келтірілген әлеуметтік-педагогикалық, психологиялық-педагогикалық

41
(Л.И.Новикова, 
В.А.Караковский, 
Н.Л.Селиванова, 
М.А.Сидоркин, 
А.В.Гаврилин, Е.Н.Степанов және т.б.). Тәрбие жүйесінің жалпы теориясы 
Л.И.Новикова мектебінің өкілдерімен өңделген. Ол мектептің тәрбиелік 
жүйесін «тәрбиелеудің негізгі құраушыларының (мақсат, субъектілер, олардың 
іс-әрекеті, қатынас, қарым-қатынас, материалдық база) өзара әрекеттесу 
процесінде пайда болатын және ұжым өмірінің салты, оның психологиялық 
ахуалы сияқты интегративтік сипаттамаларды иеленетін тұтас әлеуметтік 
механизм» деп анықтайды. Оның пайымдауынша, тәрбиелік жүйе – бұл өзара 
байланыс жағдайында қызмет ететін, тәрбиенің негізгі құраушыларынан 
тұратын және ұжым өмірінің келбеті, психологиялық ахуалы ретінде 
кіріктірілген сипаттарға ие әлеуметтік ағза.
Ал В.А.Караковскийдің анықтауынша, тәрбие жүйесі дегеніміз – 
мектептегі өзін-өзі ұйымдастыруда жүзеге асатын, өзіндік қызмет ететін және 
даму логикасы бар әлеуметтік тұтас ағза.
Тәрбие жүйесінің негізгі өзегі – тәрбиеленушілер мен тәрбиешілер. 
Мектептің тәрбиелік жүйесін құру үшін не керек? 
1) тәрбиелік әрекет субъектілерінің, ықпалдарының кіріктірілуі, 
педагогикалық процестің құрауыштарының өзара байланысын қамтамасыз ету; 
2) мектеп ұжымы игерген әлеуметтік және табиғи ортаны қамтыған 
тәрбиелік жүйе құру, тұлғаға деген ықпалдың ауқымын кеңейту; 
3) тұлғаны тәрбиелеуде педагогикалық ұжымның күшін, уақытын үнемдеу; 
4) тәрбиелік жүйеде тәрбиеленуші, тәрбиеші, ата-ана тұлғасы өзін-өзі іске 
асыруы және өзіне-өзі сенім артуы үшін арнайы жағдай туғызу, оны модельдеу. 
Мектептің тәрбиелік жүйесін бір-бірімен тығыз байланысты компоненттер 
жиынтығы ретінде қарастыруға болады.
Тәрбиелік жүйені құраушы компоненттер: 
- мақсат-идеялар; 
- іс-әрекет; 
- субъектілер; 
- қарым-қатынас; 
- игерілген орта; 
- басқару.
Тәрбиелік жүйені құрудағы 
мақсат –
бұл мектептің тәрбие процесінің 
болашақтағы нәтижесі туралы ой-болжамы. Мектеп тәрбие мақсатын, тәрбие 
тұжырымдамаларын ескере отырып, өзіндік ерекшеліктеріне қарай анықтайды. 
Жалпы мақсат жүйенің негізгі жүйе құрушы маңызды компоненті болады.
Іс-әрекет
компоненті – бұл анықталған мақсатты жүзеге асыруға бағытталған 
амал-тәсілдер, әрекеттер жүйесі. Ал 
субъектілері –
осы жүйенің іс-әрекетіне 
қатысушылар, яғни тәрбиеленушілер, тәрбиешілер, ата-аналар. 
Қарым-қатынас 
–
ол жүйе ішіндегі субъектілер арасындағы байланыс орнату құралы болып 
табылады. 
Игерілген орта –
ол тәрбие жүйесінің өз іс-әрекетін іске асыратын 
ортасы (15-сурет). 

42

жүктеу/скачать 8,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: