Жалпы психология

— 
сүхбаттасу басқа өдістердің көмегімен алы нған 
мөліметтерді анықтау, кеңейту жене бақылау үшін қызмет 
етеді. Сүхбаттасудың екі түрі кездеседі: қалыпты жене 
қалыптантыс.
Қалыпты сүхбатгасуда қойылатын сүрақтар және олардың 
бірізділігі алдын ала анықталып, барлық жауап берушілерге 
мазмүны бірдей болады. Зертеушіге кейбір сүрақтардың 
мазмүнын өзгертуге немесе жаңа сүрақтар енгізуге, сүрақ 
беру тәртібін өзгертуге болмайды.
Қалыптан тыс сүхбаттың әдістемесі керісінше, толық 
икемді, кейбір өзгерістерді енгізуге болты нды ғы мен 
сипатталады. Зерттеуші сүхбаттың ж алпы ж оспары н 
басшылыққа алады, нақты жағдайларға сәйкес сүрақтың 
атын, сүрақтың қойылу тәртібін өзгертуге қүқы бар.
Анкета әдісі — арнайы жасалынған сүрақтардың комегімен 
жаппай материал жинау әдісі. Соңғы кезде психологияда 
бүл әдіске ерекше мән беріліп, тез арада респонденттерді 
жаппай сүрауға мүмкіншілік туды, әдістемесі тиімді және 
жиналған материалды автоматты түрде өндеуге мүмкіндік 
береді.
А нкета е д ісін ің (сы рттай сауал ж ү р гізу ) ө з ін ің
ерекшеліктері бар. Сыртгай сауал жүргізу кейде адамдардың 
өткір пікірталасы н туғы заты н мәселелерге оларды ң 
қатынасын анықтау немесе қысқа мерзімнің ішінде коп 
адамға жаппай сүрау жүргізу қажет болғанда ғана анкета 
әдісі қолданылады. Анкета қалыпты сүхбаттасуға қарағанда 
көп жағдайда қүпиялылығына толықтай кепілдік береді, 
сондықтан да сүралғандар шын коңілден ешқандай бүкпесіз 
ж ауап береді. Б ір а қ ан к е та н ы б ел гіл і бір ж ү м ы с 
гипотезасынсыз жүргізуге болмайды.
Коррекциялық әдістер. Қ азіргі психология ертүрлі 
жолдармен адамдардың практикалық іс-әрекетіне эсер етеді. 
Психологиялық кемек кездесетін объективтік ахуалда ғана 
ем ес, соцы м ен қатар субъективтік бастан кеш ірген
қолайсыздық жағдайда да жиі және тиімді түрде беріледі. 
Қолайсыздық өткір болуы мүмкін, өзіне-өзі, қоршаған 
ортадағы адамдарға, жалпы түтас алғанда омірге коңілі 
толмау, ал кей жағдайда қиындықтың қасіретін шегу сияқты 
жағдайды бастан кешіреді. Осындай жағдайда жай кеңес қана 
емес, психотерапевтік кемек корсету талап етіледі. Егер 
адамның күйзелісі аурудың клиникалық сипатын аңғартса, 
онда адам дерігерге қаралады . Б ір ақ коп ж ағдайда 
психотерапевтік көмек қажет болады. А.А.Бодалев пен
В.В.Столиннің айтуынша, осындай комек медицианалық
26

көмектен екі негізгі ж ағдай да айы рм аш ы лы ғы бар. 
Біріншіден, табиғатынан қолайсыздык, адам организміндегі 
байқалатын ауру ү рд істерін д е ем ес, ж еке тү л ған ьщ
ер екш еліктерін д е, о м ір л ік а х у ал д ар д ы ң о з ін д ік
ерекшеліктерінде жөне қоршаған ортамен озара карым- 
катынастардың сипатында жатыр. Екіншіден, комек сүраи 
отырып, объективтік жоне субъективтік түрғыдан оздерін 
ауру деп мойывдамайды. Осындай жағдайда қандай түрде 
психологиялық көмек іске ассын, ол оз бағытында даралық 
жалпы сипаттаманы меңгереді, комек сүраған жеке түлғаға, 
онықжан дүниесіне, сезіміне, коңіл-күйіне, үстанымдарьіна, 
ортамен езара қарым-қатынастары қүрылымына терең үңілуді 
қажет етеді. Адамның жан дүниесіне үңілу үшін арнайы 
психодиагностикалық әдістер қажет. Бірақ психодиап юстика- 
ның мәліметтері психологқа баланың омірі мен дамуына 
тиімді жағдай жасау үшін немесе баламен одан орі жүмыс 
бағдарламасын анықтауға мүмкіншілік беру үшін керек. ьүл 
жерде психологтың жүмысында коррекциялы қ әдістер 
туралы айту қажет. П сихокоррекциялық едістер 
бүл 
адамдардың м ін е з -қ ү л қ ы н а өсер стетін ж ан -ж ақ ты
төсілдердің, бағдарламалардың жоне одістердің жиынтығы.
П сихокоррекциялық жүмы сты ң негізгі бағыттарын 
сипатгап көрелік.
Аутотренинг. Аутогендік жатгығулардың пайда болуы мен 
енгізілуі неміс психотерапеві Н.Г.Шульцтің есімімен тығыз 
байланысты. Оныи, еңбектерінің арқасында 

жүктеу/скачать 11,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: