Батырлар жайлы кино түсірсе егер,
Сарыарқа, байтақ жатқан ұлы елімде.
Сонда сіз ойнасаңыз жарасар ед
Махамбет бабамыздың рөлінде.
Семейдей кең­жазира белеңде өстім,
Айтыстың арнасына көлем қостым.
Елімнің атын бүгін шығармасам,
Ешқашан ақын болып еленбеспін.
Алма үшін өлтіртсем мына сізді
Ешқашан көктемеспін, көгермеспін.
Сөз бастар азаматтар аман болсын,
Басында келе жатқан кемел көштің.
Оларды «арыстандар» атпаса екен,
Жұртыма осылай деп өлең қостым.
Аманжол, ағатайым, сен де аман бол,
Қимайды өзіңіздей өренді ешкім.
Қазақтың тұлғалары аман болса,
Қытайдың алмасын жеп мен өлмеспін. 
Аманжол:     
Еңсесін талай ғасыр көтергелі,
Жалғасып киелі айтыс көнермеді.
Жүрсіндей ағалардың арқасы еді
Айтыстың қайта жайнап көгергені.
Өмірін айтысқа арнап келе жатқан
 Қайратты ер сіздей болсын өнердегі. 
Шапағат­нұрын төгіп арайыңның,
Айтыста бағын аштың талай ұлдың.
Арқаңды осқыласа мыңқ етпеуші ең
Кей кезде қисық сөзі ағайынның.
Бір қазақтың ұлы деп қарай білдің
Баласын Арғын, Дулат, Адайыңның.
Біздердің де бар шығар үлесіміз
Бір тал шашы ағарса самайыңның. 
Таңдадың таланттарды іздеп елден,
Үлгілі өнегең көп бізге берген.

212
Талшыбық ақындарың орман болды
Ағасының нұрымен гүлдеп өнген.
Өзіңді, ұрпағыңды көгертеді
Қалың елдің батасы сізге берген.
Айтысты өркендетіп, жүргізе бер
Жамбылдай шал болғанша жүзге келген!
 
Сара:    
Жүрсін аға, біз үшін нарқыңыз кең,
Жүреміз өзің берген шартыңызбен.
Аманжол – Сара болып біз айтыстық
Біржан – Сара сап кеткен жарқын ізбен.
Осыменен тәмамдап біз айтысты,
Бас иіп қоштасайық халқымызбен.

213
АМАНЖОЛ ӘЛТАЙ МЕН 
САРА ТОҚТАМЫСОВА 
Тәуелсіздіктің 19 жылдығына арналған айтыс, 
Астана. Желтоқсан, 2010 жыл
Аманжол:
Дүние дөңгеленген шыр айнала,
Жеткізбес құстан туған құмайға да.
Алла деп алдыңызға шықтым бүгін,
Бөркімді қайта киіп мың ойлана.
«Ақжол!»  деп аттың басын босатайын,
Ал енді кеудеңді тос, ұмай дала.
Қалың елім, қазағым, аманбысың,
Кеңпейіл ғып жаратқан құдай дара.
Бабамның таңбасындай тасқа салған,
Ақынға ғұмыры ұзақ дастан арман.
Қазақты талай мәрте сынға салып,
Қабағың енді ашылды, қасқа жалған.
Ақтабан шұбырынды ел есінде
Қайғыртып жанарыңды жасқа малған.
Кешегі отыз екі, отыз жеті,
Ол да нәубет еді ғой басқа салған.
Тағдырдың төлеміндей азаттығым,
Сан ғасыр аңсап күткен асқақ арман.
Тәуелсіздік мерекең құтты болсын,
Әз халқым, бақ құс боп басқа қонған!
Көргенде ел­жұртымды сай манатты,
Кеудемнен жыр­бұлағым қайнап ақты.
Бір Алла басқа салса кім көнбеген,
Бұл тағдыр табанымды тайғанатты.

214
Шықпадым үш жыл бойы айтысуға,
Айрылып аруымнан ай қабақты.
Ер халқым, саған деген сағынышым
Кеудеме өлең отын қайта жақты.
Үкілі домбырамды қолыма алып,
Атыма қайта міндім ай қанатты.
Еншілеп қазағымның сөз ғаламын,
Заманның сыры болды қозғағаным.
Хош келдің, алтын сандық ақын Сара,
Өзгеден бұрын басқан өз қадамын.
Ұлы Абай соқпақ салған жерде туып,
Өнердің сарайына сөз қаладың.
Еркелеп ұлан басып жүруші едің
Жүрегін жаулап талай бозбаланың.
Саханада ағалап айтысқанда
Жадырап кетуші еді көз­қабағың.
Көп айдың көрмегелі жүзі болды,
Армысың, ақын қызы боз даланың.
Ақ отау тігілген соң арман белге,
Сара қыз, сыңар болдың тарланды ерге.
Жәннатты Жетісуға келін бопсың,
Сүйінбай, Жамбыл соқпақ салған жерге.
Сол елдің ақ жаулықты анасы бол,
Жарқырап бағың жансын барған жерде.
Сара:
Бісміллә деп сөз бастар
Бір Алланың құлымын.
Амандасайын ел­жұртқа
Көрсетіп әдеп ұғымын.
Жақсы мен жайсаң маңайым,
Армысың, азат ағайын.
Ұсынайын сіздерге 
Жеміс тойдың сығымын,
Жырымның балдай шырынын.

215
Сөйлер сөзге келгенде
Сіркіреп жауған жаңбырдай
Жырауларымның жырымын.
Мұңданып кетсем егер де
Шашырап жүрген қазақты
Мүйізіндей бұғының
Қосамын деп басын бір жерге
Өтіп те кеткен ілгерде
Бабаларымның мұңымын.
Нәзіктігімді байқасаң,
Тарбағатай төсінің 
Тербеліп өскен гүлімін.
Қайсарлығымды байқасаң,
Қазақтың берен мірімін.
Елестетейін кешегі
Кенесары бабамның
Жер қайысқан дүбірін.
Еркелігім байқалса
Ен далаңда көсілген
Құлындарыңның бірімін.
Сөйлейтін болсам арындап,
Қолына алып құрығын
Үйреткен жан ем елірген,
Жүйрікпін деп тебінген
Үйірдің асау күлігін.
Ендеше жырым тасқында,
Көк аспанның астында
Көрсетіп ойдың білігін,
Ағайын, сенің алдыңда
Нешеме жырау өтпеді
Өлеңмен өріп ғұмырын:
Дулат, Көдек, Шортанбай,
Абыл, Ақтан, Сүгірім.
Солардай елге берейін
Жырымның қалқып тұнығын.
Жырламай қалай тұрмақпын,
Еркін елім, өзіңнің
Биіктеп жатса тұғырың.

216
Тіліммен шоқты көсетіп,
Азаттығымды паш етіп,
Астана жұрттың алдында
Асқақтап сөйлер ұлы күн.
Сағынып елді келгенде
Қозғайын ойды орамды.
Айтысым – қазақ дәстүрі
Сақтаған салт пен жораңды.
Ақтарайыншы халқыма
Көкейде жүрген мол әнді.
Екі жыл бойы бұл айтыс
Экраныңнан жоғалды.
Есесіне кәріс пен
Түріктің сериалдары
Төскейге шауып, төр алды.
Санасын ұлттың жаулаған,
Арам шөп құсап қаулаған
Көгілдір көк жәшіктен
Баянсыз бағдарламалар
Кетпейтұғын боп алды.
Ұлттық рухымыз әлсіреп,
Құндылығымыз тоналды.
Қазақи өркен керек қой
Көтеру үшін қоғамды.
Көңілі елдің тасынып,
Айтысым қайта ашылып,
Елордамнын төрінде
Жақсылыққа жол алды.
Жүрсін ағамыз қолға алып,
Жасады қайта жобаңды.
Қуанышты күн болып тұр,
Қос тойың қатар келіпті,
Ал қызықтаңдар, халайық,
Қиқулап қанды сонарды.
Қарсы алыңдар, ағайын,
Тамсаныңдар, ағайын,
Қыздыруға додаңды

217
Айтыспен қоса алдыңа
Аманжолдарың оралды.
Күңіреніп қалың еліңе,
Аманжол аға, жабықтың.
Аруыңнан айрылып,
Қайғыға түсіп қамықтың.
Аллаға сабыр қылсаңыз
Алдыңнан атар жарық күн.
Біз түгілі, ағатай,
Кешегі өткен Пайғамбар
Бір намазда алмап па еді
Отыз ұлын Дәуіттің.
Бір Алла сізге дем берсін,
Жырымды мен де ағыттым.
Сахнаға шығып қайтадан
Тектілігіңді таныттың.
Қайтадан келдің ту ұстап,
Тұлпарын мініп шабыттың.
Еңкейген қария болғанша,
Ақтық деміңіз қалғанша
Еңсеңді тіктеп жүре бер
Еркесі болып халықтың.
Қыздырып елді кетейін
Қызынып сөйлер жерде мен,
Жандырып өлең айтайын,
Қандырып жырмен қайтайын
Халықты мынау шөлдеген.
Желтоқсанның айында,
Тәуелсіздіктің тойында
Тартынып қалам мен неден?!
Басшы ағаларым кеп қапты
Айтысқа алғаш төрлеген.
Босатайын бір алдымды
Құлагер жырды кер дөнен.
Тұлпарын мініп ту алған,
Семсерін сертке суарған,

218
Қайыспас қайсар халықпыз
Еңбекпен ғана ерлеген.
Тағдырдың тайғақ жолында
Тауқыметің жоқ көрмеген.
Көкбөрі емген көкжал ел
Намысты қолдан бермеген.
Қызыл өкімет тұсында,
Дұшпанның басып мысын да,
Ұрандап алға өрлеген,
Ақыны дауда терлеген,
Батыры жауда терлеген.
Аңқаулығың бір бөлек,
Дархандығың бір бөлек
Қонақты қақпас кеудеден.
Жеті қат жердің үстінде
Қазақтай халық кемде­кем.
Тарихтың тарау бетінде
Атағың қалар өлмеген,
Бесігін қоңыр тербеген
Біздей­ақ болсын ел деген.
Өзгеге есе бермейтін
Өлең мен жырға сағамын.
Жағдайымды сұраған
Ықыласын­ай ағаның.
Ендеше құлақ түріңіз,
Сөзіңе айтар жауабым:
Аңсап кеп едім алыстан
Есілдің ерке самалын.
Қыста да өрік гүлдейтін,
Суық дегенді білмейтін
Артқа тастап жетіп ем
Жетісуымның алабын.
Аралап кеше жүргенде
Әсем жерлерін қаланың 
Әсер етті ме, білмеймін,
Ауысқаны ауаның,
Сәл суығына Арқаның
Ауырып қалды тамағым.

219
Алақаныңда аялар
Қолына жылу сыйлашы
Жаураған мына Сараның. 
Басқаша дәрі аңсамай,
Ендеше бүгін мен солай
Елімнің барлық шипасын
Елімнен ғана табамын.

жүктеу/скачать 1,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: