қайсысы болса да өзіндік дербес мағынасынан айрылады, ондай жан-
дар үшін табиғаттың кез келген заты не пайдалы, не пайдасыз, олар-
ды ң озіндік қүндылыгы ол үшін жоқпен тең. Сондыктан ондай адам,
ондай қоғам табигатты оны ң адамнан тәуелсіз мағынасы үшін қас-
терлемейді, оны мәпелемейді, тіпті сақтауға да үмтылмайды, одан
тек керегін алып, жоя беруге даяр. Бүл белгілі бір мәнділіктің ешбір
қ о с п а с ы з “т а з а ” ан ы қ там асы . Б ір а қ өм ірд е ол қ а ты н ас еш бір
“кірш іксіз” ада күйінде кездесе бермейді. Өкінішке орай өзіміз өмір
сүріп отырған дүниемізде осы катынас басым. С оны ң арқасы нда
өзімізді қорш ап отырған табиғат орасан зор зардап шегуде. Бүл каты
нас түбірінен өзгермесе (бүкіл әлемдік шеңберде) адамзат казіргісінен
де зор апаттарға үшырауы сөзсіз. Бүл тарихтағы жалған мәнділіктің
бір көрінісі.
Адамдарға оз күлқынан басқаның бәрін тәркі етушілік мендеп
кеткен дәуірлерде ол табиғатка гана емес, ең алдымен адамның адамға
қатынасында ең үлкен апаттарға душар етеді. Олар бүрынғы дәуірлерде
болып келсе де, бірак XX ғасырда айрыкдіа зор алапаттар туғызды.
О ның кейбір мысалдары: екі рет болған дүниежүзілік соғыстар, белгілі
кезенде Еуропада бел алған фаш изм, бүрынғы К С РО -да болған тота-
литарлы ктәртіп, қазіргі бүкіл әлемді, соны ң ішінде әсіресе Кдзақстан-
ды камтыған экологиялы қ дағдарыс.
Екінш і бір мәнділік табигатты өзгертуге, меңгеруге, үстемдік
етуге, пайдалануга біршама енжарлық, бірақ-хшың есесіне, табигат-
пен үйлесімді тіршілікке бейімділік көбінесе Ш ыгыста айкы ны рак
көрінді. XX гасырга дейін осылай болды. Қазір мүнда да алгашқы
катынас еніп келе жатыр.
Айтылган нәрселерден шыгатын түйін: егер белгілі бір мәнді
өмірге үмтылу адамдық касиет болатын болса, одан, бірақ м ән адам-
ды жасайды немесе адамды адам етеді деген соз емес. Керісінше, өзі
үшін мәнді адамдар өздері жасайды немесе калайды дедік. Яғни, адам-
ның дүниеде болуының негізінде жатқан қасиет, ол еркіндік.
Достарыңызбен бөлісу: