129
(грамматик структур жиҳатдан эмас) олмошсимон «бир оз» ҳосиласи
маъносига эга:
каттароқ – бир оз катта
кичикроқ – бир оз кичик
шошмайроқ – бир оз шошмай
уялиброқ – бир оз уялиб
Буни моделлаштирсак, чунончи:
каттароқ – бир оз катта – катта (-
роқ – бир оз)
Дарҳақиқат,
озайтирма
сўзининг
таркибида
ҳам
[-роқ
]
қўшимчасининг маъносига хос «оз» таркибий қисми ишлатилган.
Баён этилган фикр [-
роқ
] шаклининг ўзи бирикиб келган сўзнинг
семантик-синтактик валентлигига таъсири хусусияти билан ҳам
тасдиқланади. Чунки [-
роқ
] қўшимчали сўз одатда меъёрдан кўпликни
ифода
этувчи сон, олмош, сифат билан бирика олмайди. Масалан,
каттароқ
лексемаси
сал, бир оз, бир мунча
каби бирлик билан эркин
бирика олади:
сал каттароқ, бир мунча каттароқ
. Лекин
жуда
каттароқ
,
ниҳоятда каттароқ
каби бирикувни ҳосил
қилиш учун
миқдорий ошиқликни ифода этувчи
жуда, ниҳоятда
сўзи билан бирика
олмайди. Ваҳоланки,
сал катта, жуда катта
каби бирикиш меъёрий.
Достарыңызбен бөлісу: