«Абай Құнанбаевтың әлемі мен шығармашылығына жастардың көзқарасы» атты республикалық ғылыми онлайн-конференция
екіталай. Қазақ қоғамы жастарға діни білім беру мен діни санасын қалыптастыру
барысында дана Абайдың мұраларынан алары мол. Бұл тақырыпқа келгенде ұстанар
негізгі темірқазығымыз Абай ілімі болса адаспаймыз. Адам өмірінде ең алғаш кездесетін
философиялық ой - «Мен кіммін, мен қайда барам, менің өмірге келуімнің мәні не?»
деген сұрақтар. Бұл кезеңнен еш адам баласы айналып өтпек емес. Абай осы сұрақтың
барлығына асыл дінімізден жауап іздеп , ненің дұрыс, бұрыс екендігіне тоқталып,
жастарға қараңғы түнде жол көрсететін шамдай деректер қалдырған. Өз дәрежесінде
Абай ислам діні мен философиясындағы толық адам ілімін жетілдіруші, жаңа сапаға
көтеруші. Абай өзінің өлеңдері мен қара сөздерінде алдымен қазақ қоғамындағы толық
адамның моделін, одан шыға ислам дініндегі кемел адам келбетін, сондай-ақ кең
мағынадағы барша адамзатқа ортақ толық адам моделін ұсынады. Абайдың рухани
өресіне баға берген дінтанушы философ ғалымдар оның «кәміл мұсылман» ұғымына
ерекше назар аударады. «Кәміл мұсылман» ұғымы тек қазаққа ғана емес, бүкіл мұсылман
әлеміне қатысты айтылса керек. Міне, біздің ойшыл Абай, хакім Абай – әлемдік деңгейде
осы діни көзқарасы арқылы да биіктей беретін тұлға.
Сонымен қатар , Абай өз заманының кемшілігі мен қиянатының тууы себебін
жалқаулықтан көріп, көпшілікті еңбекке шақырған:
«Жұмысы жоқтық,
Тамағы тоқтық,
Аздырар адам баласын»
Ата - бабамыз адал еңбектің арқасында ұрпақтарына өлшеусіз байлық қалдырды. Қазақтың
ғажайып қолөнері, өнер туындылары, киіз үйі, тұрмыс, салт бұйымдарының барлығы да ерен
еңбек пен ғаламат шеберліктің жемісі. Ақын еңбекпен келген табыстың адал да дұрыс жолға
бастайтынына кәміл сенеді, ал еңбекпен, саналы оймен, ақылмен істелген істің ғана нәтижесі
болады деп санайды. Абайды өз заманындағы іскерліктің ұйытқысы, еңбекқорлықтың
мотиваторы деуге болады. Ұлы ойшыл шығармаларында кәсіптен нәсіп тапқандарды,
шаруақорлыққа үйрену дағдыларын үлгі етеді. Ол тұрмыс сапасын жақсарту үшін еңбек
етудің жаңа тәсілдерін меңгеруге шақырады. Сонымен қатар ақын бастамашыл-дықты,
кәсіптегі адалдықты жоғары қояды. Қазіргі заман жастарын да мемлекетіміз еңбекке
шақырып, қоғамға титтей де болсын пайданы әкелуге тәрбиелеуде. Қанша ғасыр өтсе де адам
бойындағы артқа тартар қасиеттер, қоғамдағы біраз кертартпа дүниелер сол қалпы сақталған.
«Өсек, өтірік , мақтаншақ , еріншек , бекер мал шашпақ 5 дұшпаның білсеңіз » деп ескерту
жасалған Абай өлеңдері әлі күнге дейін өзекті. Барлығына тез жетсем деп армандап,
қиынынан қашып, тірліктің ебін таппай, жұмыс істеп қарытпай , не білім қуып жарытпай,
мақсаты жоқ, болашағы бұлдыр, тағдыр салған тар жолға айдаса жүре беретін жастар әсте
көп. Жұмысы жоқ қоғамда ұрлық- қарлық, зорлық-зомбылық өршіп тұрары белгілі жағдай.
Бойдағы осындай жексұрын қылықтардан қайтсең арыласың? Ол үшін Аллаға сыйын, екінші
өз қайратыңа сүйен, еңбегіңді сау. «Еңбек қылсаң қара жер де береді, құр тастамайды» дейді
Абай (төртінші сөз). Бірақ Абайша малды болу иін бүтін, қарын тойса болды емес, ол – өнер,
ғылым іздеуге жол ашатын мүмкіндік көзі. «Малды сарп қылып, ғылым табу керек. Өзіңе
табылмаса, балаң тапсын… Ғылымсыз ахирет те жоқ, дүние де жоқ». Мұны оныншы сөзінде
айтса, жиырма бесінші сөзінде: «…Балаң бала болсын десең, оқыт, мал аяма! Әйтпесе, бір ит
қазақ болып қалған соң, саған рақат көрсетер ме, өзі рақат көрер ме, яки, жұртқа рақат
көрсетер ме?» деп нықтайды.
3.
Достарыңызбен бөлісу: