Тема урока Жанровое своеобразие «Стихотворения в прозе» («Воробей, «Два  богача»») Общая цель

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
развивающие
развитие   аналитических   умений   и   самостоятельной   деятельности
учащихся,   развивать   устную     и   письменную   речь,   выразительное   чтение,
логическое мышление 
воспитательные
осуществить в учащихся нравственных и общечеловеческих ценностей, 
последовательность в работе, аккуратность в письме
Ожидаемые результаты
- знает понятие о стихотворении в прозе:
- умеет  логически размышлять над  стихотворениями в прозе:
- умеет отвечать на вопросы высокого порядка
Тип урока
изучение нового материала
Задания
Игра «Бинго»
Кроссворд
Кластер
Таблица-беседа
«Поймай вопрос»
Диалог на стикерах
Сигналы рукой
Игра на развитие памяти
Листы рефлексий
Вопросы высокого порядка
Необходимые материалы
Карточки, стикеры,  мешочек, листы, маркеры, фломастеры
Ход урока:
Этапы урока
Действия учителя
 Действия ученика
Вводная 
часть
(5-7 минут)
Игра «Бинго»
Перегруппировка по  названиям предметов 
– Сегодня мы продолжим
изучать  И.С.Тургенева. Но какую тему – догадаетесь
сами.
Чтобы определить ключевое слово темы, надо 
отгадать понятия, которым я дала определение. Первые
буквы угаданных понятий и
образуют задуманное слово.
- самый холодный полюс Земли
-   Его   называли   первоклассным   художником-
реалистом
- Зимой бывает на деревьях
- Самый главный продукт человека
- плакучее дерево
- не волк, а воет
- синоним к слову учитель
- график уроков
- Каникулы для учителя
- трусливое животное
- герой сказки, который ездил на печи
-Сегодня мы прочитаем два стихотворения в прозе:
«Воробей» и «Два богача»
перегруппируются
Север
Тургенев
Иней
Хлеб
Ива
Ветер
Преподаватель
Расписание
Отпуск
Заяц
Емеля
Презентация
(10-12 минут)
Составьте   кластер   к   слову   «Воробей»,   используя
сотовые телефоны
- советуются в группе и 
составляют кластер.
 Презентует один из 
учеников с каждой группы
Основная 
часть
Чтение текста учащимися самостоятельно «Воробей»
Составление таблицы-беседы
Читают
Составляют таблицу-беседу
87

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
(20-25 минут)
Метод «Поймай вопрос». Я бросаю мешочек 
ученику, тот должен ответить на вопрос. Если 
правильно отвечает, то получает 3 балла, если не 
сможет ответить передает следующему, но тот получает
2 балла. Если он не сможет, то кидает другому, который
возьмет 1 балл.
- Как звали собаку автора?
- что было у молодого воробья около клюва?
- Откуда возвращался автор?
- Кем были друг другу воробьи?
- Какого цвета была грудь  второго воробья?
- какие деревья росли  в аллее?
- Почему упал  молодой воробей?
-Подберите синоним к слову Благоговеть?
-Что сильнее смерти и страха смерти?
Чтение текста «Два богача» 
Диалог на стикерах
- Почему Тургенев считает, что Ротшильду далеко до 
мужика?
- Почему рассказ называется «Два богача», хотя там 
говорится только о Ротшильде, у которого было всё?
- Как вы думаете, почему автор мужика считает 
богатым?
- Что бы произошло с Катенькой и бедной семьей лет
через 10?
Сигналы рукой
Приступают к заданию
- Трезор
- желтизна
- с охоты
-мать и сын
-черного
-березы
- был ветер
-уважать
- любовь
Читают самостоятельно
- счастье не в деньгах
- автор считает, что мужик 
богат  не в прямом смысле, а 
душа у него добрая , потому 
что он принял сироту, 
поделился куском хлеба, он 
очень добросердечный
-ответ учащихся
Учащиеся показывают 
сигналами рукой, как они 
поняли новую тему
Итог
(5-10 минут)
Игра на развитие памяти
- я сейчас  на минуту покажу ключевые слова 
сегодняшнего урока, которых вы должны будете 
запомнить, затем я убираю , а вы должны  будете 
вспомнить, какие были там слова.
- Трезор, черногрудый воробей, Ротшильд,  два 
богача, воробей с желтизной около клюва, 
стихотворения в прозе, любовь, сильнее смерти и 
страха смерти, любовью движется жизнь, русский 
крестьянин, горячая вера Тургенева, великое будущее 
русского народа.
Рефлексия. 
Заполните листы рефлексий 
Внимательно читают и 
запоминают
Работают в группе
Ученик с каждой группы 
озвучивает оценки за урок
 
Самоанализ урока
В краткосрочном плане  10 класса были применены  ключевые идеи Программы. 
Я использовала     игру «Бинго», чтобы создать коллаборативную среду для достижения максимального
успеха в обучении учеников. Это способствовало тому, что образовался психологический настрой на урок.
Затем я учащихся разделила на 4 группы по названиям предметов (по темам: компьютер, кухня, одежда,
школа).
88

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
Для того, чтобы   определить новую тему урока я   подготовила   вопросы и загадки, а из первых букв
найденных ответов должно было получиться  ключевые слова новой темы. Это тоже как-то их подбодрило, и
дальше они смогли  активно участвовать при выполнении  заданий.
После того, как они нашли  тему урока, я раздала белые листы, на которых они должны были составить
кластер к слову «воробей», используя сотовые телефоны. Это задание было дано с целью развития навыков
критического мышления учащихся. Это способствовало тому, что ученики, работая в группе, вошли в диалог
между собой. Результаты научных исследований показывают, что диалог занимает центральное   место на
уроке.
После составления кластера ученикам нужно было презентовать свои  работы. От каждой группы выходил
один ученик и объяснял. Эта работа была проведена с целью выявления  одаренных и талантливых учеников.
Это способствовало тому, что ученики, владея красивой речью, смогли  справиться с поставленной задачей.
Дети должны были самостоятельно прочитать  один из стихотворении в прозе «Воробей», затем составить
к нему  «Таблицу-беседу». Это один из элементов по новой технологии критического мышления.  Эта работа
не составила никакого труда. Дети быстро справились с заданием, так как этот метод я уже использую давно.
Это способствовало тому, что ученики смогли раскрыть содержание текста, идею написания.
Для анализа текста я использовала метод для закрепления «Поймай вопрос». Это способствовало тому, что
каждый ученик хотел поймать мешочек и постараться ответить на вопрос, который стоил трех баллов. Тем
самым дети были заинтересованы и активны на этом этапе урока.
При изучении следующего стихотворения в прозе «Два богача, также ученики должны были прочитать
текст. Затем я раздала им стикеры с вопросами, на которых они должны были записать и прочитать их вслух.
Это способствовало тому, что  ученики смогли выразить свое понимание темы.
Для того, чтобы понять на какой стадии находятся ученики в процессе, я использовала  один из методов
формативного оценивания «Сигналы рукой». Тем самым я поняла, что тему усвоили все.
На последнем этапе урока я использовала игру на развитие памяти. На белых листах я напечатала все
ключевые моменты урока (их 29 слов), в течение 2 минут они должны были их запомнить, а потом в группе
вспомнить все слова. Это способствовало тому, что  была активная работа в группе.
В конце урока я раздала листы рефлексии (понравился ли вам урок, на каком этапе урока было намного
труднее? и т.д.)
С каждой группы прокомментировал отметки за урок каждому ученику.
Урок прошел   успешно. Я смогла уложиться во времени. На уроке каждый ученик был задействован в
процесс. 
Оценивание урока
Изменения по 
уроку
Дать побольше самостоятельных  и индивидуальных заданий, составить на этапе 
закрепления вопросы для дивергентного мышления
Ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің технологиялық картасы
                                       Қараөзен мектеп лицейі
Уақыты: 14.10.13ж.                 Тобы: МАД                Тәрбиеші: М.Х.Мұхамбеткереева
Білім беру саласы: «Қатынас»
Бөлімі: Сауат ашу
Тақырыбы: Л дыбысы мен әрпі
Мақсаты:
а) білімділік: Л әрпімен таныстыру; сөздік қорларын молайтып, байланыстырып сөйлеуге үйрету;
ә) тәрбиелік: айтылу ерекшелігіне байланысты дыбыстарды түрлеріне қарай ажырата білуге дағдыландыру; 
әртүрлі тапсырмаларды орындату арқылы логикалық ойлау қабілеттерін жетілдіру;
б) дамытушылық: қайырымдылыққа, мейірімділікке тәрбиелеу.
Алдын-ала жүргізілетін жұмыс: Л әрпіне байланысты сөздерді үйден ойлап келу.
Әдіс-тәсілдері: сұрақ, жауап, түсіндіру
Көрнекіліктер: аюдың, қасқыр мен қаптағы лақтың суреттері, әр баланың алдындағы қорапшада айна, 
дыбыстық талдауға арналған қызыл, көк дөңгелектер; «Шикула» баспасы шығарған «Әліппе» электронды 
оқулығы.
Билингвалдық компонент: Аю-медведь-bear, Қасқыр-волк-wolf, Лақ-козленок-kid.
Әрекет кезеңдері
Тәрбиешінің іс-әрекеті
Балалардың іс-әрекеті
Себепті – 
Жылулық шеңбері
89

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
қызығушылығын ояту
Көңілденіп күлемін,
Бақытты боп жүремін.
Бәрін біліп алатын,
Мен ақылды баламын.
Қайталау
Фланель тақтадағы қолына қап ұстаған 
қасқырдың суретін көрсетеді, қаптан лақтың
басы көрініп тұрады.
-Қасқыр қалай ұлиды?
-Қасқыр қай дыбысты ұзақ созады?
-У әрпін кім көрсетеді? 
Шеңберге тұрып, өлеңді 
бірге айтады, назарларын 
сабаққа аударады.
Суретке қарап, сұрақтарға 
жауап береді
Ұйымдастырушылық – 
іздену кезеңі
Жаңа тақырыпқа кіріспе
Балалардың назарын қасқырдың қабына 
аударады:
-Қасқыр қабына не салып алған?
-Дұрыс айтасыңдар, лақты салып 
алыпты.
Балалар, мен түсіндім, біз ертегіге кіріп 
кетіппіз. Естеріңе түсіріңдерші, бұл ертегі 
қалай аталушы еді?
-«Жеті лақ» ертегісінде лақты 
құтқаруға кім көмектесуші еді?
-Біз де аюдан көмек сұрайық.
Тақтаға аюдың суретін жапсырады:
-Чун Сан, сен аюға барып, «Аю, лақты 
қасқырдан құтқаруға көмектесші» деп 
айтшы.
-Аю Чун Санның айтқанын түсінді, бірақ 
ол «лақ» деген сөзді естімей қалыпты.
Келіңдер, оған «лақ» деген сөзді 
дыбыстармен (қызыл, көк дөңгелектермен) 
жазып берейік.
Дыбыстық талдау
Дыбыстық талдауды балалар өз 
орындарында, бір бала тақтада орындайды.
Тапсырманы дұрыс орындауларын 
қадағалайды.
-Бірінші дыбысты созып айтайық: л-л-
лақ – көк дөңгелекпен белгілетеді.
-Екінші дыбысты созыа айтайық: л-а-а-
ақ – қызыл дөңгелекпен белгілетеді.
-Үшінші дыбысты анық айтайық: лақ – 
көк дөңгелекпен белгілетеді.
-Мен таяқшамен көрсеткен дыбыстарды
жайлап айта отырып, сөзді оқып шығайық:
ЛАҚ.
-Аю кімді құтқару керек екенін енді 
түсінді.
Міне, қасқырдың қабынан лақты алып 
шықты. Лақ қатты қуанып, сендерге де, 
аюға да рақмет айтып жатыр.
Тәрбиеші лақты дыбыстық талдау 
жасалған дөңгелектердің жанына апарып 
қояды.
Сергіту жаттығуы
Үнтаспадан «Лағым» әнін ойнатады, 
Сурет бойынша сұраққа 
жауап береді:
-Қасқыр қабына лақты 
салып алыпты.
-Ертегі «Жеті лақ» деп 
аталады.
-Лақтарды құтқаруға аю 
көмектесетін.
Чун Сан:
-Аю, лақты қасқырдан 
құтқаруға көмектесші.
Сөздегі әр дыбысты анықтап,
дыбыстық талдау жасайды.
Тәрбиешінің көрсеткен 
дыбыстарын атай отырып, 
сөзді оқып шығады: 
-ЛАҚ.
Ойын барысына 
қызығушылық танытады.
90

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
балаларға қосылып айтып, би қимылдарын 
жасауды ұсынады.
«Дыбысты тап» дидактикалық ойыны
-«Лақ» сөзінен кім Қ дыбысын тауып, 
алып тастайды?
-Енді, А дыбысын табайық та, оны да 
алып тастайық.
-Қандай дыбыс қалды?
-Дұрыс айтасыңдар, Л дыбысы қалды.
Жаңа тақырып
Келіңдер, Л дыбысын айнаға қарап 
айтайық (айтқызады). Тіліміз Л дыбысын 
өткізгісі келмей, оған кедергі жасап 
жатыр, ендеше, оның қандай дыбыс 
болғаны? Қандай түсті дөңгелекпен 
белгілейміз?
-Дұрыс айтасыңдар, Л дыбысы дауыссыз 
дыбыс, біз оны көк дөңгелекпен белгілейміз.
Л дыбысы туралы қорытындыны өздеріне 
жасатып, өз сөздерімен айтқызуға 
тырысады.
Л әрпімен танысамыз
-Мынау Л дыбысының әрпі, яғни Л әрпі. 
Қараңдаршы, Л әрпі неге ұқсайды? Ол 
қанша таяқшадан тұрады? Келіңдер, ауаға 
жазып көрейік.
Электрондық оқулықпен жұмыс
«Л әрпі» бөлімін көрсетеді, сөздерді 
қайталатады.
Кел оқиық
Тәрбиеші бір қолына Л әрпін, екінші 
қолына кезегімен А, У әріптерін ұстап, 
созып оқытады: ЛА, ЛУ.
Жеке буындардан сөз құрап оқытады:
А-УА, А-ЛА, АУ-ЛА.
Дәптермен жұмыс
1-тапсырма
Кірпілерді санатады, олардың алмаларын 
тасуға көмектесуді ұсынады. Буындар 
құратып оқытады.
2-тапсырма
Өздік жұмыс ретінде «Ат» сөзіне 
дыбыстық талдау жасатады. Аралап жүріп 
көмектеседі.
3-тапсырма
Қарындашты дұрыс ұстап, түзу отыруды 
қайталатады. Пішіндерді ататып, нүктелерді 
бастырып жаздырады.
Саусақ жаттығуы
Қасқыр, қасқыр, жолама,
Малға толы қораға.
Қозы, лақты сүйкімді
Қорқытуға бола ма?
Кел жазайық
Жазу кезінде отыру ережесін еске түсіріп, 
Әуенге сәйкес би 
қимылдарын жасайды.
Қ, А дыбыстарын белгілеген 
дөңгелектерді тауып, алып 
тастайды.
Бәрі Л дыбысын айнаға 
қарап айтады, дыбысты айту 
кезінде тілдің қандай жағдайда 
болғанын байқайды.
Айтылу ерекшелігіне қарап:
-Л дыбысы дауыссыз дыбыс,
-деп қорытынды жасайды.
Л әрпімен танысады, неге 
ұқсайтынын айтады, ауаға 
жазады.
Электронды оқулықты 
тамашалайды, Л әрпінен 
басталатын сөздерді тыңдап, 
қайталайды.
Буындарды тәрбиешінің 
түсіндіруі бойынша оқиды.
Суреттермен жұмыс істейді.
«Ат» сөзіне тәрбиешінің 
көмегінсіз, өздері дыбыстық 
талдау жасайды.
Дәптердегі тапсырмаларды 
орындайды.
Екі қолдарымен қасқыр 
бейнесін жасайды.
Сұқ саусақтары мен ортаңғы 
саусақтарын парта бетінде 
жүргізіп, қозы, лақтың жүрісін 
91

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
нүктелерді бастыртып жаздырады. 
салады.
Жазу жұмысын орындайды.
Оқу іс-әрекетті бақылау 
кезеңі
Қорыту
-Бізге лақты құтқаруға кім көмектесті?
-Бүгін қандай әріппен таныстық?
Балаларға лақтың атынан рақмет айтып, 
мадақтап, сабақты аяқтайды.
Сұрақтарға жауап береді.
92

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
Батыс Қазақстан облысы, Казталов ауданы Ғ.Қараш атындағы
 Қараоба мектеп-гимназиясының  ІІ санатты, 3 деңгей  бойынша 
сертификатталған  тарих пәнінің мұғалімі Хадешов Рауан
Сыныбы:9 
Күні:20.11.2013
Сабақтың тақырыбы
Қазақстандағы ауыл шаруашылығын ұжымдастырудың демографиялық 
салдары
Мақсаты
Қазақстандағы ауыл шаруашылығын  ұжымдастырудың халыққа тигізген 
әсерін,зияның оқушы жадына сақтату
Күтілетін нәтижелер
Қазақстандағы ауыл шаруашылығын ұжымдастырудың демографиялық 
салдары туралы не білеміз?
Керекті жабдықтар
Оқулық,тақта, флипчарт,фотолар,карта,топшама,маркер,стикер
Сабақ барысы:
Сабақ 
кезеңдері
Мұғалім әрекеті
 Оқушы әрекеті
Кіріспе
10 мин
Оқушылармен 
амандасып,ауыл шаруашылығын
ұжымдастыруға байланысты 
тұлға есімдерімен оқушыларды  
топқа бөлу,сабақ жоспарымен 
таныстыру.
1 топ Сталин тобы
2  топ Рұсқұлов  тобы
3  топ Голощекин тобы
Үй тапсырмасын сұрау 
мақсатында «Маршруттық 
карта» орындату.
Оқушылар бөлінген топтарының орнына 
жайғасады,топ басшыларын тағайындайды. 
«Маршруттық карта» орындайды.
Тұсаукесер
10 мин
Оқушыларға конвертке 
салынған тапсырмаларды 
үйлестірем.
1
топ тапсырмасы
1.Ұжымдастыруға дейінгі 
қазақ  ауылының көрінісі

       2.Голошекин
туралы не білеміз?
                     2 топ 
тапсырмасы

а          1.Ауыл
шаруашылығын  күштеп
ұжымдастыру туралы
мағлұмат ізде!
2 .Ұлы нәубет жылдары!
3  топ тапсырмасы
111
«Бесеудің хаты»
111
2.Ұжымдастыру
зардаптары?
Оқушылар флипчартқа постер салады. Топтасып.Өзге
топтармен пікір алмасады.
Негізгі 
бөлім
10 мин
    Мұғалім оқушылар 
жұмысын бақылай отырып     
Топтағы жұмыстарына 
«жарайсыңдар», «бағыттарың 
дұрыс» , «қалма »деп 
ынталандырып отырамын.
Топтар өз жұмыстарын тақтаға шығып,топ болып  
қорғайды.Әр оқушы өз қызметін атқарады.Шығып 
жұмысын қорғаған топқа өзге топтар 1 ұсыныс,2 
жұлдыз береді.Топтарды бағалайды.Әр қойған 
бағаларына ұсыныстар айтады.Бекіту сабағы ретінде,әр 
топ  өзге топтарға сұрақтар әзірлейді.
93

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
Қорытынд
ы
Сабақты бекіту:

Қазақстандағы  күштеп  
ұжымдастырудың  салдары  
қандай  болады?

1930 1932  
жылдарындағы  жазалау  
шаралары  мен  аштық  салдары  
Қазақстандағыд ағы  
демографиалық  жағдайға  қалай 
әсер  етті?

Ауыл  шаруашылығын  
жаппай  ұжымдастыру  
саясатына  шаруалар  
қарсылығының ауқымы  мен  
сипаты қандай  болады?

Қазақ  шаруаларының  
көшпелі,  жартылай  көшпелі  
түрмыс  салты  сақталған  
жағдайда  өркениетті  
кооператорлар  қоғамын  құру  
мүмкін  бе еді?
Сонымен, бүгін не 
үйрендіңдер? Бұрынғы 
білгендерімізге тағы не қостық?  
 Бағалау қорытынды жасайды.
Топтық бағалау.Оқушылар өзін-өзі бағалау

Рефлексия жазады
Н
ен
і б
іл
ді
м
?
Н
ен
і б
іл
гі
м
 к
ел
ед
і?
Н
ен
і ү
йр
ен
гі
м
 к
ел
ед
і?
Ө
зі
м
ді
 қ
ал
ай
 
ба
ға
ла
йм
ы
н?
С
аб
ақ
 ұ
на
ды
 м
а?
 
«ДИАЛОГТЫҚ ОҚЫТУ ӘДІСІ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ 
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТІН ДАМЫТУ» БАЯНДАМА
Батыс Қазақстан облысы Казталов ауданы Бостандық орта жалпы
 білім беретін мектебінің ІІ санатты ағылшын тілі  пәні мұғалімі мұғалімі
Даулетиярова Алмагүл Ғалымқызы
Қазіргі кезде егемен  елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңестігіне енуге бағыт 
алуда. Бұл оқу-тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістеге байланысты болып отыр.Себебі, білім беру парадигмасы 
өзгерді, білім берудің мазмұны жаңарып, жаңа көзқарас, жаңаша білім беруде тың талпыныстар  пайда болуда. 
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми-
педагогикалық негіздерін меңгеруі манызды мәселелердің бірі.
Ғылым   мен   техниканың   жедел   дамыған,   ақпараттық   мәліметтер   ағыны   күшейген   заманда   ақыл-ой
мүмкіндігін   қалыптастырып,   адамның   қабілетін,   талантын   дамыту   білім   беру   мекемелерінің   басты   міндеті
болып   отыр.Ол   бүгінгі   білім   беру   кеңістігіндегі   ауадай   қажет   «жаңару   жолы»   оқытушының   қажымас
ізденімпаздығы мен шығармашылық жемісімен келетіні сөзсіз. Сондықтан да әрбір  оқушының қабілетіне қарай
білім беруді, оны дербестікке, ізденпаздыққа, шығармашылыққа тәрбиелеуді жүзеге асыратын жаңартылған
педагогикалық технологияны меңгеруге үлкен бетбұрыс жасалуда. Осыған орай мемлекеттік білім стандарты
деңгейінде оқу үрдісін ұйымдастыру жаңа педогикалық технологияны ендіруді міндеттейді.
Білім беру саласы қызметкерлерінің алдына қойылып отырған міндеттердің бірі - оқытудың тәсілдерін үнемі
жетілдіріп отыру және қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды өздерінің   менгеруі болып отыр.Қай
пән   мұғалімі   болса   да   сандық   сауаттылық   талап   етіледі.   Қазіргі   таңда   оқытушылар   инновациялық   және
интерактивтік әдістемелерін сабақ барысында пайдалана отырып, сабақтың сапалы өтуіне ықпалын тигізуде.
94

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
«Инновация» ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған әртүрлі анықтамалар берген. Мысалы, Э.Раджерс
инновацияны былайша түсіндіреді: «Инновация - нақтылы бір адамға жаңа болып табылатын идея».Майлс:
«Инновация - арнайы жаңа өзгеріс. Біз одан жүйелі міндеттеріміздің жүзеге асуын, шешімдерін күтеміз», -
дейді.
Қазақстанда ең  алғаш «Инновация» ұғымына қазақ тілінде анықтама берген ғалым Немеребай Нұрахметов.
Ол     «Инновация,   инновациялық   үрдіс   деп   отырғанымыз   -   білім   беру   мекемелерінің   жаналықтарды   жасау,
меңгеру,   қолдану   және   таратуға   байланысты   бір   бөлек   қызметі   деген   анықтаманы   ұсынады.Н.Нұрахметов
«Инновация» білімінің мазмұнында, әдістемеде, технологияда, оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыруда, мектеп
жүйесін басқаруда көрініс табады деп қарастырып, өзінің жіктемесінде инновацияны, қайта жанарту кеңістігін
бірнеше түрге бөлінеді: жеке түрі (жеке-дара, бір-бірімен байланыспаған); модульдік түрі (жеке-дара кешені,
бір-бірімен   байланысқан);   жүйелі   түрі(мектепті   толық   қамтитын).Міне   біздің   қазақ   мектептерінде   осы
оқытудың жуйелі түрі кең ауқымда республикамыздың барлық өңірінде көрініс тауып келеді.  Осыған дәлел,
республика көлемінде
Кембридждік әріптестеріміздің жаңа үлгідегі сындарлы оқыту идеясы куә бола алады. «Балаға күштеп білім
беруден   гөрі,   баланың   білімге   деген   құштарлығын   ояту   ең   маңызды   мақсат».   К.Д.Ушинский.   Сондықтан
баланың білім алуға деген құштарлығын ояту үшін қазіргі заманда мұғалім көп ізденіп, сабақтың тиімді өтуіне
жұмыс жасауы қажет. 
Білім   сапасы   оқушының   білімге   деген   құштарлығымен,   қызығушылығына   тікелей   байланысты.Осындай
білім биігіне жету үшін Казақстан республикасы бойынша оқытудың сындарлы теориясы басшылыққ алынып
отыр.   Бұл   бағыт   мұғалімнің   жұмысын   түбегейлі   өзгертеді.  Жаңа   білім   алу   үрдісі   оқытушы   мен   оқушыға
шығармашылықпен жұмыс жасауға итермелейді, себебі оқушы білімді өздігінен іздену арқылы алу керек болса,
мұғалім оқушының білім алуына себептер, жағдайлар тудыру керек. Ол үшін мұғалімнің сабақты жан-жақты
дайындауы қажет, сабақ үстінде қандай болмасын оқушы тарапынан әртүрлі сұрақтар туындауы  мүмкін сол
жерде   мұғалім   қажетті   бағдар   беріп   жіберуіне   тура   келеді.Ол   үшін   әрине   толық   дайындық,   жан-жақты
сауаттылық қажет. Кембридждік әріптестеріміздің 7 модуль ықпалдастығының талабына сай мұғалім «Білім
бұлағы» емес, «Білім бұлағына» жеткізуші, яғни білім алу жетекшісі немесе сыртай бақылаушы   болуы тиіс.
Осы   кезде   мұғалімнің   талапқа   сай   оқушының   білім   алу   белсенділігін   жоғарылату   мақсатында   жаңа
технологиялар меңгеруі қажеттілігі туындап отыр. Білім беру үдерісіндегі жаңаша оқытудың әдіс –тәсілдерін
қазіргі сабақтарда жаңа тұрғыдан пайдалану, ұстаздың сандық сауаттылығын, теориялық білімін, жан-жақты
ізденісін, оқушы психологиясын, жас ерекшелігін, АКТ құзыреттілігін, жаңа идеялардың көшбасшысы ретінде
таниды. Жоғары технологиялар заманында адамға жан-жақтан түрлі ақпарат келіп түседі, сондықтан казіргі
заман   адамы   ақпараттармен   жұмыс   жасай   біліп,   қажетін   алып   қолдана   алу   бейімділігін   қажет   етеді.
  Сабақ   беруге   және   оқытуға   барынша   мақсатқа   сай   және   креативті   амалдарды   дамытуда   орталық   аспект
мұғалім мен оқушы арасындағы қарым - қатынастардың түсінікті болуы керек.  Егер оқытуға белсенділік пен
өзара   әрекет   кіретін   болса,   ол   тиімдірек   бола  алады.   Оқуды   белсендіруге   және   диалог   түрінде   оқытуды
белсендіруге ықпал ететін кез келген тәсілді қолдау мектептің басынан бастап құқықтар тең бөлінген орын
екенін   білдіретін   фактіні   растайды;   сабақ   беру   мен   оқыту   талқылау   үдерісінде   жүзеге   асырылуға   және
ынтымақтастық   қолдануға   тиіс,   сондықтан   мұғалімдер   оқушыларға   өз   бетінше   орындау   құқығын   беретін,
сыныпта   аса   демократиялық   атмосферасын   қалыптастыратын   тәсілмен   оқыту   үдерісін   көңіл   бөле
ұйымдастыруы
 
керек.
       Бағдарламаға сай, сабақ барысында «Сабақ беру мен оқытудағы жаңа тәсілдер»-ді қолдануда «Диалогтік
оқыту»   тәсілін   басшылыққа   алдым.  Себебі   бұл   әдістің   тиімді   тұстарын   тәжірибе   кезінде,   педагогикалық
ізденісімде алға ұстандым. Оқушылар диалогтік оқыту әдісін қолдана отырып, мысалы:талқылау, жұмысты
бірлесіп құру, түсіну мен дағдыларды қалыптастыру арқылы білім алады. Әрбір сабақта оқушыларға сұрақтар
қою арқылы, тақырып бойынша өз ойларын айтуға мүмкіндік бердім. Өзара талқылау арқылы, түрлі ойлардың
болатындығын,   бір   -   бірінің   түсінуіне   көмектесетінін   көрсетті.   Сұхбаттасу   арқылы   өз   ойларын   дәлелдеуге
тырысты.   Оқушылардың   қандай   деңгейде   екенін   түсінуге   көмектеседі.   Диалогтік   тәсілдің   оқушылардың
ашылуына,   ойын   жеткізуіне,   сөздік   қорының   молаюына   көмектесетінін   түсіндім.Әсіресе,   «тыныш   немесе
ақырын   дауысты»  
  оқушылардың   ашылуына   бірден-бір   септігін   осы   әдіс   тигізді.
     Ғылыми зерттеу нәтижелері сабақта диалогтың маңызды рөл атқаратынын көрсетті. Мерсер мен Литлон
(2007)   өз   еңбектерінде   диалог   сабақта   оқушылардың   қызығушылығын   арттырумен   қатар   олардың   білім
деңгейінің өсуіне үлес қосатынын атап көрсетті. Зерттеулерде ересектермен интерактивті қарым - қатынас пен
достарымен   бірігіп   жүргізілген   жұмыстың   балалардың   оқуына   және   когнативті   дамуына   әсер   ететіндігі
айтылған.
Выготский когнитиві дамудың оқушылар өздерінің«Жақын арадағы даму аймағында» (ЖАДА) жұмыс істесе
жағдайда   жақсаратынын   атап   көрсетеді.   Диалог   барысында   оқушылар   нәтижеге   жету   үшін   күш-жігерін
жұмсайтын және Мерсер(2000) сипаттағандай, білімді бірлесіп алуда немесе «пікір алмасу» барысында тең
құқылы серіктестер болып табылады. Пікір алмасу оқушылармен диалог құру арқылы жүзеге асады. Оқушылар
өз   сабақтарында   тақырыпта   не   оқылатынын,   нені   білу   керектігін,   ненің   маңыздылығын   түсініп   сезінді.
95

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
Оқушылар тақырып бойынша мұғалімге оқушылардың білім деңгейінің қандай екенін түсінуіне ықпал ететінін
сабақ
 
барысында
 байқадым.
Барнс пен Мерсер зерттеушілік әңгіме - мұғалімнің оқушыларды әңгімеге тарту кезінде өзара дамыту қажет
болып
 
табылатын
 
әңгіменің
 
түрі
 
деп
 
айтқан.
   
Барнс пен Мерсер зерттеушілік әңгіме – мұғалімдердің оқушыларды әңгімеге тарту кезінде оларды
өзара   дамыту   қажет   болып   табылатын   әңгіменің   түрі   деп   айтқан.  Ендеше,   оқушылардың   өзара   әрекет
дағдыларын  дамытудың бір тәсілі - топтарға берілген ортақ проблемалар  арқылы түйінді шешімге келетіні
анықталды. Мысалы,  грамматикалық ережелерді  оқушылар ұжыммен өзара кеңесіп, талдап, талқылап ортақ
шешімге келіп, түсіндірді. 
   
Кластерге түсіріп, постер арқылы тақырыптарын қорғады.
Оқушылардың өзара әрекет дағдыларын дамытудың тағы бір тәсілі – оқушылардың бір-біріне сұрақ 
қоюы.Сыныпта сұрақ қою маңызды дағдылардың бірі болып табылады, себебі сұрақ дұрыс қойылған жағдайда 
сабақ берудің тиімді құралына айналады және де оқушылардың оқуына қолдау көрсетіп, оны жақсарта және 
кеңейте алады. Оқушылардың тақырыпты түсінуіне қол жеткізуі үшін мұғалімдер қолданатын сұрақтардың екі 
түрі - төмен дәрежелі және жоғары дәрежелі сұрақтар қолданылады.Кей кездері төмен дәрежелі сұрақтарды 
«жабық» немесе «дұрыс емес» сұрақтар деп те атайды. Олар жаттап алуға бағытталған және де оған берілген 
жауап бағаланады. Ал жоғары дәрежелі сұрақтар қойылғанда, оқушылар ақпаратты белгілі бір жолдармен 
қолдануға, қайта құруға, кеңейтуге, бағалауға және талдауға тиіс болады.
            Балалардың ойлау қабілетін барынша жоғары деңгейде дамыту үшін сұрауды қолдануға қатысты менің 
түсінігімде болған өзгерістер:
-бірден жоғары дәрежелі сұрақ қоймау
-оқушыларға ойлауға уақыт беру
-орынсыз сұрақтар қоймау
-ойлауды дамыту үшін проблемалық сұрақтар пайдалану
-оқушылардың жауап беру ниетін басатын сұрақтарды қоймау
-оқушылардың алдыңғы жауаптарына сай сұрақтар құрастыру.
Сұрақтардың сапасы және жоспарлау үздік сабақтың айқын белгісіне айналуы күмәнсіз. Іс жүзінде біз 
сұрақтарға көп сенім артамыз. Сұрақтарды қоя білу стратегиясынсыз үздік прогресс, сабаққа етене кіріп кету 
және бағалау болуы мүмкін емес.
   Мәселен, 8 сыныпта « Music in our life » тақырыбын өткенде оқушылар өздеріне үлестірілген ресурстардағы 
мәлімет жинау үшін диалог арқылы өзара әрекеттесіп, әңгімелесіп бір - біріне өздерінің ой - пікірлерін 
білдіреді. Тапсырма орындауда топтық әңгімеде оқушылардың әрқайсысы диалогқа түсті өз идеяларын, 
шешімдерін ұсынды, ауызша, жазбаша дәлелдеді, дұрыс пікірді құптап келісімге келді. Оқушылар өзара 
әрекетпен нәтижеге жету мақсатында пікір алмасып өздерінің күш жігерін жұмсады. Мұндай тапсырмалар 
балалар үшін өте қызықты болды. Мерсердің айтуынша, ұжымдық түсіну мен оқытуға қол жеткізу аясында 
табысты талқылауларда әңгімелесудің зерттеушілік түрі басым болады. Әңгімелесудің маңыздылығын, оның 
білім алуда ажырамас бөлігі екенін зерттеу барысында дәлелдеді.Барнc (1976) пен Мерсер (2000) айтқандай 
оқушыларды әңгімеге тарту кезінде дамыту қажет болатын әңгіменің түрі десе, ол сабақта оқушылардың өзара 
әрекеттесу дағдыларын дамытуға да әсерін тигізетіні анықталды.
         Қорыта келгенде, жаңа инновациялық педагогикалық технологияның негізгі, басты міндеттері мынадай: 
білім алушының білім  алу, даму, басқа да іс-әрекеттерін мақсатты түрде ұйымдастыра білу;білім мен білігіне 
сай келетін бағдарды айқындап  алатындай дәрежеде тәрбиелеу;өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын 
қалыптастыру, дамыту;аналитикалық ойлау қабілетін дамыту, ең бастысы әр сабақта алған білімін өмірде 
пайдаға асыру, кез-келген жағдаяттан оқушыны шығаруға тәрбиелеу, берілген сабақтағы материал арқылы 
оқушының білім кеңістігіне өз көзқарасымен қарауына ықпал жасау, болашақта жаңа технология әдістерімен 
және сандық сауаттылығы бар бәсекеге қабілетті еліміздің азаматтарын тәрбиелеу болып табылады.

жүктеу/скачать 1,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: