«Азған елдің молдасы. Үлкен болар салдесі. Аса бауыр кылмақыз, Онын рас емес алласы». Ыбырай Алтынсарин



Pdf көрінісі
бет41/66
Дата11.12.2023
өлшемі4,18 Mb.
#137458
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   66
Байланысты:
Шокан Абай Ыбырай

Алтынсарин 
Ы.
Таңдамалы шығармалар. 202-бет.
51


уап салалы екендігі, оның ағартушылық майданының 
әр саласында еңбек еткен ұлы педагог, көрнекті ғалым, 
белгілі жазушы болгандыгы көрінеді.
Енді біз ағартушы творчествосының тек бір саласы- 
на, атап айтқанда оның дін туралы пікірлеріне ғана ток- 
тал мақпыз.
Қараңғылық пен надандыққа қарсы саналы күрес 
жүргізген Ыбырай дін мәселелерін талқылауга, зерттеу- 
ге көп мән берді, діни көзқарасқа гылыми көзқарасты, 
діни оқу орындарына азаматтық оқу орындарын қара- 
ма-қарсы қойып, дінді, діни оқудың иелерін қатты сы- 
нады, дінмен күресудің негізгі жолдарын, бағыттарын 
көрсетті. Ыбырайдың дін туралы пікірлері оның ғылы- 
ми-педагогикалық еқбектерінде, мектептердегі оқу жұ- 
мысының барысы туралы баяндамалары мен жазбала- 
рында, жылдық есептері мен хаттарында және көркем 
шығармаларында бейнеленді. Ислам діні жөнінде «Ша- 
риатлы-ислам» деген еқбек жазды.
Алдымен Ыбырайдың «құдай» туралы түсінігін тал- 
дайық. Құдайға байланысты Ыбырай мен Абай түсінік- 
терінде көгі ортақ белгілер бар. Діннің көп қағидалары- 
ның жалғандығын, дін иелерінід надандығын екеуі де 
ашық айтады. Сонымен қатар екеуі де бір жаратушы 
бар дегенді мойындайды. Бұл пікір, әсіресе Ыбырайдың 
«Лұқпан әкім» атты әңгімесі мен Абайдың «Сократ ха- 
кімнің сөзі» деп аталатын шығармаларында айқын аң- 
ғарылады. Екеуінің кұдай туралы түсінігі деистік 1 тү- 
сінік.
«Лұқпан әкім» әңгімесінде Лұқпанды қолдай оты- 
рып, Ыбырай Лұқпан мен бір сопыны айтыстырады. 
Ағартушының құдай жөніндегі түсінігін аңғару үшін 
және оның дін иелерімен жүргізген идеялық күресін бі- 
лу үшін біз бұл қысқа әңгімені толық келтірелік.
«Лұқпан әкімге бір сопысымақ адам бір жиылыста 
айтты:— Сіздің ауруға ем етуіңіз күнә, құдайдың жі- 
берген қаза-бәлесіне себеп табамын деген құдайға қар- 
сылық болып табылады деп білемін,— деді.
Лұқпан айтты:
— Олай болса, сол аитқан сөзіңіз жазылған кітапты


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   66




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет