«Сызық»  мәзірін  ашыңыз   2.Еркін форма құралының көмегімен    мынандай фигура салыңыз     3

«Сызық» 

мәзірін 

ашыңыз

 

2.Еркін форма құралының көмегімен 

  мынандай фигура салыңыз  

 

3.Безье қисығын 

 қолданып, келесі фигураны салыңыз 

 

4.Келесісуреттерді салыңыз: 

 

521 

 

 

Сурет 2. Ромашка 

 

Ромашкагүлін салу технологиясы келесі адымдардан тұрады: 

1.  эллипс  тәрізді  дөңгелек  салып,  суреттің  ортаңғы  нүктесін  төменге 

түсіреміз. 

2. «компоновать» , «трансформации», «вращать» әмірлер ретін орындап, 

ашылған  сұхбат  терезесінде  дөңгелекті  төменгі  нүкте  төңірегінде  бұру 

бұрышын таңдаймыз. 

3. Бұруды гүл шыққанша орындаймыз[3]. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет 3. Қызғалдақ 

 

Қызғалдақ гүлін салу технологиясы келесідей [4]: 

1. Шеңбер сызып аламыз. 

2. ctrl+Q батырмаларын басып, шеңбердің 4 түйінін белгілеп аламыз. 

3.  «форма»  құралын  қолданып,  шеңбердің  бір  түйінін  ерекшелеп,  «+»-

түйіндерді қосу әмірін орындап, оны төрт түйінге айналдырамыз. 

4. Түйіндер санын 16-ға дейін көбейтеміз. 

5.  Дөңгелектің  ең  жоғарғы  түйінін  төмен  тартып,  оның  шетккі 

бағыттауышын 180 градусқа бұрсақ, ілгек пайда болады. 

6. Осы жолмен 8 ілгек жасасақ, қызғалдақ гүлі шығады. 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет 4. Клякса 

Клякса салу технологиясы. 

1. Дөңес дұрыс 10 бұрышты фигураны сызып алу керек. 

2. «форма» құралын қолданып, фигураның түйіндерін шығарып аламыз. 

522 

 

3. Енді кез-келген түйінді фигураның ішкі жағына тартып, сәл бұрсақ осы 

клякса суреті шығады. 

«Қию» құралын қолдану арқылы келесі суретті салыңыз: 

 

 

Сурет4. Жұмыртқадағы балапан. 

Жұмыртқадағы балапан суретін салу үшін [5]: 

1. Сопақша дөңгелек салыңыз. 

2. «Қию» құралын қолданып, оны екі бөлікке бөліп алыңыз. 

3. Балапанды салу үшін 2 шеңбер , 1 үшбұрыш фигураларын алып оларды 

«компоновать», «формирование», «сварить» әмірлерін орындап біріктіріп 

алыңыз. 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

1.

 

Л.А.Залогова. 

Компьютерная 

графика.Элективный 

курс:практикум.Изд.3е/Л.А.Залогова.-Кокшетау: Келешек-2030, 2012-246с. 

2.

 

Ғылыми-әдістемелік  журнал:  Информатика  негіздері  №5,  2013/мақала: 

Артықбаева М. Компьютерлік графика. 

3.

 

http://corel.demiart.ru/Уроки Corel Draw. 

4.

 

http://bilimdiler.kz/informatika/5675-corel-draw-interfeysimen-tanysu.html/ 

Corel draw интерфейсімен танысу. 

5.http://infourok.ru/material.html?mid=125976/Сorel  draw  бағдарламасыбас 

терезе, интерфейс элементтерімен жұмыс. 

 

 

Хасанова С.Б.¹, Туракбаева Б.Б.² 

1. Ғылыми жетекші, жаратылыстану ғылымдарының магистрі, аға оқытушы 

2. «Информатика» мамандығының 4 курс студенті, информатика және 

компьютерлік технологиялар кафедрасы 

 

ОФИСТІК БАҒДАРЛАМАЛАРДЫҢ ЖҰМЫСЫН 

АВТОМАТТАНДЫРУ 

 

Дербес  компьютерді,  яғни  Microsoft  Office  (Ms  Word,  Ms  Excel  және  Ms 

Power Point) офистік  бағдарламаларының жұмысын арнайы бағдарламалау тілі 

VBA арқылы автоматтандыруға болады.  

Visual Basic –тiң ықшамдалған нұсқасы Microsoft Word, Excel, Access және 

523 

 

т.б. қолданбалар құрамына енгiзiледi. 

Бағдарламаның көмегі арқылы мыналарды жүзеге асыруға болады: 

–

 

Microsoft  Office  бағдарламалау  құралы  көмегімен  әртүрлі  қолданбалы 

тапсырмаларды өңдеу; 

–

 

Windows  ортасында  визуалды  бағдарламалау  құралдары  арқылы 

қолданушының интерфейсін ұйымдастыру; 

–

 

OLE технологиясы арқылы Microsoft Office қосымшасын интеграциялау.  

–

 

Нақты қолданбалы есептерді шешу үшін Microsoft Office баптауларының 

негізгі мүмкіндіктерін білуі; 

–

 

Microsoft Office ортасында шешімді талдау және жобалау.  

Практика  жүзінде  іске  асыру  үшін  Microsoft  Word  бағдарламасын 

қолданайық. 

MS  Word  –  MS  Office  дестесінің  құрамына  кіретін  мәтіндік  құжаттарды 

құруға, қарап шығуға, баспаға шығаруға, модификациялауға арналған Windows 

басқаруындағы бағдарлама. 

Microsoft  Word-та  ерекшеленген  мәтінде  келесідегідей  автоматты  түрде 

реттейтін макросты жасау қажет: 



 

Қаріп: Times New Roman, 14 қаріп, курсив. 



 

Қаріп түсі: қызыл 

Макрос шақырылуын Alt + Ctrl + Shift + Aбатырмалары  жиынтығын басу 

арқылы және реттелген батырманы басу арқылы орындалатындай етіп белгілеу 

керек [1].  

Реттеу  керек  мәтіннің  бірінші  бөлігін  ерекшелейміз.  Түр  жолағының 

қосымшасын таңдаймыз, онда Макростар атты төмен бағытталған үшбұрышты 

бағдаршаны басамыз (сурет 1.1.) 

 

 

Сурет 1.1.Макрос жазуды бастау 

 

Ашылған  мәзірде  бізге,  Макрос  жазу  командасы  қажет.  Макрос 

қасиеттерін реттеуге арналған терезе пайда болады (сурет 1.1.). Осы диалогтың 

жолдарын қарастырайық. 

Макрос атауы: бұл жолға макрос атауын енгізу қажет. Макрос атаулары 

әріптен  басталуы  керек  және  онда  бос  орын  болмауы  қажет.  Макростарға 

қандай да бір саналы есімдер берген жөн. Мысалы, Формат_Times_Қызыл. 

Батырмаға  макрос  белгілеу:  реттеліп  отырған  батырмаға  макросты 

белгілеудің диалогтік терезесі. 

524 

 

Пернелерге  макрос  белгілеу:  пернетақтадағы  пернелер  жиынтығына  макросты 

белгілеудің диалогтік терезесі. 

 

 

Сурет 1.2. Макрос қасиеттерін реттеу терезесі. 

 

Макрос  қол  жетімдіжолында  макростың  әр  түрлі  құжаттарға  қол 

жетімділігін  анықтайтын  оны  сақтау  орынын  сақтау  қажет.  Қалып  бойынша 

мұнда Барлық құжаттарпараметрі таңдалынған (Normal.dotm). Normal.dotm – 

барлық Microsoft Word құжаттары үшін қол жетімді жалпы қалып. Егер макрос 

Normal.dotm  сақталынатын  болса,  сіз  оны  кез  келген  Word-құжаттан  қоса 

аласыз.  Жазып  жатқан  макростарыңызды  Normal.dotm-да  сақтамауыңыз  жөн. 

Оны  сіз  макрос  сізге  әр  түрлі  құжаттарда  қажет  болатындығына  сенімді 

болсаңыз  ғана  істеңіз.  Біз  бұл  жолда  Құжат  1  (құжат)мәнін  таңдаймыз. 

Мұнда әлі сақталынбаған құжаттар осылайша аталады. Бұл пунктті таңдап, біз 

макросты  ағымдағы  құжатта  сақтаймыз,  яғни  біз  макросты  тек  осы  құжаттан 

ғана шақыра аламыз. Сипаттама жолында макростың сипаттамасы бар. Сіз оны 

бос қалдыра аласыз. ОКбатырмасы макрос жазюасын бастайды. Алайда жазба 

басталғанға  дейін  Пернелерге  макросты  белгілеубатырмасын  қолданамыз. 

Макросты қосу үшін пернелер жиынтығын реттеу терезесі пайда болады (сурет 

1.3.). 

Макросты  пернелер  жиынтығына  белгілеу  үшін  курсорды  Пернелердің 

жаңа  жиынтығыжолына  орналастырып,  пернетақтадағы  қажетті  жиынтықты 

басу керек. Егер бұл жиынтық қандай да бір командаларды шақыру үшін бұрын 

белгіленбеген  болатын  болса,  Ағымдағы  жиынтықтаржолының  үстінде  сіз 

Ағымдағы  белгілеу:  [жоқ]деген  жазуды  көресіз.  Егер  сіз  бұл  жерде  басқаны 

көретін болсаңыз – бос жиынтықты іздегеніңіз жөн. Әйтпесе сіз өзіңізге таныс 

ыстық пернелер жиынтығымен кездесуіңіз мүмкін. 

 

525 

 

 

Сурет 1.3.Макросты қосу үшін пернелер жиынтығын реттеу. 

 

Енді,  Тағайындау  –  батырмасын  басамыз,  берілген  пернелер  үйлесімі 

Ағымдағы  сәйкестік–жолына  көшіріледі,  содан  соңЖабубатырмасын  басу 

арқылы макросты жазуды тоқтатамыз.  

Макросты Microsoft Word-сақтау үшін, біз docm форматында сақтауымыз 

керек.  

Қазірге  кезде  VBA  Windows  қосымшасының  жетілген  автоматизациялау 

тілі болып табылады. Сондықтан да оны күрделі құрлымды есептер шығаруға 

арналған функцияларды құруға қолданады. 

 

Қолданылған әдебиеттертізімі: 

1.

 

www.intuit.ru/studies/courses/112/112/info. 

2.

 

Замятина E.Б. Офисные технологии и основы Visual Basic for Application / 

Е.Б. Замятина, Л.Н. Лядова. Перм. ун-т. – Пермь,  2001. – 232 с.: ил. 

 

 

Айтбенова А.А.

1

, ТұяқбайА.К.

2 

1.

 

Ғылыми жетекші, педагогика магистрі, аға оқытушы 

2.

 

«Информатика»мамандығының 4 курс студенті, информатика және 

компьютерлік технологиялар кафедрасы 

 

3DS MAX КӨМЕГІМЕН ОБЪЕКТІЛЕРДІ МОДЕЛЬДЕУ ЖӘНЕ 

АНИМАЦИЯЛАУ 

 

Адамзат  өркениетінің  даму  қарқынының  негізгі  сипатының  бірі  қазіргі 

уақытта  индустриалдықтан  ақпараттық  қоғамға  өтуі  болып  отыр.  Жаппай 

компьютерлендіру  жаңа  ақпараттық  технологияларды  оқыту  саласында, 

бизнесте,  өндірісте,  ғылыми  зерттеуде  және  әлеуметтік  өмірде  кеңінен 

қолданудың, дамудың жаңа деңгейін жасайды.  

Бүгінгі 

таңда 

технологияның 

қарқынды 

дамуына 

байланысты 

компьютерлердің  графикалық  мүмкіндіктері  күн  санап  артып  келеді. 

Компьютерлік  графика  саласында  түрлі  салалар  үшін  жарнамалық  роликтер, 

видеоклиптер,  сайттардың  дизайнын    жасау,  яғни  қарапайым  анимациядан 

526 

 

бастап, күрделі үшөлшемді кинолар мен видеоэффектілерді құруға дейін түрлі 

қолданысқа керекті дүниелерді дайындауға үлкен мүмкіндік бар.  

Үшөлшемді 

анимациялық 

бейнероликтерге, 

кинофильмдерге, 

компьютерлік  ойындарға,  телевизиялық  қойылымдар  мен  мультипликацияға 

деген  үлкен  сұраныстың  болуы    ақпараттық  технологиялардың  қарқынды 

дамуына әкеліп соғуда.   

Үшөлшемді  графика (ағылшынша three  dimensions -  «үш  өлшем») 

үшөлшемді 

кеңістіктегі 

объектілерді 

жүзеге 

асырады. 

Үшөлшемді 

компьютерлік графика кинода, анимациялық бейнелерде, жарнамалық роликтер 

дайындауда,  мультфильмдерде  және  компьютерлік  ойындарда,  сәулет  өнері 

мен инжинериядажәне көптеген т.б салалардакеңінен қолданылады [1].  

Үшөлшемді 

кеңістігінде 

модельдеуге, 

анимациялауға 

және 

визуализациялауға  арналған  көптеген  бағдарламалар  бар.  Оның  ішінде  түрлі 

кинофильмдерді 

және 

анимациялық 

бейнероликтерді, 

телевизиялық 

қойылымдарды,  қазіргі    заманғы  компьютерлік  ойындар  презентацияланатын 

материалдарды  құруға  арналған  үлкен  өнімділікті  құралдары  да  жеткілікті. 

Олардың  негізі  үшөлшемді  модельдеу,  анимация,  визуализация  және 

эффектілер құруға арналған толық функционалды шешім бола алады.  

Шынайы  өмірдегі  заттардың  үшөлшемді  модельдерін  қолдану  –  оқыту 

тиімділігін  жоғарылататын  ақпаратты  берудің  негізгі  құралы.  Үшөлшемді 

модельдер  –  қазіргі  транспорттық  құралдарды,  архитектуралық  ғимараттарды, 

интерьерлерді жобалауда, үшөлшемді компьютерлік мультфильм және көркем 

фильмдерді  түсіруде,  компьютерлік  ойындарды  өңдеуде  міндетті  элемент 

болып табылады [4]. 

Үшөлшемді  модельдеу дегеніміз  –  үшөлшемді  кеңістікте  объект  моделін 

құру үрдісі болып табылады. Үшөлшемді модельдеудің негізі – қажетті объект 

кескінін көлемді сипатта қалыптастыру арқылы өңдеу. Үшөлшемді графиканың 

көмегімен нақты сипатты қалыптастырып, тиісті объектінің жаңа түрін құру. 

Анимация (француз сөзінен алынған animation – тірілу, жан бітіру) немесе 

мультипликация  –  бұл  объектінің,    жарықтың,  материалдың  және  камераның 

белгілі бір уақыт аралығында әр түрлі жағдайға өзгеруі.  

Үшөлшемді  анимация  –  бұл  уақыт  кеңістігі  аралығында  үшөлшемді 

модельдердің  автоматтану  арқылы  түрленуі,  қалыптасуы,  белгілі  бір  негізге 

келуі болып табылады. 

Үшөлшемді  кеңістігіндегі  анимация  –  бұл  үшөлшемді  кеңістіктегі 

объектілердің,  жарықтардың,  материал  немесе  камераның  белгілі  бір  уақыт 

аралығында әртүрлі өзгеріске келуі.  

Компьютерлік  3D-графика  мен  анимацияны  қазіргі  көркем  фильмдерде 

спецэффектілер 

түрінде 

қолдану 

қызықты 

болып 

келеді. 

Қазіргі 

компьютерлердің  мүмкіндігіне  байланысты  бағдарламалар  да  аз  жасалып 

жатқан  жоқ.  Осы  үшөлшемді  компьютерлік  графика  бағдарламаларының  бірі 

3ds Max бағдарламасы. 

527 

 

3ds  Max  бағдарламасы  кез  -  келген  керекті  объектінің  моделін  және 

сплайндық  моделін  құруды,  натюрморттарды  визуалдау  арқылы  түс  беруді, 

берілген объектіні хромдауды және олардың көлеңкесін шығаруды, лазерлік 

сәуле  түсіруді,  фрагменттер  мен  кадрларды  қозғалту  арқылы 

анимациялауды, 

динамикалық  эффектілер  көмегімен  судың  толқыны  мен  желдің 

бағыттарын 

жасауды,  адамның  келбеті  мен  шаштарын  «Hair  and  Fur»  эффектісімен 

жүзеге асыруды және тағы да басқа да көптеген мысалдарды құруға мүмкіндік 

береді [2]. 

3ds  мах  бағдарламасының  жеке  суреттерді  және  анимацияны  құру 

барысындағы бірнеше мүмкіндіктері бар: 

–  кез-келген  үшөлшемді  геометриялық  пішіндердің  –  шеңбердің, 

цилиндрдің  немесе  параллелепипедің  жеңіл  түрінен  күрделі  түріне  дейін 

модельдеу; 

–  материалдың  физикалық  құрылғыларының  имитациясы  –  яғни 

сәулелену,  кедір-бұдырлық,  жарық  ашықтығы  т.б  және  көптеген  көріністер 

айнаның  шағылысы,  күн  сәулесінің  сынуы,  сонымен  қатар  атмосфералық 

көріністер, яғни тұман немесе булар, табиғи көріністер, қар, түтін немесе алау; 

–  үшөлшемді  жарық  сахнасының  имитациясы  іс  жүзінде  кез-келген 

жағдайға  жарамды,  терең  ғарыштан  жайма  шуақ  күнге  дейін  және 

модельденген  обьектінің  визуалдануы,  шынайы  суреттердің  көлеңкесімен 

жасалуы; 

–  барлық  параметрлердің  іс-жүзінде  қозғалуы:  пішіні,  өлшемдері,  тұрған 

орны, түсі және материалдардың қасиеттері; 

– 

қозғалыстың 

көптеген 

түрлерінің 

имитациясын 

тиянақты 

қамтамасыздандыру; 

–  обьектінің  иерархиялық  тізбегінің  байланысын  және  олардың 

кинематикалық қозғалысының түзу немесе қарама-қарсы әдісімен құрылуы; 

–  обьектіні  модельдеу  кезінде  оның  бірінші  түрден  екінші  түрге 

ақырындап айналуын сыртқы және ішкі пішіні (морфинг) арқылы анықтау; 

–  модельдеудің  динамикалық  құрылымы  ол  обьектілердің  қозғалыс 

барысындағы ауырлығы, жел және майысқақтық. 

3ds Max бағдарламасында үшөлшемді объектілердің көптеген модельдерін 

құрып, анимациялауға болады. Мысалы:  

 

 

528 

 

 

3ds max бағдарламасының пайдалылығы: 

–  3ds  max  әмбебап  редактор,  яғни  барлық  суреттерді  салуға  мүмкіндік 

береді.  Біз  өзіміз  элементтің  пішінін,  оның  орналасуын,  құрылымын 

анықтаймыз.  Бұл  біздің  шығармашылық  дағдымыздың  барынша  ашылуына 

мүмкіндік береді. 

–  Суреттің  шынайы  болуының  жоғарғы  дәрежесі.  3ds  max-тың  кейбір 

құралдарымен 

суреттерді 

«жандандыруға» 

болады. 

Ландшафтардың, 

пәтерлердің,  аудандардың,  интерьерлнрдің  шынайы  түрде  құрылуына 

мүмкіндік береді. 

Қорыта  айтатын  болсақ,  3ds  Max  бағдарламасы  көмегімен  кез-келген 

объектінің  моделін  құруға  және  оны  анимациялауға  болады.  Компьютерлік 

графиканың,  соның  ішінде  үшөлшемді  графиканың  көпшілік  арасында  кең 

түрде қызығушылықпен қолданыс табатындығы сөзсіз. 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 

1.

 

Бондаренко  С.В.,  Бондаренко  М.Ю.  «3ds  max8»,  Библиотека 

пользователя. СПб.:Питер, 2007. -608 с. 

2.

 

Миловская О.С. 3DS Max 9 –СПб.: БХВ-Петербург, 2007. -256с. 

3.

 

Келли  Л.  Мэрдок.  Autodesk  3ds  Max  2009.  3D  Studio  max.  Библия 

пользователя,  оригинал  Autodesk  3ds  Max  2009  Bible.  3D  Studio  max. 

Издательский дом «Диалектика», 2009. 

4.

 

БекеноваА.С.,КожамуратоваА.М.Оқытупроцесіндекомпьютерлікмодель

деудіқолдану. Орал қ., 2008.  

 

Развитие образовательной среды в школе 

Материалы студенческой нучно-практической конференции, 21 апреля 2016 г. 

 

Текст печатается в авторской редакции 

 

Компьютерная верстка 

Г.К. Баубекова, В.В. Дмитрийчук