С. Г. Тажбаева Редакция алқасы

Халық  басынан  кешкен  қанды  оқиғаларының  жасырылмайтын  жанды  рухи  тілде  калатынын  жаксы 
түсінген. Оньщ:
Бірлік, елдік, қайрат,  бацардың,
Жауыз тагдыр жайды бәрін -  не бардың.
Алтын күннен багасыз бір белгібоп,
Нүрпы жүлдыз -  бабам  mini,  сен қалдың;  - деген бір жол  өлеңінде терең мағына сиып тұр.  Тіл -  тағдыры 
екенін күні  ؛лгері болжаған кемел ойшыл суреткерлердің
؛
اﺎﻋا'؛و
  казак тілінің қадірін артгыру жолында бұл 
күндері  көтеріліп жаткан жұртшылық пікірімен мейілінше үндес екенін атап айту керек.
1 Жумабаев м.  Шыгармалар:  Үш томдық. -Алматы: «Білім»,  1995. -Т.1. -2 5 6  б.
2 Жұмабаев  м.  Шыгармалар  жинагы.  3-том.  Аудармалар,  гылыми  еңбек,  мақалалар.  -  Алматы:  «Жазушы», 
2008.-232 6.
3 Жұмабаев м. Педагогика.-Алматы: «Санат». -  1993. -112 6.
4 М.Жүмабаевтың өмірі мен  шыгармагерлігі туралы/ Қүрастырган  Ф.Қ.  Бектұрбекова.  -  Алматы:  «Орталық 
Ғыльіми кітапхана». -  2001. -3 1 4  6.
5 Әбдікәрімүлы 
ﺀ
., Байменова Б. Алашорда қайраткерлерінің педагогикалык,мүрасы. -Астана,  2008. -  123 б.
бАбильдина С.К.,  Зейнетоллина  У.К
. د
  арыстарының педагогикалык; мүралары.  Электронды  оқу қүралы.  -
Қараганды, 2009. -1 0 9  6.
7 Руссо Ж. Эмиль или 
٠ 
воспитание. -  Af: «Просвещение». -  2009. -  260 с.
8 Жумабаев М. Шыгармалары.-Алматы: «Санат». - 1989. -300 б.
9 Жумабаев Af. Педагогика.-Алматы: «Ана тілі». - 1992. -1186.
/٠
 ДүйсенбаевА..  Тэрбие теориясы менэдістемесі.  Оқулық.-Ақтөбе, 2014. -2 7 2 6.
11 
Жумабаев М.  Кэп томдьщ шыгармалар жинагы:  1-том.  Өлеңдер,  дастандар,  эңгіме. —Алматы: «Жазушы», 
2008.-208 6.
Резюме
Секрет близости к человеческой душе, традиционных наследий М.Жумабаева в том, что они нацелены на □риня- 
тие  самостоятельных  решений  в  отношении  Родины,  общества,  гражданского  воспитания,  обычаев  и  традиций, 
сформированных  в  обществе,  основанных  на этнографических  явлениях.  Казахский  народ  издревле  свое  будущее 
поколение воспитывал,  начиная с  колыбели,  на народиых  преданиях, сказках,  эпосах  и песнях.  Как только реб؛؛нок 
начал  делать  свои  первые  шаги,  он  знакомился  с  секретами  окружающей  среды,  чувствовал  любые  проявления 
человечески поступков через свою связь с природой.
Ценным в данном наследии является воспитание ребенка его человечности, сохранение традицицй семьи, нацио- 
нальных  приоритетов.  Просветитель-педагог  м.Жумабаев  в  своем  труде  «Педагогика»  отмечал,  что  в  любом 
государстве  система  образования  тесно  связана  с развитием  истории  народа.  На  первый  план  в  этнопедагогике  и 
этнопсихологии  ставитоя  физическое  воспитание.  Вместе  с  тем,  поднимая  национальные  проблемы,  он  высказал 
на^но-значимые мысли.  ' 
проблемы  он, через  посыл своей души,  высказывает о националь-
ном языке, национальном воспитании.
По мнению  М.Жумабаева педагогика, особенно дидактика, в психологической науке  потеряет свою научность  в 
настоящее время учителя через глубокое познание психологии дают образование, учитывая национальные особенно- 
٥
™ каждой народности.
Ценность труда «Педагогика» всесторонне показан поэтом в особенностях тюркского воспитания. Правильно не 
освоив национальную психологию, можно столкнуться со многими трудностями в воспитания детей.
Ключевые слова: тюркское воспитание, патриотизм, казахский патриотизм, народная педагогика, общественная 
воспитание, воспитание детей
Summary
Abstract:  Піе  secret  of proximity  to  human 
لاا
0
ة
  of traditional  heritages  of M.Zhumabayev,  that  they  are  aimed  at 
adoption of independent decisions concerning the  Homeland,  societies, the civil  education, customs and traditions created  in 
society, ba$ed on the ethnographic phenomena. The Kazakh people since ancient times brought up the future generation since 
a cradle, on national legends, fairy tales, eposes and songs. As soon as the child started taking the first steps, he got acquainted 
with environment secrets, felt any  manifestations of human  acts through the communication  with the nature.  In this heritage 
education  0
١٠
؛؛
 
؛■
  child  of  his  humanity,  preservation  families’  tradition,  national  priorities  is  valuable.  In  the  work 
"Pedagogics"  the  educator  teacher  M.Zhumabayev  noted  that  in  any  state  the  education  system  is  closely  connected  with 
development ofhisto؛y  ofthe people.  Into the forefi'ont in etiinopedagogies and ethnopsychology physical training is put.  At 
the  same  time,  lifting  national  problems,  he  introduced  the  scientific  and  significant  ideas.  Actual  and  vital  problems  he, 
through a message ofthe soul, states about nattonal language, national education.
According to M.Zhumabayev the  pedagogics,  especially didactics,  in  psychological  science  will  waste  in  the  scientific 
character the  present ofthe teacher through  deep  knowledge  of psychology  educate,  considering  national  features  of each 
nationality.
The value ofthe work "Pedagogics"  it is comprehensively shown  by the poet in  features of Turkic education.  Correctly 
without having mastered national psychology, it is possible to meet many difficulties in education of children.
Key words:  Turkic education, patriotism, Kazakh patriotism, national pedagogics, social pedagogics, family pedagogics, 
children’s pedagogics
Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.
 
  200   

س
ا
 БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕП 
ОБЩ ЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА
УДК 378
Б1Л1М Б Е РУ  Ү РД ІС Ш Д ЕГІП ЕД А ГО ГИ К А Л Ы Қ  П РА К Т И К А Н Ы Ң  О РН Ы
Т.М. Баймолдаев -  п.г.д.,  профессор,
Ф.А. Абдримова -  ага оқытуіиы, Абай атындагы ҚазҮПУ
Бүгінгі қоғам жаңа гасыр талаптарына жылдам бейімделетін, бәсекеге қабілетті жастарды тәрбиелеуді талап етіп 
отыр. Сондыктан жогары оқу орындарының алдына жоғары білікті мамандарды даярлау міндеті  койылуда.  Ол ушін 
студенттер  эркашан  жаңа  білімдерді  игеріп,  өзін-өзі  жетілдіру  жұмысын  жург^уі  кажет.  Болашақ  педагогтарды 
кэсіби дайындау жүйесінде педагогикалык ұрдістің маңызды бір бөлігі болып есептелінетін педагогикалык практика 
ерекше рөл аткарады. Мүғалімдердің кәс؛пт؛к даярлығын арттыруға деген талаптың күшейіп отыруына байланысты, 
студенттер дін педагогикалык практикасын ұдайы жетілдіріп отыру керек.
Жоғары  оку орнындағы  педагогикалык  практика студент үш؛н  ғылыми-педагогикалык зерттеу  эдістер мағына- 
сын  түсінуге  ^ к ؛нд؛к туғызады,  яғни  педагогикалык байкау  әдісін,  эксперимент жэне  нэтижеге  талдау  жасауды 
' 
Педагогикалык  практикада  студенттер  педагогикалык  процестің  нег؛з؛н  жэне
өздерінің 
'  кэсіптік  кызметінің мэнін түсінеді.  Практика студенттердің оқу-зерттеу  жұмысы  үшін  оның
базасын жасаудың алгашкы кезеңі болып есептелінеді.
Тірек сөздер: педагогикалык практика, педагогикалык дағды, ؛скерлік, кәсіби б؛л؛м беру
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында «Жогары оку о ^ н д ар ы н ы ң  тэрбиелеу міндетте- 
рі  студенттердің,  окушылар  мен  қызметкерлердің  бірлескен  оқу,  ғылыми,  шыгармашылык,  өндірістік 
қызмегімен  іске  асырылады» деп  атап  көрсетілгендей,  болашақ ұстаздарга кэсігттік  білім  беру жүйесінде 
педагогикалык практиканын алатын орны ерекше 
[١
 ].
Жогары  оку  орындарындагы  педагогикалык  практика  студенттердің  дүниетанымын  кеңейтіп,  кэсіби
' 
жетідціріп,  болашакка  деген  мүмкіндіктерін  аша  түседі  және  алган  білімдерін,  іс  жүзінде
колданып,  шыгармашылык  ؛с-әрекет  тэжірибесін  жинактап,  эмоционалды  кұндылыкты  қарым-катынас 
пен элеуметтік қасиеттерге ие болады.
Педагогикалык практика мамандық бойынша оқу-тәрбие  үрдісінде ұйымдастырылатын жүмыс түрле- 
рін саралауға,  іріктеуге, алдыңгы катарль، іс-тэжірибелерді тиімді қолданугада үйретеді. Мектеп мүгалім- 
дерінің ' 
оңтайлы, колайлы, жаңа түрлерін бақылай білуге, анықгауға, багалауга, талдауга,
қорытынды  жасауга  да  к о м е ^ с е д і.  Басқалардьщ  педагогикалык  жұмысындағы  жақсы  жақгарын  көре 
білу үлкен дайындықгы, мұгалімдік эдепті, мэдениеттілікті, білімділікті кажет етеді.
د
 
практика  студенттердің  өзін-өзі  дамытуына,  ؛з^ен^؛не, 
03 
икемдігі  мен 
талантын
анықгауына да 
'  Себебі, казіргі таңда педагогтар алдына қойылып отырған тапаптардың басты
бір  саласы -  
‘ 
жалпы  а^ами^ш өзін-өзі  багалай  білуі.  Сырттан  біреудің берген  багасынан  гөрі
адамның  Ішкі  және  сыртқы  мүмкіндіктерін  есептей  отьфып,  өзін-өзі  анықтауы,  оның  бойындағы  күш- 
куатты  шығарьш  қана  коймай,  білімі  меи  тэжірибесіи  орынды  жерінде,  тиімді  пайдалануына  жағдай 
туг ыз ады[ 211؛ ].
О.А. Абдуллина педагогикалык практиканың маман дайындаудагы тигізетін әеер؛н бірнешеге бөледі:
а) үйретушілік қызметі -  бүл теориялық білімдерін пысыктап, біліктіліктерін  калыгггастыру;
ә) дамытушылык қызметі  -  ұгымдарын  катыптастыру,  педагогикалык ойын  дамыту,  шығармашылық 
белсенділігін арттыру, зерттеушілік біліктілігін қалыптастыру;
б) тэрбиелеушілік қы зм еті-өм ірге көзқарастарын қалыптастыру,  өздігінен білім алута талпынушылы- 
гын дамыту;
в)  диагиостикалык  қызметі  -   студенттердің  педагогикалык  іске  икемділігін  байқауга  мүмкіндік 
беру*[3;11].
Жогары  оку  о ^ н д ар ы н д а  педагогикалык пракгика 
ا
  курстан  бастап  енгізілген.  Жогары  оқу  орында- 
рындағы  үздіксіз  педагогикалык  пракгика  студенттерді  алгашкы  тэжірибелік  іс-эрекетпен  каруландыра- 
тын,  педагогикалык дагдыларды  қалыптастыруды дәстүрлі түрде қарастыратын,  кұзіретті  маман даярлау- 
дың маңызды кұрамдас бөліктерінің бірі болып есептелінеді.
Сонымен  бірге,  пракгика  сіуденттерді  мектеп  өмірімен  таныстыратын,  оларды  мұғалім  қызметінің 
ерекшеліктерін үйрететін,  окушылар үжымымен жұмыс жасау дагыдыларын  бакылап үйрететін  практика 
болып саналады.  Бүл практикага дейін студенттер педагогикалық-психологиялық пэндерден біраз теория- 
лык білім алады жэне практикада мына төмендегідей негізгі мәселелер шешіледі: 
 
2 0 1  
  
Вестник КазНПУ им. Абая,  серия «Педагогические науки», №1(45),  2015 г.

- 
١
.  Студенттер педагогикалық-психологиялык багытқа қалыптасуы жагынан біраз өседі;
2.  Болашак мұгалімдердің дүниеге гылыми көзқарасы 
™ ص؛
 жэне белгілі бағытта калыптасады;
3.  Педагогикалық-психологиялық пэндер бойынша студенттердің оку-зерттеу жұмыстары  практикада 
іскеасады.
Үздіксіз педагогикалык практиканың максаты с^ден тгерд؛ жалпы б؛л ؛м беретін мекемелердің шартта- 
рына 
оқыту  жэне  тэрбиелеу  ^ ، ^ л і к т е р і н е   карай  балаларды  психологиялык-педагогика-
лық  бақылауға  теориялык  жэне  практикалык  тұргыдан  даярлау  болып  табылады.  Сонымен  қатар, 
болашак  мамандардың теориялык  жэне  практикалык  даярлығының  бірлігін  қамтамасыз  ؛^ д е   маңызды 
рөл ^карадьі жэне болашак ұстаздың кәсіби күзырлылыгын қалыптастырады.
Ал, үздіксіз педагогикалык практиканың міндеті болып темёндегілер саналады:
-
 ПЭН 
бойынша теориялык білімдерін кеңейту, нақтылау;
- балалармен жұмыс істеу дагдыларын қалыптастыру;
-  оқушылардың  ақьш-ой  өрісінің  дамуын  жэне  тэрбиесін  байқау,  жобалау  мақсатында  оқушылар 
үжымы  мен оқушының жеке басын зерттеу;
- оқушылардың ата-аналарымен байланыс орната білуді  меңгеру;
-  студенттердщ  мұгалімдж  мамандыкка  деген  қызыгушьшықгары  мен  сүиіспеншілж  сезімдеріп 
тэрбиелеу жэне т.б.
Бірінші  курс студенттерінің міндеттерді тандап алуы на^ты оку-тэрбие процесіне катысу мүмкіндігіне, 
эрі  оның  жогары  оку  орнында  оку  пэндерін  меңгеру  барысында  теориялык  жэне  практикалык  эзірлік 
деңгейіне 
Студенттердің  ең  басты  міндеті  оқу  болғанымен,  олар  алғашқы  практикасында
пэн  мұгалімі  кызметін  атқара  алмайды.  Бірақта,  практикант  оқушылармен  жұмыс  істегснде  оларга 
сабагын окуга жауапкершілікпен карау, үй тапсырмасын орындау, кітапты жақсы көру, білімге кұштарла- 
ну жэне т.б. тәрбиелейді.
Үздіксіз педагогикалык практика барысында студенттер төмендегідей іскерліктерді меңгереді:
- мектептегі оқу-тэрбие процесінің ка^؛рг؛ жайымен, озат педагогикалык іс-тэжірибесімен танысу;
- үжымның жас жэне жеке ерекшеліктерін ескере отырып,  нақты оку-тэрбие міндеттерін аныктау;
- оқу-тэрбие жүмысын бақылау жэне талдау;
-  эдістемелік  эдебиетпен,  мектеп  оқулықтары  жэне  ба{дарламаларымен  жұмыс  істеу,  сабакка  жэне 
сыныггган тыс іс-шараларға көрнекі күралдар дайындау;
- окушының даму деңгейіне диагностика жасау;
- оқушылардың күнделпсгерін тексеру;
- үлгермейтін окушылармен жұмыс істеу;
- балалармен, оқушылардың жеке топтарымен қарым-қатынас жасау;
- мүғалімдермен, достарымен дүрыс өзара қарым-қатынас орнату.
Эр  студент  үздіксіз  педагогикалык  практиканы  өту  барысында  өзіпіп  алган  теориялық  білімдерін, 
қалыптастырған  кэсіби  іскерліктерін  практика тексерісінен  өткізіп,  03؛н؛н тандаган  кэсібіне  қаншйлықты 
бейім  екенін,  жарамды  екенін  аньіқтайды.  Мектеп  ішіндегі  түтас  педагогикалык  процесте окушылармен 
тікелей тыгыз қарым-катынасқа түсу барысында студенттер педагогикалык еңбектің гуманистік багытты- 
лығын,  элеуметтік  құндылыгын,  бала  тәрбиесіндегі  мұғалім  түлгасының  жетекші  рөл  атқаратындыгын 
сезінеді [4;  174].
Үздіксіз  педагогикалык  практика  барысында  студенттер  сынып  жетекшісінің  көмекшісі  қызметін 
атқарады жэне олар сынып сагаттарын гана сынып жетекшісіпің көмегімен отк؛зед؛.
Бірінші  курс  студенттерінің  педагогикалык  кызмеТнІн  объектісі  наі^ы  жагдайга  карай  бастауыш 
сынып окушылары немесе жогары сынып окушылары  болуы  мүмк؛н.  Студенттер окушыларды ез к^пте- 
рімен  кұрылган  когамдық ұйым Ом؛р؛не қатыстыруды  ұйымдастыра отырып,  03؛  оқып-үйренген  психоло- 
гиялык-педагогикалык  циклдегі  пэндерге  сүйеніп,  оқушыларға  педагогикалык  басшылық  жасаудың 
ерекшеліктерін  жете  түсінеді.  Сонымен  қоса  м}؛ғал؛мнін  оқыту  жұмысына  арнайы  бақылау  жүргізеді, 
пәнді оқытудагы күрделі кэсіптік іскерлікті меңгеруге, окушыларды оқытуга даярлык жасайды.
Екінші  курста  теориялык  білім 
‘ 
практикалык  педагогикалык  кызмет  саласын  ұлгайту-
дың,  сонын  басты  міндеті  болып  саналатын  сынып  жетекшісі  жұмысының  жүйесін • меңгерудің  нег؛з؛ 
қаланады.  Окушылар ұжымына педагогикалык басшылық жасау мұнда қосымша міндет ретінде енгізіле- 
д ؛.  Студенттер  мен  мүгалімнің  қызметін  бакылаудан  сабақта  жэне  сабактан  тыс  окыту  жүмыстарынын 
жекелеген элементтерін меңгеруге ауысады.
Бірінші  курста кол  жеткізген  ؛скерлігіпе  сүйене отырып,  студенттер тэрбие жұмысының алуан  түрле- 
рін:  сьшыптагы, сыпыптан тыс,  мектепгег؛ жэне мектептен тыс түрлерін  меңгереді.  Бүл  кезде  ©ку،пылар- 
мен педагогикалык тиімді қарым-катынас орнату ؛^ е  кажет болып саналады, себеб؛, сынып жетекшісі мен
Абай атындагы Қаз¥ПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.
 
 
202
   

оқушылардың  қарым-қатынасы  эртүрлі  жағдайда  бірдей  бола  бермейді,  сабақта  оқушы  шәкірт  ретіщ 
болса, сабакган тыс уақытта ол үйірме мүшесі б©лып есептелінеді.
Практиканттар  үздіксіз  педагогикалык  практиканың  бірінші  күнінен  соңғы  күніне  дейін  күнделік 
жүргізеді.  Педагогикалык  практиканың күнделігі  негізгі  жұмыс  қүжаты  болып  есептелінед؛.  *' 
максаты  -   практикант  қатысқан  сабақгары  туралы  гана  мэлімет  емес,  бүкіл  педагогикалык  іс-эрекет 
барысында байкаган,  ойға түйген,  өзін  ойландыратын  немесе қызықтыратын  мәселелердің бэрін де қағаз- 
гатүсіріпотыру.
Педагогикалык практика  накты  педагогикалык акиқат жағдайында өткенімен,  оның тэлім  алу  сипаты 
бар.  Студенттер  кызметінің 
' 
қызметінен  түбегейлі  айырмашылыгы  болады.  Мүғалім  күн 
сайын,  сағат  сайын  тұгастай  оку-тэрбие  процесін  жасайды,  оның  кызметінің  максаты  мен  міндеті  -  
окушылардын жеке басын калыптастыру.  Студент кызметінің максаты  мен  міндеті ең алдымен жеке өзін 
қалыптастыру, күрделі оқу-тэрбие процесін тұгастай кұра білуді меңгеру [5; 9].
Педагогикалык  практика  оку  сипатында  болады,  оның  барысында  окытушының  басшылыгымен 
болашак  мұгалімде  педагогикалык  іскерлік  жүйесі  бірте-бірте  қалыптасады.  Алайда  іскерлік  жүйесін 
терең  меңгеру  әрбір  студентте  дербес  өткенімен,  бүкіл  практикалық  кызмет  шығармашьшық  түрде 
болады -  мұғалім мамандығының басты ерекшелігі қаншалықгы түсінсе,  педагогикалык қызметті канша- 
лық жете үйренсе, кэсіптік-педагогикалыкдаярлык солгұрлым табысты болады.
Қорыта  айтқанда,  болашақ  мұгалімнің  кәсіби  калыптасуында  үзд؛кс؛з  педагогикалык  практиканын 
алатьш  орны  ерекше.  Себебі  практика  барысында  өз  бетінше жаңаша жұмыс  істеу  қабілеті  артады  және 
шыгармашылыгын дамыту аркылы бэсекеге кабілетті маман болып қалыптасады.
1 қ р  «Білім туралы» Заңы./Егемен Қазақстан,  11 маусым,  1999, №115-116.
К.І.  Педагогикалык,  практика  барысында  бастауыш  сынып мүгалімдерінің  кәсіби  шеберлігін 
цалыптастыру.  Педагогика  гылымдарының  кандидаты  гылыми  дәрежесін  алу  ушін  дайындалган  диссерта- 
ция.  -  Алматы,  2004.
3 Абдуллина О.А.  Общепедагогическая подготовкаучителя в системе высшего педагогического образования. Для 
пед. спец.. - м.: Просвещение. -1 3 9  
ﺀ
.
4 Берикханова  А.Е.  Педагогикалык; мамандықңа  кіріспе.  Кәсіби  қүзіретті  үстаздарды  даярлау  негіздері:  Оқу 
қүралы.-Алматы: 2009. - ^ ^
٠
бет.
5 Шалгынбаева  к к   Мектептегі  педагогикалық  практика:  Студенттерге  ариалган  оқу  қүралы.  -   Алматы: 
АлМУ, 2001 ж. -  64 бет.
Туйін
Нынешнее  общество  требует  воспитания  конкурентноспособной  молодежи,  быстро  адаптирующейся  к  требова- 
ни ям  нового столетия, 
в 
этой связи перед вузами ставится задача подготовки высококвалифицированных специалис- 
тов. Для этого необходимо,  чтобы студенты все время осваивали новые знания  и занимались ^ о о в ер ш е н ст в о в а н и - 
ем.  Педагогическая  практика,  считающаяся  одной  из  важнейших  частей  педагогического  процесса  в  сис-іемс  ПОДГО- 
товки будущих педагогов играет особую роль.
В  связи с усилением требований  к  повышению  профподготовки учителей  необходимо  постоянно  совершенство- 
вать педагогическую практику студентов.
Педагогическая  практика в  вузе создает для студента возможность  понять значение  методов  научно-педагогиче- 
ского  исследования,  то  есть  обучает  методу  педагогического  наблюдения,  эксперименту  и  анализу  результата,  а 
также научному ПОИСК)'.
В  ходе  прохождения  педагогической практики студенты  понимают ОСНОВЫ  педагогического  процесса И значение 
своей  будущей  профессиональной  деятельности. 
П р а к т и к а  
считается  первым  этапом  создания  базы  для  учебно- 
исследовательской работы  с^дентов.
Ключевые слова:  педагогическая  практика, педагогический навык, умение,  профессиональное образование
Summary
The current society re؟ u؛res the education ofyoung people to be competitive and adapt quickly to the demands ofth e new 
century.  In  this  context,  the  main  task  before  the  universities  is  to train  highly qualified  specialists. 
٢٠
 do this,  it  is  necessary 
for the students to  learn new knowledge all the time and to cultivate themselves. Teaching practice, which is considered as one 
ofth e most important parts ofth e educational process takes a special role in training future teachers.
In  view  o f  the  increasing  requirements  to  develop  the  teachers’  professional  fraining  it  must  be  constantly  improve 
students’  practice skills  in teaching.
^edago§ical  practice 
٧٦
  high  school  creates  an  opportunity  for  the  student  to  understand  the  meaning  o f  methods  in 
scientific  and pedagogical research,  that is taught the method o f teaching observations,  experiments 
ﻮ ﺳ
 analysis o f results,  as 
well as scientific research.
Students can understand the basics ofth e pedagogical process and the value 
0
 ؛'their future careers during the practice.  The 
practice is considered as the first step in creating a base for teaching and research work o f  students.
Keywords:  pedagogical practice, pedagogical skills, abilities, professional education 
 
  203   
Вестник КазНПУ им.  Абая,  серия «Педагогические науки», №1(45),  2015 г.

М ЕКТЕПКЕ Д Е Й Ш Г І Ж Э Н Е К ІІІІІ М ЕК Т ЕП  Ж А С Ы Н А Д Е Й Ш Г ІБА Л А Л А РД ЬЩ  
Т А Н Ы М Д Ы Қ  Қ Ү ЗЫ Р Е Т Т ІЛ ІГ Ш  ҚА Л Ы П ТА С ТЫ РУ  Е РЕ К Ш Е Л ІГ І
С.Н. Жиенбаева 
-
 
ҚазМемҚызПУ,  Педагогика 
Ж дне 
психология факультетінің деканы,  п.г.д.,  проф.
Макалада  мектепке  дейінгі  балалардың  танымдық  кұзыретгілігін  калыптастырудың  ерекшелігі  талданып,  оның 
бастауыш білім беру  сатысымен сабактастыкта жүргізу,  ойын  іс-әрекетімен байланыстырғанда тиімді  жүзеге  асьфы- 
латындыгы айтылады.
сөздер: 
күзыреттілік тұғыр,  мектеп жасына дейінгі  балалар, танымдык кұзыреттілік,  сабактастық  ойын 
ІС -
эрекеті
Қазақстан Республиксының 2015  жылға дейінгі білім  беруді дамытудың мемлекеттік багдарламасында 
білім  берудің  негізгі  міндеті  -   білімдік  шоғырландырудан  нәтижеге  бағытталған  құзыреттілік  туғырға 
көшу  екені  атап  көрсетілген  [
ل
].  Білім  беру  нэтижесінің  жаңа  типі  білім,  б ؛л ؛к,  дағдыны,  сол  сиякты 
дербес  ' 
тэжірибесі  мен  жауапкершілігін  қалыптастыруға  бағытталған.  Қазіргі  білім  беру
" 
элемдік  деңгейдегі  белгіленген  білім  беру  міндеттерін  нэтиже  ретінде  көру  мүмкіндігі 
туындайды.  Осыған  орай  мектепке дейінгі  б؛л ؛м  берудегі  білім  беру  нәжижесі  денсаулык сақтау, таным- 
дық,  қарым-қатынас,  әлеуметтік  жэне  шығармашылық  құзыреттіліктерді  көздейді.  Бастауыш  білім  беру 
сатысында баланың жеке түлгасын дамыту жэне  қалыптастыруда жаңа тұрғымен  қарап,  білім,  біліктерін 
өмір  жагдайларында  қолдана  алатын  қабілеттерін,  нег؛зг؛  күзыреттіліктер:  проблеманың  шешімін  табу, 
білімнің  акпараттык  жэне  коммуникативтік  құзыретілікті  қалыптастырып,  дамыту  көзделіп  отыр. 
*' 
бойынша білім  беру  прагматикалық сипатта  болады жэне  мыналарга  багытталады:
тэжірибеден 
" ала  білу;  өзінің  алған  б^т؛м؛н  өзара  байланыстыра  білу  жэне  оны  ретке  келтіре
алуы; езінің алдындагы міндеттерін өздігімен шешу біліктілігі.
"  
гылымында  құзыреттілік  түгыр  негізінде  тұлга  игеруге  тиісті  таным,  тәжірибе,  әрекет
тэсілдерінен  басқа  құзыреттіліктерді  қалыптастыруға  бағытталады.  Құзыреттілік  тұғыр  -   б ؛л ؛м  беру 
үдерісін  үйымдастыру,  ол  субъектінің  іс-әрекеті  арқылы  (оку,  таным,  ойын  жэне  т.б)  өзін-өзі  жүзеге 
асыру  қүқығына,  құзыреттілікті  меңгеруге  жэне  пайдалануга  нег؛؟делген.  Бүл  үшін  «құзырет»  және 
«қүзыреттілік»  деген  ұғымдардың  мән-мағынасын  ашып  алуды  жөн  көрдік.  «Қүзыреттілік»  жэне 
«құзырет»  үғымдарын,  тұлганың  феномен  ретінде  құзыреттілікке  не  болуының  мәнін  жэне  табиғатын 
түсінуде  А.М.  Аронов,  Дж.Равен,  А.П.  Тубельский,  Б.И.  Хасан  жэне  т.б.  пайымдауларының  мэні  зор. 
Соның  ішінде  А.М.  Аронов  құзыреттілікті  түлганьщ  белгілі  бір  эрекетке  даярлыгы  деп  қарастыруды 
ұсынады,  кұзыреттіліктің  іс-эрекеттік  негізі  казіргі  білімдік  жэне  болашактагы  практикалық  әрекетті 
байланыстырады  [2]. Ғалымның ойын жалғастырушы. Г.Б.  Голуб құзыреттілік түғырда оқушының белгілі 
бір  өнімі  бар  іс-эрекеті  жатыр,  «іс-эрекет -  ойлау  әрекетінін  бөлігі»,  ал  қүзыреттілік  «бұл  -   іс-эрекеттің 
^ ؛кгелген,  субъектіленген  түрі»  деп  ерекше  атап  өткен  [3].  Бұл  ісүзыреттілікті  іс-эрекеттік  категория  деп 
түсінуге  мүмкіндік береді.  Автордың  пікірінше,  ол  субъективтіленген,  ягни  жеке  іс-әрекет тэжіри^есінен 
өткен, субъективті тэжірибеге айналган. Сонымен, қүзыреттілік -  оқу ^ен өмір жагдаяттарын шеигл-  кезін- 
де  білім  алушылардың  білімді,  біліктілігін,  дагдыны  және  эрекеттің  барлық  тэсілдерін  меңгеруі,  білім 
берудің нэтижесі.
И.А.  Зимняя  танымдық  әрекеттің  құзыреттілігі:  танымдык  міндеттерді  коя  алуы  жэне  оны  шешуі; 
проблемалық  жаягдаяттан  шыга  алуы;  өнімді  жэне  репродуктивтік  танымы,  зерттеушілік  қабілеті; 
зияткерлік тапсырмаларды  шешуі және  іс-эрекеті,  оқи  алу біліктілігімен анықталады  [4].  М.А.  Холодная- 
ның пікірімен бөлісе отырып, зияткерлік іс-эрекет бүл  әрбір баланың зияткерлік мүмкіндігі  мен к^б؛ле^؛н 
дамыту  мақсатында  көрсетілетін  жеке  дара  көмек  берудегі  оку-танымдық  іс-эрекетін  үйымдастыру 
формасы  [5].  Зияткерлік  дамудың  басты  белгісі  ретінде  белгілінің  шеңберінен  шыга  алуы,  қоршаган 
затгарданжаңаны байқауы  жэне олардың арасындагы  байланысты түсінуі, жаңаны зерттеу амалын  іздеуі. 
Бұл  кабілеттек ойдын кызмег؛ гана емес, түтастай танымдық құзыреттілік ерекшелігін көрсетеді.
И.А. Зимняяның пікірімен кел؛се отырып, қүзыреттілік тұлганың бастамашылдық өмір тіршілігі  нег؛з؛- 
нен тұрады.  Автордың ойынша, тек тек оқып  қана қою  емес,  жеке танымдық ресурстарды  кеней'^ және 
күрделендіру  қажет.  Тек  біліп  қою  гана  емес,  білімді  колдану,  ұйымдастыруы  жэне  меңгерудің  тетігін 
білгенге  тиімді  болады.  Ойын  үрдісінде  бұл  білімдер  жана  деңгейге  көтеріледі:  тілдік  қарым-катынасқа 
түсіп,  03؛н؛н  ой^!н  жалпылайды,  жаңгырады  және  жетіледі.  Ойындагы  балаланың  қарым-катынасы 
олардың озара білімдерін толықтыруга,  пікірлерімен  алмасуга ересектердіц кенес؛не  жүгінуіне,  косымша 
ақпарат алу көздеріне сүйенуге ықпал етеді  [4].  Мысалы:  шыгармашылық ойындар өздерінің табигатынан 
балалардын  бұрынгы  біліміне  сүйеніп,  қоршаган  өмірден  алган  әсерлерін  бейнелейді.  Біздің  көзкарасы- 
мызша танымдық  кұзыреттілігін  қалыптастыруда оқу  іс-эрекетінің алгышарты  ретінде ережелі  ойьшдар-
Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.

жүктеу/скачать 16,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: