С. Г. Тажбаева Редакция алқасы

мектептің  сабақтастығы  білім  беру  мазмұнының  құрылымын,  компоненттерді,  белгілі  бір  идеяларды 
немесе білім берудің барлық буынындағы бірізділікті көрсету ушін қолданылады. Мектепке дейінгі ұйым 
мен бастауыш  мектептың бағдарламалары балалардың танымдық күзыреттілігін  калыптастыруда мүмкін- 
дігі  сақталған.  Бірақ  біздің  пікірімізше,  практикада  бағдарламаның  элеуеті  толык  пайдаланылып  отыр 
жок.  Оның басты себебі тәрбиешілер мен  мұгалімдер танымдық материалдарды  оқытуда және қолдануда 
құзыреттілік түгырын  колдануы жеткіліксіз.  Барлык уакытта оқу-тэрбие үрдісінде ойын әрекеті  колданы- 
ла бермейді.
Балалардың танымдык қүзыреттілігінің иег؛:؛؛н дамытуда Гальперин  мен Талызиннің ақьт-ой іс-эреке- 
ті  кезеңмен  калыптастыру теориясының түйінді элементтері  қолданылды.  Гальперин заттық әрекеттің екі 
бөлігімен  шектеді:  түсінуі  және  орындау  біліктілігін  «бағдарлану»  жэне  «орындаушылық».  Гальперин 
теориясы  бірлескен  және  балалардың  өздігімен  әрекеті,  бұлар  балалардьтң  жеке  ерекшелігін  ескере 
отырып, 
" 
дамыту  амалдары  жеткілікті  [10].  Аталган,  теорияға  сүйене отырып,  мектеп жасына 
дейінгі  балалардың танымдық  кұзыреттілігін  дамытудың  жаңа  эрекеттерді  меңгерудің  мына  кезендерін 
үсынамыз:
١
  кезеңде:  “Үйрету”.  Әрекет  сыртқыдан  (материалдык)  ішкіге  айналуы  (акыл-ой),  балага  эрекеттің 
қалай орындалатынын, әрекеттің бірізділігін алгоритмін көрсету.
2  кезенде:  “Бірлесіп”.  Кез  келген  эрекетті  ©3؛ орындай  алуы  үшін  алдымен  әрекеттің басшылығымен, 
көмегімен (нүскау, ж өндеуі), ягни баланың жақына арадағы даму аймагы болып отыр.
3  этап:  “Жаса,  шығар”.  Бала  әрекеттің  алгоритм؛  бойынша  меңгерген  эрекетін  03؛  орындайды,  сосын 
осы  эрекетгі  орындаудың  жаңа  жолын  іздейді,  03؛н؛н  киялын  пайдаланып  шығармашьшыгын  көрсетеді. 
Заттык эрекетті  меңгерудің бағдарлану бөлігінде ерекше мэн берілстін؛  егер бала эрекеттің қалай орында- 
латынын көзімен  көріп түсінсе, ол одан эрі жаңаны шығырп жсай алады.
Танымдык құзыретгілікті дамытудың мынандай амалдары дайындалды:
1-амалы:  Балаларға  өзінің  эрекеті  туралы  ауызша дыбыстап  айтуын  талап  ету  (ие  істейін  деп  жатыр, 
тағы  не  істейді).  Осындай  жолмен  бала  аяқ астынан  орындалатын  эрекеттері  жоспралы,  ұйымдастырыл- 
ган,  реттелген  эрекетке  айналады.  Айтуы  арқьшы  баланың  реуттеуші  қабілеті  дамып,  ерікті  зейінінің 
калыптасуына нег؛з болады.
2-амал:  М енгерген  дагды лары н  бекіту  жэне  жаңа  ұгымдарды  енгізу  үшін  үш  сатыны 
м а к с а т ы  
қолданылады:
1-саты:  затпен  оныц  атауы  арасындағы  байланыстың  болуы.  Атауы  мен  накты  атауы  арасын  бай- 
ланыстыру  кажет.  Зат  гіен  атауынын  арасы  бір-бірімен  ассоциирланады.  Атауы  нақты  затпен  байла- 
нысады.  Бүл....
2 саты: заттың атын атайды, ал бала оған сай затты алып педагогқа беред؛.
3 
ﺀ س
: Педагог затты көрсетеді жэне баладан оны атауын сұрайды.  Маган бер... Бала затты жэне оның 
атын атын б،лед؛. Бұл не?
3  амал:  Қүзыреттілік  іс-эрекет  негізінде  қалыптасатындыктан,  танымдык  құзыреттілік  іс-орекет 
арқылы  жүреді.  Тек  балаға  айтып  қана  қою  емес  немесе  бала  ©3؛  гана  айтуы  емес,  онын  өзі  істей  алуы 
түрлі  жагдаяттарда  қолдануы  керек.  Бұл  танымдык  құзыреттіліктін  кврсеткіштері  мектепке  дейінгі 
тәрбиелеу  жэне  окыту  стандартында  берілген.  Осындай  эдістерді  қолдану  негізінде  баланың зияткерлік, 
танымдық,  шыгармашылық  кабілеттері  дамып,  танымдық  қүзыреттілігі  калыптасады.  Исходя  из  выше 
изложенного,  Mb•  можем  говорить  о  том,  что  сегодня  дошкольная  педагогика  и  педагогика  начальной 
школы должна сосредоточить свое внимание на разработке проблем реализации  компетентного подхода в 
обучении  детей,  используя  игровую  деятельность  и  принцип  преемственности дошкольной  и  начальной 
с^'пени образования.
1  Қазақстан  Республикасыиың  2015  жылга  дейінгі  білім  беруді  дамыту  тұжырымдамасы  //  Қазақстан 
мүгалімі -  20 қаңтар. -  2004.  -  3-4 б.
2  Аронов А.М.  Предметно-методологические  основы  компетентности  педагога.  /  Материалы  конференции // 
www.conf.krasu
3 Парадигма актуального образования / Г.Б. Голуб,  Е.Я.  Коган,  в.А. Прудникова/ / Вопросы образования. - 2007. - 
N2.-С. 20-42.
4  Зимняя  И.А.  Компетентностный  подход.  Каково  его место  в  системе  современных  подходов  к  проблема,и 
образования? (теоретико-методологический аспект) / / Выаиее образование сегодня. - ^
٠٠
^. -№4.  - 
с. 
20-27.
5Хояодная М.А. Психология интеллекта. Парадоксы исследования - 2-е изд., перераб.  и доп. - СПб.: Питер,  2002.
6 Леонтьев  А.Н.  Психическое развитие ребенка в  дошкольном  возрасте,  в   сб.:  «Вопросы  психологии ребенка 
дошкольного возраста». - м.-Л.,  1948. - 
с. 
40-44.
7 Сухомлинский В.А.  Разговор с молодым директором школы. - м.,  1973.
8 Мукспиев З.А. Преемственность как момент развития. -  Ачма-Ата: Мектеп,  1975.  -2 4  с.
 
  206   
Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.

و
 Мубараков А.М.  Научно-Методические основы  преемственности  обучения математике в ،
اا،س ﺀ
 непре- 
ﻢﻫاو»ﻢﻤﻫ
 
образования.  13.00.02-Теория  и  методика  обучения  и  воспитания,  автореф....  дисс.док.  пед.  наук.  -  
Алматы: 2003. -  47 с.
/٠
 Гальперин П.Я.  Введение  в  псхологию.  Учебное  пособие для  вузов.  -  м.:  «Книжный дом  Университет», 
1999.- 3 2 2 с
11. 
Словарь-справочник 
«٠
 педагогике/ Авт.— сост.  В.А.  Мижериков:  Под общ. ред.  п.и.  Пидкасистого.  -  м.: 
тц Сфера, 2004.
12  Современный словарь 
«٠
 педагогике/Сост. Рапацевич Е.С. -  Мн.: «Современное слово», 2001.
УДК ОЭЖ371.132.2
ЖОҒАРЫ СЫНЫП МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЬЩДЕНЕ ДАЙЫНДЫҒЬШ ЗЕРТТЕУ
С.А. Абилдабеков -  П.8.М.,  ага оқытушы, Абай атындагы ҚазҮПУ
Бұл  макалада әртүрлі конституциялық түрдегі жоғары сынып окушыларының дене мүмкіндіктері жзне психика- 
лык  даярлыктары, 
' 
көрсеткіштері  сараланды.  Сыналушылардың  көпшілігінін  бозбалалар
(65,2%)  жэне  кыздар  84,4%)  кұжаттык  жастары  биологиялык  жастарымен  сәйкестігі  аныкталды.  Жоғары  мектеп 
жасында агза дамуынын қаркыны ақпараттылыкты *
ا
،
مﺀسﺀا
, ал деие бітімінің түрлері дене дамуының көрсеткіші 
ретінде жасөспірімнің жеке морфологиялык тітіркенушісінің жетекшісі больш калыптасады.
Кілт сөздер: дене шыныктыру сабағы, соматотип, конституциялык түрлер
Мэселенің  көкейкестілігі.  Кез  келген  қоғамның  өсіп-өркендеуі,  элемдік  өркениеттен  өзіндік  орын 
алуы  оның білім деңгейіне байланысты.  Сондықган Қазакстан өз тәуелсіздігін жариялаған күннен бастап 
білім  беру  ісін реформалауға кірісті.  «Б؛л ؛м  туралы»  Заң қабылданып,  жалпы  білім  беру жүйесіне  бағыт- 
талган  түжырымдамалар,  мемлекеттік  білім  стандарты,  оқу  багдарламалары  мен  төл  окулықгардың 
жазылуы  мектеп  өміріне  қатысты  реформалардың  жүріп  жаткандыгының  айқын  куәсі.  Осыган  орай 
халықты,  эсіресе,  болашақ жастардың дене тәрбиесі  жүйесін жақсартуга  мемлекет тарапынан жыл сайын 
көптеген  іс-шаралар  жүргізіліп  :^андар  қабылдануда.  Мысалы,  Қазақстан  Республикасының  Президент؛ 
Н.Ә.  Назарбаев  «Қазакстан  Республикасының  1996-2000  жылдар  аралығында жалпы  бұкаралық спортты 
дамытудың мемлекеттік багдарламасы» туралы Жарлығына кол  қойса (1996 ж.),  1997 жылы  «Қазақстан- 
2030»  бағдарламасын  жолдады.  Ал,  1999  жылы  «Қазақстан  Республикасының  Дене  шыныктыру  жэне 
спорт  туралы»  Заңы  қабылданса,  2007  жылы  «Қазақстан  Республикасының  2001-2005  жэне  2007-2011 
жылдар  аралығындағы  Дене  тәрбиесі  мен  спортты  дамытудың  мемлекеттік  багдарламасы  туралы» 
Жарлығы дене тәрбиесі бойынша жалпы білім берудің Мемлекеттік стандарты шықты.  17.01.2014 жылгы 
Қазақстан  Республикасының  президент؛  Н.Ә.  Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  жолдауы.  «Қазақстан- 
2050» Стратегиясы -  барлык с ^ а н ы  қамтитын жэне үздіксіз өсуді камтамасыз ететін жаңгыру жолы.
Барлық дамыған елдердің сапалы бірегей б ؛л ؛м беру жүйесі  бар.  Ұлттық білім берудің барлык буыны- 
нын сапасын жақсарту қажет. Сондыкган оларға заманауи багдарламалар мен оқыту эдістемелерін, білікт؛ 
мамандар  үсыну  маңызды.  о р та б؛л ؛м  жүйесінде жалпы  білім  беретін  мектептерді  Назарбаев зияткерлік 
мектептеріндегі оқыту деңгейіне жеткізу керек.
30.09.2013 жылы «Дене шыныктыру жэне спорт туралы» Қазақстан Республикасының Заңы (Жоб^).
Бүл  багдарламалар  мен  Заңдардың  нег؛^г؛  мақсаты дене тәрбиесі  саласын дамытуга элеуметтік түргы- 
да анықгап, жеке түлганы дамытуды жаңаша көзқараспен  қарап, оған әлемдж гылым мен професс деңге- 
йінде  білім  мен  тэрбие  беру.  Сонымен  катар,  жас  ұрпақгың  бойында  өркениетті  қоғамның еркін,  ©3  бас 
бостандығын  қорғай  алатын,  бүкіл  адамзат  қүндылығын  бага^айтын  адамгершілік,  имандылық,  ؛зг؛л ؛к 
мінез-құлқы  қалыптасқан  азаматтар тэрбиелеу.  Сол  себепті  дене тәрбиесінін бала тэрбиесіндегі  әлеумет- 
тж ықпалы зор деп есептеуіміз қажет.
Қазақстандагы  мектеп  оқушыларынын  жекелеген  денсаулық  көрсеткіштері  мен  дене  дайындығыныц 
нақтм  процесінің төмендеуі  бұл  көрсетілген  мэселенің  заман  талабына  сай  оқушылардың дене тәрбиесі 
жүйесінің теориялық негізде гылыми жүйелеуді қажет егед؛.
Дене тәрбиесі теориясы  мен  эдісінің,  медицинаның,  психологияның заманауи  корсеткіштері  адам- 
нын  хал-ахуалы  жэне  даму  ерекшеліктерін  жеке  есеике  алу  қажеттілігі  жөнінде  галымдардың 
ОИ- 
пікірлері  өте көп.
Солардың  ؛шінде оқушылардың дене шынықгыруга дайындыгын  бақылаудың педагогикалык негізде- 
рін 
Қ.І. 
Адамбеков,  Қ.Қ.  Закирянов, 
и.
Орехов, 
И.Ф. 
Андрущишин,  Т.Ә.  Ботагариев,  О.Ж.  Тастанов, 
Ю.Ғ.  Тлеуғалиев,  А.С. 
Н.Қ.  Ерепбаев;  жекелендіру  багытын  іздестіру  біраз  уақыттан  бері
жүргізілуде,  бірақ  оның  бәрі  дайындық  эдісін  кейіптеу  нег؛з؛н^е,  қимыл-козгалыс  белсенділігі  орта
 
  ^٠?   
Вестник КазНПУ им. Абая,  серия «Педагогические науки», №1(45),  2015 г.

есеппен жас-жыныстық мөлшеріне жету  мақсатында в .м .  Зациорский,  Б.Қ.  Қаражанов,  Х.Ф.  Анарқүлов; 
оқушылардың  қимыл-қозғалыс  ұмкіндіктершщ  сипаттамасы,  олардың  конститутциялық  мөлшері  мен 
түрлерін багалау дене дайындыкгарының мөлшері  мен түрлерін  багалау,  дене дайындықгарыньщ әрі  ка- 
рай жетілуіне педагогикалык жэне әлеуметтік тиімділігін М.Т. Танекеев,  В.В.  Зайцева,  ^ .
٢
.  Нинитушкин,
В.Н.  Сальников,  С.І.  Қасымбекова  т.б.  ғалымдар  карастырган.  Ғалымдардың  ой-пікірі  бойынша  дене 
шынықтыру  сабақтарының тиімділігінің  айтарлықгай  жоғарылауына  арнайы  типтік  эдісті  жэне  эр  адам 
өзінің  жеке  конституциялық-типтік  мөлшер  тиістілігін  айқындау  негізінде  қажетті  кұралдарды  колдану 
арқылы жетеді.
Әртүрлі конституциялық-түрлердің өзара ерекшеліг؛  олардың козғалыс мүмкіндіктерінің кұрылымына 
өзгеріс  енгізеді.  Бұл  жөнінде  Б.А.  Никитюк  соматотип  адамның  конституциясының  табиғаты  жөнінде 
негізгі «ақпаршы, хабар беруші» болып табылады деген.  Бірак, жеке адамның конституциялык ерекшелік- 
терінің бэрін  есепке алу  мүмкін емес,  сонда да дайындык, жекелік жағына негізгі  адым жасау-бүл жалпы 
конституциялык түрлерді есепке алу.
Осындай  гылыми  еңбектерге  талдау жасай  келе  оқушылардың эртүрлі  дене  бі'؛ >м؛  сипаттамасы  жэне 
дене дайындыгы  көрсеткіштерінің  өзара  байланыс  сипаты  мен  мазмұнын,  олардың биологиялық жетілу 
децгейі  мен киьшысуын аныктау жөнінде косымша зерттеу жүргізуді к^ж^г етеді.
Зерттеу  ны саны :  Жалпы  білім  беретін  местептсрдегі  ден^  шыныктыру  сабағында  жоғарғы  сынып 
окушыларының дене дайындыгы процесі.
Зерттеу  пәні:  Жалпы  білім  беру  м ^ г г г е р ін д е г ؛  жогары  сынып  окушыларның  дене  дайындыгын 
калыптастыру 
ЭД1С1 
мен кұралдары.
Зерттеу  м аксаты : 
ден е  шынықтыру  сабагында  оқушылардың  ден е  дайындыгын  жекелендіру  ЭДІСІН 
теориялык тұргыдан негіздеу ж эне практикалык түрде ж үзеге асыру.
Зерттеу міндеттері:
-  эртүрлі  конституциялык  турдегі  жогары  сынып  окушыларының  психофизиологиялық  сипатгарын, 
дене кабіл.етгері  мен морфофункционалды даму ерекшеліктерін аныктау;
-  эртүрлі  конституциялык  түрдеп  окушьшардын  дене  даярлыгы  көрсеткшггершің  өзара  катынас 
кұрылымын анықтау;
-  мектеп  багдарламасының жеңіл  атлетика түрлері  бойынша  эртүрлі  конституциялык  гүрдегі  оку>.иы- 
лардың дене даярлыгының алгышептік компоненттерін аныктау;
- әртүрлі конституциялык түрдегі оқушылардың дене даярлығын жекелік әдісін айкындап эксперимент 
түрінде негіздеу.
Зерттеу эдістері:
-  теориялык талдау жэне эдеби деректер жинактау;
-  алдынгы қатарлы тэжірибелерді жинақгау;
-  пе^гогикалыкбакылау;
-  хронометраждау; 
٠
-  антропометрлікөлшемдерді алу;
-  конституциялык түрлерді багалау;
-  жыныстык жетілуді анықгауәдістері;
-  бақылау сынактары;
-  зерттеудіц медициналык- биологиялық әдістері;
-  психикалық күйлерін зерттеу;
-  педагогикалык тәжірибе,
Мектеп жасындагы баталардың дене •гәрбиесініц міндеттері  балалардың анатомиялык-физиологияльгқ, 
психологиялык ерекшеліктерін  ескерумен  нактьшанады  жэне  жан-жақгы  даму  міндеттері  мен  максаіта- 
рынан  шыгады.  Мұның  бэрі  балапардың  дене  тәрбиесінін  жалпы  жүйесі  балалардың  денсаулыгын 
жақсартуга, агзаны шынықтыруга, оны дүрыс қалыптастыруга багытталган.  Осы кезеңде әдебиетдеректе- 
рін,  эксперименттік  материалдарды  жинақтау,  спорттыц  алдыңғы  қатарлы  тэжірибелерін  біріктіре 
отырып жас спортшылардыц дайындық жүйесініц нег؛зг؛ ережелерін түжырымдадық.
Бірінші  нұскау -  жасөспірім  спортшылардың дайындыгын  басқару жүйесі  багытьшың  мақсатгылыгы 
жас жагынан бір топтан екінші топка ауысу негізінде шыныгу жэне жарыс жүктемелерін біркалыпта кам- 
тамасыз етуді және шыныгу үдерісініц мазмұнына уактылы түзетулер енгізуді жүзеге асырады.  Бұл  мэсе- 
ле 
Адамбеков,  И.Ф.  Андрущишин,  С.І.  Қасымбекова,  Л.И.  Орехов,  Т.А.  Ботагариев,  Ғ.М.  Сэрсекеев, 
М.А. Артықов, О.Ж.  Тастанов, Э.Қ. Останова жэне т.б. галымдардың еңбектерінде шешімін табады.
£к؛нш؛ нұсқау -  дене сапаларының тиімділігін жүзеге асыру.
М.Я.  Набогникова,  Ю.В.  Верхошанский,  С.И.  Хаустов,  Х.Ф.  Анаркүлов  жэне  басқа  галымдардың 
-----------------------------------------------------------------------   208  -----------------------------------------------------------------------
Абай атындагы Қаз¥ПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.

деректерінше  дене  е ^ ч а р ؛,[нь،ң  даму  деңгейін  жогарылату  жэне  негізгі  жаттығуларды  орындауды 
жүзеге асыру -  бүл екі өзара байланыс әдістемелік багыт болып табылады.
Үшінші  нұсқау  -   спорттық  көрсеткіштер  деңгейінің  арақатынас  тиімділігін  болжау  жэне  спорттық 
жетіпдіруді  пайдалы  дамыту  үшін  эртүрлі  қабілеттерді  қажет  етуші,  негізгі  дене  сапаларының  даму 
үилесімділігі.
'Гөртінші  нұсқау -  жас ерекшеліктерінің және спорттық кызмет тэжірибесінің эсерінен дене дайынды- 
гының құрылымы мен эртүрлі  көрсеткіштерінің мэн!  елеулі  өзгереді,  сол  себепті  көп 
"
тың эртүрлі кезеңдерінде спорттық дайындықгың алдыңгы қатарлы шарттарын ерекшелеу қажет.
Бееінші  нүеқау  -   келешек  техникалық  шеберлікті  қалыптастыру  үшін,  жарые  қызметті  қозгалыс 
дагдыларының биодинамикалық құрылымдарын бірқалыпты игеру, меңгеру кажет болады.
Біздің  пікірімізше,  жалпы  білім  беру  мектегттеріндегі  дене  тәрбиесі  сабагында  оқушылардың дайын- 
дык жүйесінің эдіетемелік  ерекшелігін  анықтау  қажет.  Осыган  байланысты  15-17жастағы  оқушылардың 
дене  қабілеттері  мен  қозгалыс  аппаратының зандылыгы  жөнінде 
ҒЫЛЬІМИ 
көзкарастарға талдау  жасауды 
қажететеді.
Жоғарғы  сынып  оқушыларының  дене  дамуы  мен  дайындықтарының  сипаттамасы.  Жогары 
сынып  окушыларының  ағзасының  ©су؛  мен  даму  үрдісі  үздіксіз  өмір  сүреді.  15-17  жас  арапыгындағы 
оқушыларды  (151  бозбала,  142  кыздар  ка™،жан)  терен  зерттеу  мэліметтері  олардың  дене  дамуы  мен 
дайындығының  көрсеткіштерінде  жүзеге  асқан  жас  ерекшеліктік-жыныстық  заңдылықты  өзгерістерін 
анықтаута мүмкіндік туғызды. Тэжірибелік мэліметтерге талдау бірнеше деңгейде өткізілді.
Алдымен  (х,  о,  т ,   А,  Е, 
ج
)  статистикалық  көрсеткіштер  бойынша  морфофункционалды  дамуы  мен 
қимыл-эрекеттік  дайындығының  көрсеткіштеріне  талдау  жасалыңды.  Содан  кей؛н  талдаудан  өткізілген 
көрсеткіштердің  өзара  байланысы  зерттелді.  Бой  ұзындығының  көрсеткіштері  жас  ерекшелігіне  карай 
өлшеусіз ұлғаиып отырады.
Жогары  сыньш  окушыларында,  нег؛з؛нен  нэтижелерді  бөлу  сызығының оңжақтық асимметриясы  бар 
екен^؛г؛  анықгалды  (А=0,57-1,40).  Бозбалаларда  көбінесе  бөлу  сызығының  жалпақ  биіктігі  кездессе 
(Е=0,33-0,73), қыздардың бой ұзындығының көрсеткіштері, эсіресе,  17 жаета, үшкіл биіктілігімен (сұңғак- 
тылығымен) сипатталады (Е=1,40).
Дене  салмағының  көрсеткіштері  жасының  өеуіне  карай  арта  береді.  Бозбалаларда  бүл  көрсеткіш 
қарқынды түрде  16  жаста  6,8%,  р<0,01  болып  өзгерсе,  17 жаста 6,9%,  р<0,01  болып  өзгереді.  Вариация- 
лық  коэффициенттер  ои  пайыздық деңгейден  біршама  артык түседі.  Зерттеу  жүргізілгендердің бойында 
берілген көрсеткіштерді бөлуде  асимметриялық байқалады:  бозбалалар мен  қыздарда көбіііесе оңжакгық 
асимметрия кездеседі (А=0,55-1,02). Жоғары сынып оқушылары денесініңдаму көрсеткіштерінің талдауы 
берілген сипаттамалардың көбісі бірқалыпты бөлінетіндігін айқындап берді.
Дене  дайындығының  көрееткіштері  де  жас  ерекшелігіне  қарай  өзгеріп  отырады.  Негізінде,  жасқа 
байланысты  нақты  өзгерістер  бозбалаларда  болатындыгы  аныкталды.  16  жаста  аныкталған  завдылыкка 
сәйкес үзындыққа сек؛^)' көрсеткіші -  3,0%,  р<0,05;  нығыздалған допты лақтыру -  6,2%,  р<0,05, ал 6  ми- 
нуггык жүгіру  көрсеткіші  -  3,8%,  р<0,05  болса,  ал  17  жастағы  нығыздалған допты лақтыру  көрсеткіші  -  
5,8%,р<0,05,  ал  6  минуттық  жүгіру  көрсеткіші -  3,8%,  р<0,05,  жылдамдьшыкқа шыдамдьшыкгы  дамыту 
деңгейі  2,8%,  р<0,05  болып  көрініс  тапты.  Қыздарда  тек  ұзындыққа  секіруде  ғана  жас  ерекшелігіне 
қатысты динамикалық көрсеткіште аздаған ауытқу байқалады.
Биологиялық жетілудің эр  түрлі деңгейіне тэн  оқушылардың дене  қүрылымдарының түрлері  жогары 

жүктеу/скачать 16,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: