Ўзбекистон республикаси


Қумрихонга соч попук бўлармикан, Сатримдан  Қумрихоннинг



Pdf көрінісі
бет140/303
Дата03.12.2023
өлшемі3,07 Mb.
#133510
түріМонография
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   303
Байланысты:
9690089a-e551-4f56-b4a9-9a2e62630397

Қумрихонга
соч попук бўлармикан, Сатримдан 
Қумрихоннинг
 
оқ кўнгли тўлармикан 
(Ғ.Ғулом). 2. 
Эрталаб 
Ҳасанхон
акамлар кириб 
келдилар
(Газетадан). 
Хотин-қиз исмига қўшилган -
хон
аффиксоидидан сўнг I шахс эгалик 
қўшимчаси қўшилса, эркалаш маъносининг бўртиброқ ифодаланишига 
ёрдамлашади. Мисол: 1. 
Ҳожархоним
тирикчилик учун зарур бўлган ҳеч 
қандай маблағга эга бўлмаган ҳолда... бева қолган... эди
(Ў.Камол). 2. 
Хайрли тонг, 
Соҳибахоним
!
(Ё.Шукуров).
-хон (-хоним)
кишининг исмидан бошқа сўзга қўшилганда ҳам 
сўзловчининг тингловчи шахсга муносабати ифодаланади. Бунда кўпинча 
киноя маъно муносабати англашилади: 1. 
Ҳа-ҳа, шундай 
пошшохон

Билиб қўйинг, сиз ҳозир фақат валиаҳднинг онасисиз
(Ж.Икромий). 2. 
-
Пошшохоним
ранжимасинлар,-дея гап бошлади титроқ овозда 
Шарвон...
(З.Самаадий).
-
хон
қўшимчаси эркаклик жинсидаги қавм-қариндошлик атамасига 
қўшилганда эркалаш, ижобий ҳис-ҳаяжон билдириш учун хизмат қилади: 
-
Аскияларингизни яхши кўраман-да, 
акахон
(Х.Тўхтабоев). 
– 
Отахон
, мен 
мулла эмасман
(Ч.Айтматов).
Кўринадики, -хон аффиксоиди асосан аёл исмига қўшилади, шу билан 
бирга эркакнинг атоқли отига ҳам қўшилади қўшилади. Бу хусусияти 
билан -
жон
аффиксоидига ўхшаб кетади.
Эркалаш шаклини ҳосил қилувчи -
хон
аффиксоидини 
китобхон, 
газетхон, ваъзхон, бедилхон(лик), навоийхон(лик) 
кабидаги сўз ясовчи -


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   303




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет