Жасалым белгілері: тілш ік, то ғы с ы ң қ ы ,
кейінді, тербеліссіз (қатаң), еріндік дауыссыз
дыбыс.
Айтылым белгілері: ны қ тоғы сы ңқы , көмей
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: күшті лепті, қатаң (шуыл),
жуан, ерін әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: тілшік, тоғы сы ң қы ,
қатаң, кейінді (жуан), еріндік дауыссыз дыбыс.
Ж іңіш ке ерін діктүрі: КҮ С, КҮШ т.б.
(18- 4 -сурет) Жасалымы: тіл ортасы мен таңдай жымдаса
тоғысады (3-1), жасалу орнына қарай тіл ортасы;
тіл ауыз қуысында ілгері итініп жатады (6), тіл
ж аты сы н а қарай ілгерінді; дауыс ж елбезегі
тербелмейді (5-4), ж елбезек қаты сы на қарай
тербеліссіз; ерін дөңгеленіп (сүйірленіп) барып
(1-2) жасалады, ерін қаты сы на қарай еріндік
дыбыс болып табылады.
Айтылымы: тіл ортасы мен таңдай ны қ
т о ғ ы с а д ы , т о ғ ы с ы м к ү ш ін е қ а р а й н ы қ
тоғысыңқы; ауыз қуысы кішірейіп, көмей қуысы
үлкейеді, үстеме жасалу орны на қарай ауыз
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стіл ім і: тіл о р т а с ы м ен т а ң д а й д ы ң
тоғы сы м ы күшті леппен аяқталады, тоғы сым
бітіміне қарай күш ті лепті; дауы ссы з шуыл
дыбысталады, үн қаты сы на қарай қатаң; әуез
қатысына қарай жіңішке және ерін әуезді дыбыс
болып табылады.
38
ФОНЕТИКА К 10 жіңішке еріндік түрінің айырым белгілері
Жасалым белгілері: тіл ортасы, тоғы сыңқы ,
ілгерінді, тербеліссіз (қатаң), еріндік дауыссыз
дыбыс.
Айтылым белгілері: ны қ тоғы сы ң қы , ауыз
қуысты дауыссы з дыбыс.
Естілім белгілері: күшті лепті, қатаң (шуыл),
жіңіш ке, ерін әуезді дауыссыз дыбыс.