Қазақстан республикасы жоғары оқу орындарының Қауымдастығы с. Қ. Тұртабаев

191
2. Гидролиттік дезаминдену:
+H
2
О
R – CH – COOH R – CH – COOH + NH
3
│ │
NH
2
OH
3. Молекула ішілік дезаминдену:
R – СН
– CH
2
– COOH R – CH = CH– COOH + NH
3
│
NH
2
4. Тотыға дезаминдену:
+1/2 О
2
R – CH – COOH R – C – COOH + NH
3
│ ║
NH
2
О
Тотыға дезамидену бауырда, бүйректе жүреді. Реакция нəти-
жесінде α-кетоқышқылдар жəне аммиак түзіледі. Реакцияны 
НАД
+
(НАДФ) тəуелді дегидрогеназа немесе флавин тəуелді ок-
сидаза катализдейді.
Тотыға дезаминдену процесі екі сатыда өтеді.
Бірінші сатыда, амин қышқылдары сутек ионын бөліп, де-
гидрленеді. Сутек ионын қосып алатын акцептор рөлінде ФМН, 
ФАД немесе НАД
+
болады. Түзілетін өнім - имин қышқылы.
Келесі сатыда имин қышқылы гидролиттік жолмен аммиак 
пен кетоқышқыл түзеді.
R R 
│ ФМН(ФАД) ФМН•Н
2
(ФАД•Н
2
) │
CH – NH
2
+ H
2
O C = O+ NН
3
│
оксидаза │
COOH COOH
Амин қышқылдары оксидазаларының рН оптимумы 10-ға тең 
(сілтілік орта).

192
Амин қышқылдарынның дезаминдену процестерінің ішінде 
маңыздысы: глутамин қышқылының глутаматдегидрогеназа мен 
(ГДГ) дезаминденуі.
ГДГ-нің коферменті (немесе сутек акцепторы) қызметін 
атқаратын НАД
+
немесе НАДФ
+
глутаматдегидрогеназамен де-
заминдеу қайтымды реакция, яғни ГДГ ферменті дезаминдену 
процесімен қатар қайта аминдеу процесін катализдейді.
Амин қышқылдарын трансаминдеу. 
Амин қышқылдарынан 
кетоқышқылдарға амин (-NH
2
) тобын көшіру реакциясын транс-
аминдеу дейді.
Бұл реакцияны 1937 ж. ашқан А. Браунштейн мен М. Криц-
ман. Барлық тірі ағзалар үшін бұл əмбебап реакция болып келеді. 
Реакцияны катализдейтін ферменттерді аминотрансфераза неме-
се трансаминаза деп атайды.
СООН
СН
3
СООН 
СН
3
׀
׀
׀
׀
СН
2
+
С = O ПФ 
CH
2
+
CH–NH
2
׀
׀
׀
׀
CH
2 
COOH
CH
2 
COOH

жүктеу/скачать 1,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: