211
ФРАЗЕОЛОГИЗМЫ
Қанатын жаю
Расправить крылья
Қанатты сөздер
Крылатые слова
Қанатының астына алу
Взять под свое крыло
Қанша дегенмен
Что ни говори
Қанына сіңді
Вошло в кровь (привычку)
Қара жамылу
Быть в трауре
Қара басты
Затмение нашло
Қарадан қарап тұрып
На ровном месте
Қармағына түсу
Попасть на удочку
Қарсы шығу
Выступить против
Қарың талғанша қарқылдау
Смеяться до колик
Қас қақпады
И бровью не повел
Қатын өсек
Бабские сплетни
Қатты кету
Хватить лишку
Кеңірдегін керіп
Во все горло
Кеңірдектен алу
Взять за горло
Қилы заман
Тяжелые времена
Қиын тиді
Досталось с трудом
Қойнында тасы бар
С камнем за пазухой
Қол астында жүру
Быть под началом
Қол жұмсау
Пускать в ход кулаки
Қол жүрді
Масть (рука) пошла
Қол қағысты
Ударили по рукам (договорились)
Қолға түсті
Попал в лапы
Қолтығының астына алу
Взять под крыло (опеку)
Қолын бір-ақ сілтеді
Только рукой махнул
Қолы қысқа
Руки коротки
Қолы жеңіл
Рука легкая
Қошемет көрсету
Оказать почет
Қол жұмсау
Пускать в ход руки
Көк ала қойдай сабау
Драть как сидорову козу
Көңіл аудару
Привлечь внимание
Көңілім жатпайды
Сердце не лежит
Құдай білсін
Бог его знает
212
К. ТАСИБЕКОВ
Құдай кешсін
Прости, господи
Құдай сақтасын
Спаси, господи
Құдай салмасын
Не дай бог
Құдайдың еркесі
Баловень судьбы
Құдайдың құтты күні
Каждый божий день
Құйып қойғандай (киімі)
Как влитой (костюм)
Құлағы елең етті
Навострил уши
Құлағының ұшына дейін қызару
Покраснеть до кончиков ушей
Құлазыған дала
Безжизненная степь
Құлқын сәріден ояну
Встать ни свет ни заря
Құлқынның құлы
Раб своего желудка
Құны бір тиын
Грош ему цена
Құр қалу
Остаться обделенным
Құр қол бару
Идти с пустыми руками (в гости)
Құр қол қалу
Остаться с пустыми руками
Құрмет көрсету
Оказывать честь
Құрығына іліну
Попасть на крючок (укрюк)
Құрып кетсін
Пропади пропадом
Құшақ жайып
С распростертыми объятиями
Қызылыңмен қызықтырма
Не заманивай посулами
Қылжықты қойыңыз
Шутки в сторону
Қыр
1
көрсетті
Показал характер
Қырау шалды (шашты)
Заиндевели (поседели) волосы
Қырсыққанда
Как назло
Қыспаққа алды
Взял в оборот
Қытығына тию
Задеть за живое
Қысыр әңгіме
Пустые разговоры
Ләм демеу
Не проронить ни слова
Маза бермеу
Не давать покоя
Маған берген бейнет
Наказание мое
Маған не істе дейсің
Ну, и что мне теперь делать
Маңдайға жазған
На лбу (роду) написано
1
ҚЫР – 1) горный хребет, нагорье, горная долина; 2) грань, ребро, бок, край СЕГІЗҚЫРЛЫ
– восмигранный;
перен.
качество характера, сторона /человека/.
213
ФРАЗЕОЛОГИЗМЫ
Мизам шуақ
Бабье лето
Миым ашып кетті
Ума не приложу
Мойынына міну
Сесть на шею
Мұрнын көтеру
Задирать нос
Мұрнын тыржиту
Сморщить носик
Мызғып алу
Вздремнуть
Мінез көрсету
Показать характер
Нақұрыстың сандырағындай
Бред сумасшедшего
Нәпсінің құлы
Раб желаний
Не болса, ол болсын
Будь что будет
Не десең, о де
Говори, что хочешь
Не жыны бар
Какого черта ему нужно
Не қылса, о қылсын
Пусть делает, что хочет
Не пайда
Что толку
Неге екені белгісіз
Неизвестно почему
Нүкте қою
Ставить точку
Нүктесіне түстіңіз
Попали в точку
Ойласам жаным түршігеді
Как подумаю, страшно становится
Ойына келгенін істейді
Делает что хочет
Ойына кіріп шықпады
Даже в голову не пришло
Ойына түю
Узелок на память
Орта қолды
Средней руки
Отқа май құю
Подливать масла в огонь
Отпен ойнама
Не играй с огнем
Отырыстың ажары
Душа компании
Өз арамызда
Между нами
Өз билігі өзінде
Хозяин – барин
Өз орнын білу
Знать свое место
Өз ұпайы өзінде
Себе на уме
Өзім тойсам да, көзім тоймады
Сам наелся, а глаза не наелись
Өзімен-өзі
Сам по себе
Өзіміз ғой
Мы же свои люди
Өзін қоярға жер таппау
Места себе не находить
Өзіне өзі қожа
Сам себе хозяин
214
К. ТАСИБЕКОВ
Өзінікінде тұру
Стоять на своем
Өкшесі жерге тимей
Не касаясь ногами земли
Өкшесін басып
Наступая на пятки
Өлі мен тірінің арасында
Между жизнью и смертью
Өлі тыныштық
Мертвая тишина
Өңі сынық
Надломленный вид
Өңі бұзылды
Переменился в лице
Өткен қайтып келмейді
Прошлого не воротишь
Пешенесіне жазылған
На роду написано
Пышақ кескендей тыйылу
Как отрезало
Пышақ қырымен жүру
Ходить по лезвию бритвы
Пышақсыз бауыздады
Без ножа зарезал
Рухты көтеру
Поднимать дух
Сағат сайын
С каждым часом
Сақылдаған сары аяз
Трескучий мороз
Сауға сұрау
Молить о пощаде
Сиырға ер жараспас
Идет как корове седло
Сіңбіруге қол тимейді
Чихнуть некогда
Соқыр тиынға тұрмайды
Не стоит ломаного гроша
Сол аяқтан тұру
Встать с левой ноги
Сол керек
Так тебе и надо
Сорлы басым-ай
Бедная моя головушка
Сөз жоқ
Нет слов
Сөздің қысқасы
Короче говоря
Сөздің қисыны
1
келіп қалды
К слову пришлось
Су жаңа
С иголочки
Суға түскен тауықтай
Как мокрая курица
Сүр бойдақ
Закоренелый холостяк
Сый-сияпат көрсету
Оказать почет и уважение
Сықиып киіну
Одеваться с иголочки
Сын сағатта
В час испытания
Сыпайы айтқанда
Мягко выражаясь
1
ҚИСЫН – Удобный случай, причина, повод, обоснование. ЕШБІР ҚИСЫНЫ ЖОҚ – нет
никакой причины.
215
ФРАЗЕОЛОГИЗМЫ
Сырдың суы тобығынан келмеу
Ему море по колено
Сырын айту
Излить душу
Табанын жалтыратты
Только пятки засверкали
Табанын жалау
Лизать пятки /подошвы/
Табанын тоздыру
Стереть ноги
Табыстан табысқа
От победы к победе
Тағат таусылу
Кончаться терпению
Тақымға алу
Взять в оборот
Тамақ жібіту
Промочить горло
Таңертеден қара кешке дейін
С раннего утра до позднего вечера
Таңдауымыздан тайдырма
Не сбивай с толку
Тас-талқанын шығару
Камня на камне не оставить
Тәртіп ұстау
Соблюдать порядок
Тегін ақша
Легкие деньги
Тегін емес
Неспроста
Терлеп-тепшіп жиған дүние
Нажитое непосильным трудом
Тиісерге қара таппады
Не нашел, на ком сорвать злость
Тізгінін қолына алу
Взять бразды в свои руки
Тілімнің ұшында тұр
Вертится на языке
Тоқ етерін айту
Говорить самую суть
Түлен түртті
Черт дернул
Түп тамырымен жұлу
Вырвать с корнем
Тұзақ құру
Расставить силки
Тұл жетім
Круглая сирота
Тұспалдап сөйлеу
Говорить обиняками
Тұяқ серіппей /ұйықтау/
Без задних ног /спать/
Төбе шашын жұлу
Рвать волосы на голове
Төбе шашы тік тұрды
Волосы встали дыбом
Төбесі көкке жеткендей
На седьмом небе
Төбесіне жай түскендей
Как громом пораженный
Төреші – өмірдің өзі
Жизнь рассудит
Төрт қабырғаның ортасында
В четырех стенах
Тынышы кету
Потерять покой
Тыр жалаңаш
В чем мать родила