Инвестиция және инвестициялық қызмет ♦
21
сын көрсетеді.
Капитал жұмсалымының тиімділігі күрделі құрылым, қаржы-
ландыру және несиелеумен байланысты
тәуекелдік дәрежесін
сипаттайтын, күрделі жұмысқа жұмсалынған капитал, сондай-ақ
өтімділік қабілетін сипаттайтын негізгі көрсеткіштерді білдіреді.
Капитал жұмсалымының тиімділік көрсеткіштері экономика-
ның түрлі секторларына байланысты әр түрлі болып келеді.
Тиімділік көрсеткіштері кәсіпорынның қаржылық қызметін
бағалау үшін және инвестициялық саясат пен баға белгілеу үшін
қолданылады. Тиімділік көрсеткіштерін екі түрге бөлуге бола-
ды:
абсолюттік тиімділік көрсеткіші;
салыстырмалы тиімділік көрсеткіші;
Абсолюттік тиімділік көрсеткіші – бұл күрделі капитал
жұмсалымы макро, микродеңгейдегі
тиімділік пен шығындар
аралығындағы шекті қатынаспен сипатталады. Жалпы халық
шаруашылығындағы капитал жұмсалымының тиімділігін анық-
тау келесі формулада көрсетілген:
Э
х/ш
= ∆ҰТ /
Кж
,
мұнда: ҰТ – жылдық ұлттық табыс көлемінің өсімі;
К
ж
– капитал жұмсалымы.
Жеке сала бойынша капитал жұмсалымының көрсеткіштері
келесі формуламен анықталады:
Э
к
= ∆ТӨ / К
ж
– А,
мұнда: ∆ТӨ – таза өнімнің жылдық көлемін өсіру;
А – өндірістік қорлардың амортизациясы.
Жеке кәсіпорын мен фирмаларда экономикалық тиімділікті
есептеу формуласы:
Э
к/о
= ∆П / К
ж
– А,
мұнда: ∆П – пайданың өсімі.
Инвестиция және инвестициялық қызмет ♦
22
Капитал жұмсалымының салыстырмалы тиімділік көрсеткіш-
ері жұмыс істеп тұрған өндірістің
жаңа кұрал-жабдыктарды
сатып алуымен байланысты. Сондықтан оларды нарықтағы әр
түрлі бағаларды салыстыру негізінде жұмсалатын ең жоғарғы
шығындарды анықтау кезінде пайдаланады.
Салыстырмалы тиімділік көрсеткішін анықтау формуласы:
Ш + Е
n
х К
ж
mіn,
мұнда: Е
n
– капитал жұмсалымының салыстырмалы тиімділі-
гінің нормативтік коэффициенті;
Ш – ағымдағы шығындар.
К
т
+ Т
n
х Ш
ж
тіп,
мұнда: Т
n
– инвестициялық шығындардың қайтарымдылық
мерзіміндегі нормативтік көрсеткіші.
Салыстырмалы тиімділік көрсеткішінің формуласы:
К
э
= (С
1
– С
2
) / (К
1
– К
2
),
мұнда: С
1
, С
2
– капитал жұмсалымына
дейінгі және капитал
жұмсалымынан кейінгі өнімнің өзіндік құны;
К
1
, К
2
– алдынғы және кейінгі капитал жұмсалымының
көлемі.
Негізгі капиталды реконструкциялау – бұл өндірісті жетіл
діру және оның техника-экономикалық деңгейін жоғарылату
мақсатында негізгі қорлардың барлығын немесе белгілі бір
бөлігін қайта жаңғырту.
Негізгі қорларды техникалық жағынан қайта жабдықтау –
бұл озық техника мен технологияны, автоматизацияны, компью-
теризацияны, модернизацияны енгізу
негізінде негізгі қорлар-
дың барлығын немесе белгілі бір бөлігін техникалық деңгейде
жоғарылату бойынша шаралар жиынтығын білдіреді.
Инвестиция және инвестициялық қызмет ♦
23
Достарыңызбен бөлісу: