Ўзбекистон республикаси



Pdf көрінісі
бет137/303
Дата03.12.2023
өлшемі3,07 Mb.
#133510
түріМонография
1   ...   133   134   135   136   137   138   139   140   ...   303
Байланысты:
9690089a-e551-4f56-b4a9-9a2e62630397

-жон
ва 
-хон
қўшимчасини атоқли доирасида 
синоним сифатида бири ўрнида иккинчисини қўллаш мумкин: 
Лазизжон-
Лазизихон, Ботиржон-Ботирхон, Ўғилжон-Ўғилхон, Мусажон-Мусахон
каби. 
Эслатма: 
-бек, -хон, -гул, -ой
аффиксоиди киши исмининг таркибий 
қисмига кириши, унинг ажралмас компоненти бўлиши мумкин. Бунда 
эркалаш маъноси ифодаланмайди: 
Дурбек, Қушбек,Ойхон, Онажон, Ойгул, 
Роҳатой
каби.
1. 
-жон
қўшимчаси. Бу аффиксоид киши атоқли отидаги каби қавм-
қариндошлик атамаси таркибида ҳам, асосан, эркалаш оттенкали шахсий 
муносабатни билдириш учун ҳизмат қилади. Мисол: 1. 
-Ҳўп, 
дадажон



258 
Раҳмат, 
дадажон
!-деди Ҳилола бошини дадасининг елкасига қўяркан. -
Ўзимнинг доно 
дадажоним!
(Ё.Шукуров).
 2. Мени хаёл олиб кетди сенга, 
онажон!
(Ҳ.Олимжон). 3. 
Бувижоним
!-деб ўрнимдан туриб, югуриб 
юқорига чиқсам, ҳа-ҳа, 
бувижоним
белини оқ дока билан боғлаб, бошига 
лаккисини ўраб олибди
(Х.Тўхтабоев). 4. -
Акажон
, бормисиз, 
акажон
?!
(С.Аҳмад). 5. 
Хафа бўлма, 
укажон
, аканг билан дадангни чақириб 
юборишади
(С.Кароматов). 6. 
Орқангиздан борайми, 
опажон
?-яна 
пичирлаб сўради ковушфуруш
(С.Улуғзода).
-жон
аффиксоиди қавм-қариндошликни билдирувчи сўздан ташқари, 
мурожаат сўзида ҳам ишлатилади. Бундай ҳолда ҳам сўзловчининг нутқи 
қаратилган шахсга муносаби ифодаланиб, у ижобий бўлади: 1. 
Ўртоқжон,
мен сенинг раҳбарлигнингда одам бўламан деб, этагингни 
маҳкам ушлаганман
(А.Қаҳ.). 2. 
Э-э, 
докторжон
, бу жойларнинг 
нимасини айтасиз, турган-битгани мўъжиза
(М.Муҳамедов). 3. 
Ўн минг 
сўмга рози қилдим, 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   133   134   135   136   137   138   139   140   ...   303




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет