7
2. Белгілі бір құбылыстарды сипаттау арқылы жалпы
географиялық картаның элементтерінен басқа арнайы деректер
берілген карталар. Ондай карталарға экономикалық, климаттық
топырақ карталары жатады. Арнайы тақырыптық карталарда
жалпы географиялық элементтері толық берілмейді.
Жіктеу тұрғысынан
алғанда
арнайы карталар
үш топқа
бөлінеді. Олар: физикалық-географиялық, əлеуметтік-экономи-
калық жəне техникалық карталар.
Аумақты қамтуына қарай географиялық карталар
төмендегідей топтарға бөлінеді:
1. Дүние жүзінің картасы;
2. Жартышарлар картасы (батыс, шығыс, оңтүстік, солтүс-
тік);
3. Материктер мен мұхиттардың картасы;
4. Мемлекеттер тобының картасы (Орталық Азия, Балқан
жəне т.б.)
5. Мемлекеттің жəне оның жеке бөліктерінің картасы.
Қызметіне қарай
белгілі бір қажеттілікті өтеп,
міндеттерді
шешуге мүмкіндік беретін оқу, əскери, навигациялық, теңіздік,
жол жəне туристік карталарға бөлінеді. Географиялық карта-
лар көп мақсатты қызмет атқаратындықтан жіктеудің бұл түрі
шашыраңқы болуымен көзге түседі.
Пайдалану əдістеріне
қарай қабырға карталары, стол карталары;
бояуының сипаты
мен
бетінің санына қарай
бір бояулы жəне
көп бояулы, бір
бетті, көп бетті болып бөлінеді.
Масштабына қарай жіктеу масштабы картаның мазмұны мен
аумақты қамтуына, картографиялық торына əсеріне негізделіп
анықталады. Барлық географиялық карталар масштабына
қарай ірі масштабты (1:200 000 жəне оданда ірі), орта масштаб-
ты (1:200 000 нан 1:1 000 000 дейін) жəне ұсақ масштабты (1:1
000 000 ұсақ) болып бөлінеді.
Ірі масштабты жалпы географиялық шолу карталары
топографиялық карталар
, ал ұсақмасштабтылары
шолу кар-
талары
деп аталады.
Картографиялық өнімдерге географиялық карталардан
басқа
географиялық атластар, глобустар, жер бедерінің кар-
талары, көлденең қима-сызбалар, блок-диаграммалар
жатады.