е, і, ы дауысты дыбыстарының әрпін жазып,
өлең, кө мір, тұқым, түлкі, буын деп оқитын әрі айтатын болдық. Бұл аздайақ,
басқа тілдерді айтпағанда, қазақ тілінің орыс тілімен салыстырғандағы
ең басты ерекшеліктерінің бірі болып саналатын қысаң
ы, і қысаң
дауысты дыбыстарына да үлкен қысым жасадық. Мәселен, бүгін біз
аузымыздан шыққан сөздің құрамында бар, құлаққа анық естілетін
сол дыбыстарды
р мен
л дың және
й дың алдына жазбаймыз. Сосын
барып, айтылуы
ылақ, ырас, ійне т.б. болатын сөздерді
лақ, рас, ине деп жазамыз, оқимыз, айтамыз. Әсіресе, осы дыбыстардың
й дың
алдында айтылса да, жазылмауы тілімізді барған сайын бүлдіріп бара
жатыр. Қазіргі жастар
ми, би, жи сияқты сөздерді
мый/мій, бый/бій, жый/жій деп түрліше оқыпайтатын “қалға” (
халге емес) жетті.
Қысаң
ы/і дауысты дыбысының дауыссыз үнді
й дің алдында
жазылмауынан болар,
ій – согни етістігі бірдебір сөздікке енбей
қалған. Егер оны сөздік құрастырушылар сөздікте берер болса, онда
оны қазіргі жазуымыздың ережесіне сәйкес, міндетті түрде
и немесе
й әрпімен таңбалап, ал
ійуү (согнуть) етістігі
иу немесе
ю деп берер
едікау! Сондықтан да
ю әрпімен таңбалауға келмеген. Өйткені ол
(
ю ) – орыс тіліндегі дауысты екі дыбыстың (дифтонг)
и мен
у дың
қосындысын білдіретін әріп. Оның қазақтың
