П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет46/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

Жалпы синаттамасы: 
ерін (ерін -ерін ді), 
тоғы сы ңқы , қатаң, ілгерінді (жіңіш ке), еріндік 
дауыссыз дыбыс.
Т дауыссыз дыбысының үндесім түрлері
Жуан езулік т ү р і: АТ, ТЫ С т.б. 
(17-1 -сурет)
Жасалымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
жымдаса тоғысады (1-1), жасалу орнына қарай 
тіл ұшы; тіл ауыз қуысында кейін шегініп жатады 
(8), тілдің ж аты сы н а қарай кей ін ді; дауыс 
желбезегі тербелмейді (5-4), желбезек қатысына 
қарай тербеліссіз (қатаң); ерін жазылып (езу 
тартып) барып (1-3) жасалады, ерін қаты сы на 
қарай езулік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
ны қ тоғы сады , тоғы сы м күш іне қарай ны қ 
тоғы сы ңқы ; ауыз қуысы үлкейіп, көмей қуысы 
кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай көмей 
қуысты дыбыс болып табылады.
1 6 - 4 - с у р е т .
П , Б , М жініш ке еріндік з
үндесім дауы ссы здары ны ң 
м оделі (үлгісі) 4
Естілімі: 
тіл ұш ы м ен қ ы зы л и е к тің
тоғы сы м ы күшті леппен аяқталады, тоғы сым 
бітіміне қарай күш ті лепті; дауы ссы з шуыл 
дыбысталады, үн қатысына қарай қатаң; әуез 
қаты сы на қарай жуан және езу әуезді дыбыс 
болып табылады.
Т жуан езулік түрінің айырым белгілері
Жасалым белгілері: 
тіл ұшы, тоғы сы ң қы , 
кейінді, тербеліссіз (қатаң), езулік дауыссы з 
дыбыс.
Айтылым белгілері: 
н ы қтоғы сы ң қы , көмей 
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: 
күшті лепті, қатаң (шуыл), 
жуан, езу әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: 
тіл ұшы, тоғы сы ңқы , 
қатаң, кейінді (жуан), езулік дауыссыз дыбыс.
Жіңішке езулік түрі: ЕТ, ТІС т.б. 
(17-2- сурет)
Жасалымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
жымдаса тоғы сады (1 -1), жасалу орны на қарай 
тіл ұшы; тіл ауыз қуысында ілгері итініп жатады 
(6), тілдің ж аты сы на қарай ілгерінді; дауыс 
желбезегі тербелмейді (5-4), желбезек қатысына 
қарай тербеліссіз (қатаң); еріп жазылып (езу 
тартып) барып (1-3) жасалады, ерін қатысына 
қарай езулік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
н ы қ тоғы сады , тоғы сы м күш іне қарай ны қ 
тоғысыңқы; ауыз қуысы кішірейіп, көмей қуысы 
үлкейеді, үстеме жасалым орны на қарай ауыз- 
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стілім і: 
тіл ұш ы м ен қ ы зы л и е к т ің
тоғы сы м ы күшті леппен аяқталады, тоғы сым 
бітіміне қарай күшті лепті; дауы ссы з шуыл 
дыбысталады, үн қатысына қарай қатаң; әуез 
қатысына қарай жіңішке және езу әуенді дыбыс 
болып табылады.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет