«Құлагер» поэмасы. Сюжеті, композициясы, поэтикалық

 
98 
 
 
 
 
 
 
Сабақ жоспарының үлгісі: 
 
Сабақтың 
негізгі 
мазмұны, элементі 
Әдіс-тәсілдер, 
оқу 
формалары 
Оқу 
жабдығы, 
Қосымша материалдар 
Алдын  ала  берілген 
тапсырмалар 
бойынша 
әңгімелеу 
 
 
 Жаңа 
тақырып 
бойынша кіріспе бөлім 
 
 
Поэманың 
көтерген 
басты  мәселелері,  негізгі 
проблематикасы 
 
 
 
 
Поэмалары  лирикалық 
қаһарман, оның «туған жер» 
туралы толғанысы 
 
 
Лирикалық 
қаһарманның  Ақан  туралы 
тоғанысы 
 
Поэмадағы 
бас 
кейіпкерлер. Ақан бейнесі 
 
 
Батыраш 
бастаған 
сахара жауыздары 
 
 
 
 
Халық. 
Күреңбай 
сыншы 
 
 
Күншілдік, 
бақталастық, 
рулық-
патриархалдық 
тартыс 
а) 
Сұрақ-жауап, 
пікірлесу. 
ә) Топтық тапсырмалар 
бойынша әңгіме 
 
а) Әңгіме-лекция 
ә) Сұрақ-жауап 
б) Оқушы хабарламасы 
 
а) Проблемалы баяндау 
ә) 
Проблемаплық 
жағдаят 
б) 
Проблемалық 
сипаттағы сұрақтар 
в) Оқушы хабарламасы 
 
а) 
Мәнерлеп 
оқу 
кітаппен жұмыс 
ә) Түсіндірмелі әдіс 
б) Сұрақ-жауап 
 
а) Сұрақ-жауап 
ә) Кітаппен жұмыс 
б) Түсіндірмелі әдіс 
 
а) Проблемалы баяндау 
ә) Оқушы хабарламасы 
б) 
Проблемалық 
сипаттағы сұрақ-жауап 
 
а) 
Рөлге 
бөліп, 
мәнерлеп оқу. 
ә) 
Проблемалық 
жағдаят тудыру. 
б) пікірлесу. 
 
а) Топтық жұмысты 
тыңдау 
ә) Мәнерлеп оқу, 
салыстыру жұмыстары 
а) Оқушылар әңгімесі 
ә) Мәнерлеп оқу 
Кесте-талаптар 
 
 
 
 
Кесте-плакат 
 
 
 
Портрет (Ілияс) 
 
 
 
 
 
 
Портрет (Ақан) 
Үнтаспадан 
Ақан 
әндерін тыңдау. 
Инсценировка (шағын) 
 
Таспадан үзінді тыңдау 
 
 
 
 
 
 
 
 
Электроойнағыш 
(ТСО) 
 
 
 
 
 
Кесте-плакат 
 
 
 
Көкше көріністері 

 
99 
құрбаны 
–  екі  палуан 
тағдыры 
 
Әдет-салттардың 
суреттелінуі 
 
Ақан  серігі  –  Құлагер 
тағдыры 
 
 
 
 
 
 
Поэманың  көркемдік 
ерекшелігі, поэтикалық тілі 
 
 
 
а) Сұрақ-жауап 
ә) Түсіндірмелі әдіс 
 
а) Кітаппен жұмыс, 
мәнерлеп оқу. 
ә) 
«Құлагер» 
әнін 
тыңдау 
б) Проблемалық 
сұрақтар 
в) Мұғалім дәрісі 
 
а) Топтық жұмыстарды 
тыңдау 
ә) Мәнерлеп оқу 
в) Оқушы хабарламасы 
(ғылыми еңбектер)  
 
Поэманы талдауда қойылатын сұрақтар жүйесі  
1. 
Поэманың тарихи негізі туралы қандай дәлелді пікір айтар едіңдер? 
2. 
Поэмада Құлагерден гөрі, Ақан жайлы көп айтылған. Солай бола тұрса да, поэма 
неге «Құлагер деп аталған?» 
3. Поэма негізіндегі ақын ойы, поэманың негізгі  проблематикасы туралы не 
айтар едіндер? 
4. Поэманың ең басындағы «Толғану» бөлімінің поэма проблематикасын ашуда 
маңызы бар ма? 
5. Лирикалық шегініс арқылы Акан тағдыры, Ақан тарихы туралы сыр шертудегі 
ақын мақсатын қалай түсінер едің? 
6. Поэмадағы палуандар күресі, сол күрес үстіндегі трагедияның шығарма 
проблематикасына қатысы бар ма? 
7. Батыраштар бейнесі арқылы ақын нені жырламақшы болған? 
    8. Қалай ойлайсың, поэманың алтын қазығы ретінде неге Құлагер тағдыры 
алынған? Оның поэмадағы орны, маңызына тоқтал. 
9.  Лирикалық қаһарман туралы не айтар едің? Оның поэмадағы орнын сарала. 
10.Поэманың халықтық рухы, халықтық сипаты туралы қандай ой тастар едің? 
11. Поэмадағы ақынның ең басты стилі, көркемдік тәсілі неде деп ойлайсың? 
12. Поэманың психологиялық мәні туралы не айтар едің? 
13. Ақынның идеялық-эстетикалық табысын немен дәлелдер едің? 
14.  Өзіңе Абай сипаттаған ат пен Құлагер сипатының қайсысы ұнайды? 
 Поэманы  талдау  барысында  үйге  берілген  топтық,  жеке  жұмыстарды,  жалпы 
сыныптық жұмыстарды тиімді пайдаланып отыру керек. 
Ең  алдымен,  кестеде  көрсетілгендей,  тақырыптың  ең  маңызды,  дәнді  түйінін  бөліп 
алып,  бар  назарды  соны  талқылауға,  соны түсіндіруге  салған  дұрыс. Бүл әдіс, әсіресе,  роман, 
поэма  сиякты  көлемді  шығармаларда  өте  тиімді  болып  келеді.  Алдын  ала  берілген 
тапсырмаларды  тақырыптың  осы  дәнді  элементтерін  талқылау  кезінде  пайдалану  дұрыс. 
Әсіресе,  ғылыми  материалдардан  берілген  хабарлама  немесе  салыстыру  жұмыстарын  өз 
орнында  пайдаланып  отыру  керек.  Балалар  жай  тыңдаушы  емес,  мұғаліммен  бірге  еңбек 
етуші,  білімді  өз  ынтасы,  ізденісі,  қатысымен  алушы  ретінде  отырады.  Сондай-ақ  көрнекілікті 
пайдаланудың маңызы зор. Поэманы бастамас бұрын,  «Құлагер» әнін қойып, оқушылардың 
эмоциясына, сезіміне әсер ету сабаққа қызығушылығын, белсенділігін арттырады. Жалпы поэма 

 
100 
психологиялық  тебіреніс  сәттеріне  құрылған.  Ақанның  әніне  шалқымай,  толқымай,  өрлігіне 
сүйсінбей,  тағдырына  күйінбей,  Құлагер  өлімін  Ақанмен  бірге  жоқтамай сабақ тындау, 
сабақ өту мүмкін емес болуы керек. Бұл мақсатта мәнерлеп оқудың, Ақан әндерін күйтабақтан 
тыңдаудың маңызы зор. Шағын әдеби айтыс ұйымдастырып отырудың да тиімділігі бар. Мысалы, 
Абайдың аты  мен Ілияс  Құлагерінің  сипатын  салыстыра  талдатып:  «Қай  ақын  жүйрік  ат 
сипатын  ерекше  мүсіндей  білген?»  -  деген  тақырып  айналасында  кызық  әңгіме  өткізуге 
болады. 
 
 
 
 

жүктеу/скачать 2,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: