ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ

3 (25) • 2012
139
что    это    характеристика  деятельности  фирмы,
которая должна показать связь между намечен-
ным  содержанием  деятельности  и  её  результа-
тами и она объясняется поведением фирмы при
реализации  планируемых  действий.  Таким  об-
разом,  с  одной  стороны,  разрабатывается  план
определенных  действий  по  улучшению  конку-
рентных позиций, что позволяет после соверше-
ния этих действий  получить либо положитель-
ный, либо отрицательный результат. При одних
и тех же планах, стратегиях, целях, потенциале
руководители  различных  фирм  достигают  раз-
ных результатов, что связано с их неодинаковой
активностью.  Именно  различия  в  инновацион-
ной активности объясняют разные инновацион-
ные результаты  при  одинаковых исходных дан-
ных.
Инновационная  активность  характеризует
следующие  черты  инновационной  деятельнос-
ти фирмы:
Во-первых,  инновационная  деятельность
должна  носить стратегический  характер и быть
управляемой в реальном масштабе времени (по-
скольку  резко  увеличилась  нестабильность
внешней  среды).  Стратегический  подход  обес-
печивает высокое  качество инновационной  дея-
тельности.
Во-вторых,  инновационная  деятельность
должна в текущем времени быть рациональной
как  по  последовательности  действий,  так  и  по
их своевременности, что обеспечит требуемую по
ситуации  динамичность  инновационной  дея-
тельности, определенные темпы проведения не-
обходимых действий и изменений. В противном
случае  инновационная  деятельность  будет  про-
сто 
ненужной 
и 
даст 
негативные
последствия.[1.c.15]
В стратегическом    плане    инновационную
активность        можно  охарактеризовать  такими
частными  показателями,  как:
-  качество  инновационной  стратегии  орга-
низации;
-уровень  мобилизации  или  использования
инновационного  потенциала;
-
размер  привлеченных  капиталовложе-
ний-  инвестиций;
-
качество    методов,    используемых    при
проведении    инновационных
изменений;
-  обоснованность  реализуемого  уровня  ин-
новационной  активности.
Как  интегральный  показатель  инновацион-
ная активность имеет собственные признаки,  ха-
рактеризующиеся  данными  рисунка  1.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
- Кач ес тво  
инно вационной 
стратегии фирмы; 
-Ур ове нь 
мо бил из аци и 
ин но вац ио нного 
потенциала; 
-Размер 
привлечен ных 
ин вестиций; 
- Качество 
методо в, 
и спользуемых 
при про веден ии  
стратегич еских 
изменений  
 
Пр изнак и и нновационной активно сти субъекта  и нн овационной  
деятельн ост и 
 
 
Призн аки,  отражаю щие 
стр атегию  ф ир мы  и 
о пр еделяю щие 
качественную ст ор ону  
инно вационной 
деятел ьности  
 
Признаки, 
отр аж аю щи е т акт ик у 
ф ир мы  и опреде ляющие 
дин амиче скую сторо ну 
инновационной 
деятельно сти 
 
Признак, 
о пр еделяю щий 
р ацион ально сть  
данно го масштаба 
активно сти 
 
 
 
- Со ответствие 
р еакци и 
характеру 
конк ур ент но й 
стратегическо й 
ситуации 
 
-Скорость 
проведен ия 
стратегиче ских 
ин но вац ио нных 
из мен ен ий 
 
 
 
- Со ответствие 
р еал из уемого 
уровня 
ин но вацио нно й 
активности  
со стоянию 
среды 
 
Рисунок  1.  Признаки  инновационной  активности  субъекта    инновационной  деятельности

ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ
140
Диапазон  активности  или  агрессивности
инновационной  стратегии    можно  определить,
используя разработки И.Ансоффа и Ж.- Ж.Лам-
бена  (таблица  1)  [2.c39].
Таблица  1
Диапазон  активности  или  агрессивности  инновационной  стратегии
Наименование уровня 
Индекс 
Содержание уровня 
Характер нововведений 
Стабильность, 
устойчивость, 
постоянство 
S 
Уровень 
агрессивности 
(активности),  основанный  на 
опыте 
прошлой 
деятельности 
Установившиеся 
рынки 
освоенной продукции 
Реактивность-
reactivity,реактивная 
-
reactive 
R 
Уровень 
агрессивности 
(активности),  основанный  на 
экспертных знаниях 
Расширение 
знакомых 
рынков; 
Возврастающая 
адаптация продукции 
Предвидение 
(предвидящая), 
предварение,  упреждение 
- advance 
А 
Уровень 
агрессивности 
(активности),  основанный  на 
предвосхищении 
событий 
путем экстраполяции 
Расширение 
за 
счет 
смежных 
рынков; 
Освоение 
смежной 
продукции,  основанное  на 
знакомой технологии 
Исследование -exploration, 
исследующая -exploratory 
Е 
Уровень 
агрессивности 
(активности),  основанный  на 
новых ясных альтернативах 
v 
Расширение  за  счет  новых 
рынков;  концепция  новой 
продукции; 
Внедрение 
новых технологий 
Творчество- 
creation, 
творческая - creative 
С 
Уровень 
агрессивности(активности)  , 
основанный  на  творческом 
подходе 
Открытие  новых  рынков; 
создание  новых  образцов 
продукции, 
новых 
технологий 
 
Инновационная активность может, как содей-
ствовать достижению инновационной цели и сни-
жению целевых рисков, так и играть негативную роль,
поскольку  инновационная  активность  непосред-
ственно влияет на все результаты деятельности фир-
мы.
Под непосредственным влиянием фактора ин-
новационной активности возникают различные рис-
ки, например: когда из-за некачественного монито-
ринга внешней среды или развития внутренней сре-
ды система стратегического управления пропускает
слабые сигналы и несвоевременно идентифицирует
стратегическую ситуацию, что характеризует ситуа-
ционный риск. Помимо ситуационного риска могут
возникнуть и другие виды рисков: поведенческий,
стратегический, мобилизационно-ресурсный, мето-
дический, риск необоснованного уровня стратеги-
ческой активности.[3c.45]
Соответствующий уровень инновационной ак-
тивности отражается на качестве и интенсивности
мобилизации потенциала. С помощью современных
методов управления, можно привлечь скрытые до
этого резервы и тем самым получать дополнитель-
ные внутренние конкурентные преимущества перед
приоритетным конкурентом.
По сути дела, инновационная активность транс-
формирует потенциальные возможности в реальную
конкурентную силу. И от качества этой трансфор-
мации зависит конечный успех.
Сегодня Казахстану необходимо искать новые
направления экономического развития. Для повы-
шения конкурентоспособности страны на мировом
рынке нужно активно развивать высокотехнологич-
ные отрасли и строить эффективную национальную
инновационную систему, которая без инновацион-
ной активности предприятий невозможна.
В 2020 году Казахстан должен иметь все при-
знаки и атрибуты работающего государства инно-
вационного типа.
В рамках новой инновационной политики го-
сударство выделяет три приоритета: высокие техно-
логии (в том числе нано-, био-, информационные
технология), "зеленые" технологии и альтернативную
энергетику.[4.]
Важным направлением поддержки новой ин-
новационной  политики в  Казахстане может стать
развитие прорывных точек "инновации будущего".
Пока в качестве таковых определены две структуры.
"Назарбаев Университет" в Астане должен стать сис-
темообразующим инновационно-интеллектуаль-
ным кластером Казахстана, его научные центры дол-
жны заложить основу научной системы.
В перспективе нужно придать всем имеющим-
ся в стране технопаркам и зонам характер иннова-
ционного типа с учетом местных возможностей.
Список литературы:
1. Медынский В.Г. Инновационный менед-
жмент:Учебник-М.:ИНФРА-М.,  2004-295с.
2. Кокурин  Д.Н.  Инновационная  деятель-
ность-  М.,Экзамен,2001-с.113
3. Каренов  Р.С.  Инновационный  менедж-

3 (25) • 2012
141
мент- Алматы,Гылым,1997-с.117.
4. "Социально-экономическая модернизация-
главный  вектор развития  Казахстана"-  Послание
Президента  Н.А.Назарбаева,январь  2012г.
С.К. Ержанова.,э.ғ.к.,
"Менеджмент" кафедрасының доценті
Е.А.Бөкетов атындағы ҚарМУ
А.А.Ибраева
 "Менеджмент" мамандығының магистранты, 1 курс
Е.А.Бөкетов атындағы ҚарМУ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ ИННОВАЦИЯЛЫҚ
ИНФРАҚҰРЫЛЫМДЫ ДАМЫТУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МЕХАНИЗМІ
Дүние  жүзінде  жаһандану  үрдісінің
күрделенуіне  байланысты  бәсекеге  қабілетті
экономиканы  қалыптастыруда  әрбір  мемлекет
өзінің  ұлттық  инновациялық  жүйесі  мен  инно-
вациялық  инфрақұрылымын  дамытуға  көп
көңіл  беріп  отыр.  Ұлттық  экономикасы  қалып-
тасқан  және  дамыған  елдердің  тәжірибелеріне
сүйенсек, олардың қол жеткен жоғары жетістік-
теріне  инновациялық  инфрақұрылымның  оң
әсер  еткенін  байқаймыз.  Олардың  әлемдік  на-
рықтағы  үлесі  де  қомақты.  Сондықтан  да,  да-
мыған  елдердің  қатарына  кіруге  талпыныс
білдіріп  отырған 
Қазақстанның  өзінің
мүмкіндіктері  мен  стратегиялық  мақсаттары-
на  сай  ұлттық  инновациялық  жүйесі  мен  инф-
рақұрылымын  дамыту  өзекті  мәселе  болып
отыр.
Әлемдік  экономиканың  қарқындап  дамуы
-  адами  және  интеллектуалдық  ресурстардың
нәтижелі  еңбегінің  жемісі  екені  белгілі.  Қазіргі
заманғы  талабына  сай  дамыған  елдерде  тиімді
әзірлемелер  жүйесі  және  түрлі  қызмет  сфера-
ларына  жаңа  технологиялық  шешімдерді  енгі-
зуге  негізделген  инновациялық  экономикаға
өту  үрдісі  байқалады.  Сонымен  бірге,  табиғи
ресурстардың  байлығын  пайдалану  маңызды
болған  уақыт  өтіп  бара  жатыр,  оның  орнына
экономиканың  технологиялық  тұрғыдан  даму-
ын  тездету,  үдету  мақсатында  тиімді  тетіктерді
қолдану  мүмкіншілігі  үлкен  мәнге  ие  болып
отыр.  Арзан,  сапасы  төмен  еңбекке  негізделген
өндіріс  кезеңі  аяқталуда.  Дәл  қазіргі  қоғам  -
адамның  интеллектуалдық  ресурстарына,  оның
инновацияларды  қабылдауы  мен  жүзеге  асыру
қабілетіне  негізделген  қоғам  болып  қалыптасу-
да.
Өнеркәсібі  жан-жақты  дамыған  елдер  ин-
дустриялдық  әлеуеті қалыптасқан  топқа  кіреді.
Дәл  осы  топ  құрамына  кірудің  арнайы  ереже-
мен  белгіленген  шарттары  да  бар.  Солардың
қатарына,  өнеркәсіптік  өнімнің  жылдан-жылға
артуы,  тек  оның  көлемінің  ғана  емес,  сапалық
және  ассортименттік  құрамының  да  көбеюі,
шикізаттық  сектордың  жалпы  экономикадағы
үлесінің қысқаруы сияқты және басқа да көрсет-
кіштер бойынша нәтижелі болу жатады. Мұның
барлығы  да  инновациялық  инфрақұрылымды
қалыптастыру  мәселесіне  жете  мән  беріп,  оны
мемлекеттің  арнайы  стратегиялық  мақсаттары-
ның  бірі  етіп  белгілеуді  міндеттейді  [1].
Инновациялық  инфрақұрылым  -  өндірісте
қолдау  тауып,  нақты  өнім,  қызмет,  жұмыс
түрінде  көрініс  табуына  дейінгі  барлық  кезең-
дерді қамтитын  іс-шаралардың жүруіне ыңғай-
лы  жағдай  жасайтын,  қажетті  жұмыстар  мен
қызметтерді  орындайтын  ұйымдар  жиынтығы-
нан  тұрады.
Инновациялық  инфрақұрылымның  негізгі
міндеті  инновациялық өнім  өндірумен  (қызмет
көрсету,  жұмыс  орындау)  айналысатын  кәсіпо-
рындарға  қолдау  көрсету  деп  топтасақ,  онда
инновациялық  инфрақұрылымды  қалыптасты-
ру  мемлекеттің  техникалық,  технологиялық,
экономикалық,  қаржы,  әлеуметтік  жағдайын
жақсартып  қана  қоймай,  сонымен  бірге  оның
әлемдік  экономикадағы  негізін  көтеруге  де,
сыртқы  нарықа  шығып,  ондағы  өзінің  орнын
табуға  немесе  иеленуге  де  мүмкіндік  жасайды
деген  шешімге  келуге  болады.
Инновациялық  инфрақұрылымның  эконо-
микалық  маңызы  елдің  экономикалық  даму
стратегиясын  айқындаумен,  қосымша  құнмен
жоғары  өнімдер  өндірумен,  шағын  инновация-
лық  кәсіпкерлікті  жандандырумен  және  т.б.
анықталады.
Қазақстанның  ұлттық  инновациялық  инф-
рақұрылымының  қазіргі  жағдайы  республика-
ның  экономикалық  дамуының  өзіндік  ерекше-
ліктеріне  байланысты.  Олардың  қатарына
әлемдік  нарықтағы  көмірсутек  шикізатына  ба-
ғаның күрт өсуі, қара және түсті металл өнімде-
ріне  деген  жоғары  сұраныс,  осыған  байланыс-
ты 
қаржылық 
және 
коммерциялық
кәсіпкерліктің  қанат  жаюы,  еліміздегі  табиғи
ресурстарды  игеруге  қатысы  бар  халықаралық
байланыстардың  нығаюы  сынды  факторларды
жатқызуға  болады.  Әйтсе  де,  бұл  ерекшеліктер
әлі  де  болса  ұлттық  экономиканың  біржақты
дамып  отырғанын  көрсетеді.  Өйткені  тек  шикі-
затқа  ғана  бағытталған  экономиканың  белгілі
бір  кезеңде  құлдырау  қаупі  жоғары  болатыны
белгілі.  Бұның  салдарын  қазіргі  кезде орын  ал-
ған  әлемдік  қаржы  дағдарысынан  да  байқау
қиын емес [2].
            Елдегі  инновациялық  инфрақұрылым
оның  субъектілерінің  өзара  байланысқан  түрде

ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ
142
тиімді  жұмыс  жасауына  және  ғылыми-зерттеу
жұмыстарын  жүргізушілерге  кешенді  қызмет
көрсететін  ұйым  ретінде  қалыптасуына
жеткілікті  деңгейде  ықпал  ете  алмай  отырған-
дығы  анық.  Атап  айтқанда:
-  инновациялық  инфрақұрылым  элемент-
терінің  жұмысындағы  тәжірибенің  аздығы.
Бәрімізге  белгілі  -  тәжірибе  тек  іс  барысында
шыңдалады,  ал  инновациялық  орта  мен  инно-
вациялық нарықтың қалыптаспауы инфрақұры-
лым  элементтерінің  жетуіне  қол  байлау  болып
отыр;
-  инновациялық  әлеуеті  бар  аймақтардың
географиялық  алшақтығы,  осыған  сәйкес  олар-
ды  түгел  қамту  мүмкіндігінің  болмауы.  Қазақ-
стан  Республикасы  территориясында  орналас-
қан  елді-мекендердің  бір-бірінен  қашық  орна-
ласуы  олардың  арасындағы  экономикалық,
шаруашылық, ғылыми, өндірістік байланыстар-
ды  қарқынды  түрде  жүруіне  қолайлы  жағдай
туғыза  бермейді.  Сондай-ақ,  еліміздегі  өңірлер
мен  өнеркәсіп  салаларының  біркелкі  дамы-
мауы  да  инновациялық  инфрақұрылым  эле-
менттерін  кешенді  дамытуға  мүмкіндік  бер-
мейді;
-  жеке  сипаттағы  инновациялық  бел-
сенділіктің тым төмендігі және өндірістік сипа-
ты  жоқ  салалардағы  (сауда-саттық,  қызмет
көрсету, қаржылық сектор, т.б.) табыстылықтың
жоғары  болуы.  Бұл  құбылысты  экономистер
"экономиканың біржақты дамуы" деп атап жүр.
Әлемдік тәжірибеге  сүйенсек, көптеген иннова-
циялардың  пайда  болуы  мемлекеттік  емес
ұйымдар  мен  орталықтардың,  өндірістердің
ықпалынан  және  белсенділігінен  туындайды.
Яғни,  инновацияның  пайда  болуына  мүдделі
топтар белсенділік танытуы тиіс. Ал ұлттық эко-
номикада  мұнай-газ,  металлургия,  отын-энер-
гетика, құрылыс сынды салалардың шектен тыс
жоғары  табыстылықты  қамтамасыз  етуі  басқа
салалардың  дамуына  үлкен  тосқауыл  болып
отырғаны  жасырын  емес;
-  инновацияға  бейімді  салалар  туралы
ақпараттың  аздығы.  Әдетте,  көптеген  дамыған
елдерде  инновацияға  қызығушылығы  бар
тұлғалар  үшін  мемлекет  инновациялық  сипат-
тағы  ақпараттарды  таратып,  олар  үшін  жасал-
ған  қолайлы  жағдайларды  туралы  кеңестер
беру  орталықтарын  құрады.  Айта  кету  керек,
Қазақстан  Республикасында  да  елдің  иннова-
циялық белсенділігін арттыруға, инновациялық
қызметтер көрсетуге жауапты ұйым бар - ол ҚР
Ұлттық  инновациялық  қоры.  Әйтсе  де,  бұл
қордың қазіргі кезде инновация саласының шын
жанашыры  болып  отырғаны  шамалы.  Көбіне
инновациялық  жобаларды  қаржыландырумен
айналысып  отырған  бұл  қор  инновацияларға
қатысты  басқа  да  ақпараттарды  таратуға,  олар
туралы  кеңестер  беруге,  ғалымдардың  қызығу-
шылығын оятуға  деген талпыныстары әлі күнге
байқалмайды;
- елімізде  инновациялық  нарықтың  қалып-
таспауы.  Басқаша  айтқанда,  ішкі  нарықта  ин-
новацияларды дайындайтын және оларды тұты-
натын  мүдделі  топтардың  және  осы  бағытта
қызмет  көрсететін  ұйымдар  мен  орталықтар
жүйесінің  дамымауы.  Қазіргі  кезде  еліміздегі
инновациялық  инфрақұрылым    элементтері
нақты  өндіріспен  байланыс  жасамай-ақ
өздерінің  қызметтерін  жетілдіргісі  келеді.  Ал
өндіріске икемі жоқ инновациялардың сұраны-
сқа ие болуы да белгісіз.
Осы айтылғандарды  ескеретін болсақ,  онда
инновациялық инфрақұрылымның  ұлттық эко-
номика  үшін  тиімділігін  қалыптастыратын
және нәтижелі жұмыс жасайтын тетігін қалып-
тастыру  қажеттілігі  туындайды.
Инновациялық инфрақұрылымның ұлттық
экономикадағы  орны  мен  маңызын  анықтау
үшін  оның  мамандандырылған  субъектілердің
қазіргі  жағдайы  мен  инновациялық  белсенділ-
іктері  ғылыми  тұрғыда  бағаланды.
Технологиялық  парктер  -  өнертапқышта-
рға  арнайы  маманданған  қызмет  түрлерін
көрсету аясында инновацияларды ойлап табуға
және  оларды өндіруге  арналған сервистік  және
өндірістік база болып есептеледі. Технопарктер-
де  жаңа әзірлемелерді және  қазіргі  құрал-жаб-
дықтар  өндірісін құру мен игеру бойынша тап-
сырыстарды  орындайтын  серпінді  технология-
лары  бар  кәсіпорындар  орналасуы  тиіс.
Елімізде 2009 жылға дейінгі кезеңде ұлттық
және  өңірлік  үлгідегі  оннан  астам  технопарк-
тер құрылып, тіркеуден өткен. Соңғы  жылдары
өңірлік  технопарктерден  "Алматы  аймақтық
технопаркі",  Орал  қаласындағы  "Алгоритм"
технопаркі,  "UniScienTech"  Қарағанды  аймақ-
тық  технопаркі,  Өскемен  қаласындағы  "Алтай"
аймақтық  ғылыми-технологиялық  паркі,    Ақт-
өбе  қаласындағы  "Ақтөбе"  аймақтық  индустри-
алды  технологиялық  паркі,  Қызылорда  қала-
сындағы  "Қызылорда"  технологиялық  паркі
жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері құрыл-
ды.  Бұл  қатарға  жоғары  оқу  орындарының
аумағында  ұйымдастырылған  технопарктерді
де  (Аль-Фараби  атындағы  ҚазҰУ,  Қ.Сәтбаев
атындағы  ҰТУ,  Д.Серікбаев  атындағы  Шығыс
Қазақстан  Мемлекеттік  техникалық  универси-
теті)  жатқызуға  болады.  Ал  ұлттық  технопарк-
тердің  қатарына  Алматыдағы  "Alatau  IT  City
Management"  ақпараттық  технологиялар  паркі,
Ұлттық индустриалды мұнай-химия технопаркі
(Атырау  қаласы),  "Тоқамақ"  ядролық  техноло-
гиялар  технопаркі  (Курчатов  қаласы),  Ғарыш-
тық  мониторинг  технопаркі  (Приозерск  қала-
сы), "Прогресс" биотехнология технопаркі (Степ-
ногорск  қаласы)  кіреді.
Дегенмен,  еліміздегі  инновациялық  бел-
сенділіктің төмен болуы  технопарктер  санының
өспеуіне  және  құрылғандарының  жұмыс  бел-
сенділіктерінің  қарқын  алмауына  себеп  болып
отыр  [3].
        Инновациялық инфрақұрылымды да-
мытуға  қажетті  жағымды  экономикалық  орта-
ны қалыптастыру осы инфрақұрылымды құрай-
тын  әрбір  элементтің  белсенділігі  мен
тиімділігін арттыру үшін қажет. Өйткені, салық,
несие,  мемлекеттік қаржыландыру  сияқты теті-

жүктеу/скачать 5,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: