Алматы мектегь 1989

Б ой да қайрат, ойда көз, 
Б олм аған соц, айтиа сөз.
О й т үйі ні — а л д ы ң ғ ы ж о л д а р д а с ур е т т с л г е н н а д а н а д а м п ы
с ә з д і ұ ғ а т ы н о й ы н д а көзі ж о қ , б о й ы н д а қ а й р а т ы ж о к , сонд ык 
т а н о л а р ғ а с ә з ( а қ ы л , н а с и х а т , ой) а йт ы п қ ор б о л м а д ег е н д і б і / 
д і ре д і .
« С е г і з а я қ т а ғ ы » әр ш у м а қ т ы ң с о ң ғ ы екі ж о л ы н ы ц көбі бү 
к ү н д е а ф о р и з м г е а й н а л ғ а н т ү й і н д е у л е р :
е ң б е к қ ы л с а ң е рі н б е і
тояды қ а р н ы ң тіленбей; к е ш д е п қайтар жол емес, жо л азығы,
м о л емес; е к і к е м е қ ұ й р ы ғ ы н үста, жетсін б ү й р ы ғ ы ң ; б а я ғ ы жар
тас
—
б і р жартас, қ а ң қ етер, түкті б а й қ а м а с ; м о л а с ы н д а й баһ
с ы н ы ң , ж а л ғ ы з қ а л д ы м
—
тап ш ы н ы м !
Б ү л ж о л д а р д ы ң а ф о р и з \
ге а й н а л у ы н ы ң с сбсб і — о л а р д ы ц а л д ы н д а а й т ы л ғ а н о й д ы ц (б; 
я п д а у д ы ц , т е з и с т і ц ) ш ы ы ш ы л д ы ғ ы ч д а , д ә л д і г і н д е , а к ы п п ы ц ос 
о л с ң д е а й т п а қ и д е я с ы н ы ң т ү т а с т ы ғ ы н д а .
« С е г і з а я қ т ы ң » с и н т а к с и с т і к қ ү р ы л ы м ы н а к е л с е к, м ы н а ғ а н н; 
зар а у д а р у к е р е к б о л а д ы : әр ш у м а қ т ы ң а л д ы ң ғ ы а л т ы т а р м а ғ
кө б і н е с е өз і ші нен екіге ж а р ы л ы п , с и н т а к с и с т і к әрі м а ғ ы н а л ы
п а р а л л е л ь д е р қ ү р а й д ы :
Алыстан сермеп,
Ж үректсн тербсп
Шымырлап бойға ж айы лған.
Киуад ан шауыгі,
Қисынын тауып
Тағымы жетіп қайырған.
М ү н д а а л ғ а ш қ ы скі ж о л бір п а р а л л е л ь ж а с а п т үр:
алыстс
с е р м е п // жүректен тербеп,
т ө р т і н ші , б ес і п ші ж о л д а р д а соидаі 
қ и у а д а н і иау ып, Ц қ и с ы н ы н тауып,
ал а л д ы и ғ ы ү ш ж о л мен одг 
кейінгі ү ш ж о л ө з а р а п а р а л л е л ь қ а т а р т үз е п түр. М ү н д а ғ ы п, 
р а л л е л п з м ө л е ң ж о л д а р ы н ы ң б уы н с а н ы мен ү й қ а с а р қ ы л ы ж
с а л ғ а н :
с е р м е п
—■
тербеп; ш а у ы п
—
тауып; ж а й ы л ғ а п
— 
қ а й ы і
ған.
« С е г і з а я қ т а ғ ы » п а р а л л е л ь д е р с о н ш а м а т епе - те ц, бір-бі рі і
д ол т үседі . Б ү л д ә л д і к м о р ф о л о г н я л ы қ т ү л ғ а л а р д ы н б і р де й б 
рі луі а р қ ы л ы д а ж а с а л ғ а н :
Өткірдің жүзі,
Кестенің бізі...
Көп айтса, көнді,
Ж ұ р т айтса, болды...
Қадірлі басым,
Қайратты жасым...
А б а й б үл ө л е ң д е г і п а р а л л е л ь д е р д і ж а с а у д а т е п е - т е ң д і к үш- 
се з қ ү р а м ы н ы ң қ о с ы м ш а л а р ы ғ а н а емес, тіпті с ө з д і ң ө з і н і ң бі 
к е л к і б о л ы п к е л у і н кө з д е г е н. М ы с а л ы :
б а с ы - к ө з і
қ а ң боп деген,,

а л ғ а ш к ы сөз қ о с соз т ү л ғ а с ы п д а б ер іл с е , ке л е с і т а р м а қ т ы н б ас -
қы сөзі дс қос сөз етіп б ер і л г е н :
а р қ п - б а с ы
ш а ң боп. І і е м ес е:
ж а я у ы
қ а ш т ы д с г с н дс
жсіяу
сөзі с у б с т а н т и в т е п г е н сын есім оол- 
са, о н ы ң п а р а л л е л і н д с г і сөз де 
(аттысы
ш а п т ы ) з а т т а н г а н сын 
ссім б о л ы п кел ге н.
П а р а л л е л ь д е р д і т ү з у д е А б а й қ а р а м а - қ а р с ы л ы қ одісін де қол-
д а н а д ы :
Білгенге маржам,
Білмеске арзан...
Болмасын кекшіл...
Болсайшы көгшііл...
Дуырмай тәиім,
Ауырды жаным...
« С е г і з а я қ т ы ц » с р е к ш с қ ү р ы л г а н ө л ш е м і о и ы и с и н т а к с и с і н е
т і к с л е й э се р етксн. М ү н д а 1, 2, 4, 5 / т а р м а қ т а р ( ж о л д а р ) бсс 
б у ы н н а н т ү р а д ы , ал 3, 6 ж ә н е 7, 8 - т а р м а қ т а р ж е т і б у ы н д ы б о л ы п
к ел еді . Б е с б у ы н н а н қ ұ р а л ғ а н ж о л д а р к ө б і н е с с б і р ы ң ғ а й п а р а л ­
л е л ь м ү ш е л е р б о л ы п к е л е д і де, ү ш і н ш і ж о л м е н қ о с ы л ы п , с ө й л е м
қ ұ р а й д ы :

жүктеу/скачать 4,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: