23
Нуржігіт Алтынбеков
түрлері үшін конидиялардың болуы ( немесе экзоспора), жыныссыз
жолмен кӛбею түрі. Олардың жиі кездесетін түрлері-
бластопоралар,
хламидоспоралар, артроспоралар, конидиоспоралар
.
Вирустардың морфологиялық сипаттамасы.
Вирустар – тұқым қуалаушылық қасиеті бар, ӛзгеруге, кӛбеюге бейім
ӛте
ұсақ,
тірі
микроорганизмдер.
Вирустардың
бактериялардан
айырмашылығы – жасушалық құрылысы болмайды, тек қана бір нуклеин
қышқылы – ДНҚ немесе РНҚ болады. Жасуша ішінде генетикалық
дәрежедегі паразиттер болып саналады. Ақуыз синтездейтін рибосомалары
болмайды, сондықтанда оларда зат алмасу жүрмейді. Вирус құрылысының
компоненттері: капсомер-ақуызды бӛлек бірлігі, капсид-капсомерлерден
құралған, нуклеокапсид – нуклеин қышқылы мен капсид ақуызының кешені,
вирион – вирустың бүтін бӛлшегі. Вирустардың құрамы ӛте қарапайым. Олар
нуклеин қышқылынан және оларды қоршап жататын – капсид және
суперкапсид деп аталатын қабаттардан, сондай-ақ вирус қабығының
сыртындағы рецепторлардан (синонимі – бекітуші ақуыздар, тікенектер)
құралады. Аздаған ферменттер болады, олардың біреулері вирус нуклеин
қышқылдарының
репликациясына
және
вирус
ақуыздарының
транскрипциясына қажет, ал басқалары – жасушаның ішіндегі метоболиттік
процесстерді ӛзгертіп немесе тежей отырып, зат алмасу процесстерінің
вирустардың бӛлшектерін құрастыру үшін жұмыс істейді.
Вирустарды жіктеуде мынадай қасиеттері мен негізгі белгілері
ескеріледі:нуклеин
қышқылының
типі,
нуклеин
қышқылының
молекуласындағы шынжыр тізбек саны, вирионның мӛлшері мен саны,әрі
симметриялық типі, сыртқы қосымша капсидінің болу-болмауы,негізгі ӛсіп-
ӛніп, кӛбейетін жері т.б.
Морфологиялық құрылысы бойынша вирустар 2 топқа бӛлінеді:
1.
жай, қарапайым құрылысы – нуклеин қышқылы және оны қоршаған
капсидтен тұрады (полиомиелит вирусы, аденовирустар, құтыру вирусы)
2.
күрделі құрылысты – нуклеин қышқылынан, капсид және
суперкапсидтен тұрады.
Достарыңызбен бөлісу: