94
екпінді құрайды, ал ашық дауысты дыбыс негізгі екпінге ие
болады. Сол себепті ашық дифтонгтар құрамындағы ашық дауысты
дыбыс сияқты дауыстылар үндесуіне толық бағынады. Кейбір түркі
тілдерінде ашық дифтонгтардың қолданылуы сияқты якут тілінде
де ашық дифтонгтың
уа, іä, uо, üö түрлері қолданылады. Якут
тілінің уа дифтонгі түркі тілдерінде
uа (Қуарық) және
аu (Қырғыз)
түрінде айтылады. Мысалы,
ыaры (ауру) — аиrū ;
ыал (ауыл) = аuł; ыас (сағыз, шайыр) =
sańys, sаиs; тыа (орман
1
) (1.
тыа сөзі В. Радловта неміс тіліне
дұрыс аударылмаған, сөз аудармасы ғалымның көрсетуі бойынша
Wald, ал дұрысы
Вегg болуы тиіс —В.Ш.) =
tаи; тыал (жел) = tаиl;
быар (бауыр) =
baur; кыа (қау) = qū, qои. Якут тіліндегі
іä дифтонгі
түркі тілінің
іä дифтонгісіне сәйкес айтылады. Мысалы,
біä (бие) = biä; іäра (кішкентай бұлақ) = аіrу сөздеріндегі іä
дифтонгісіне сәйкес, түбір буында көбінесе ашық
ä дыбысы Қазан
татарлары тілінде
і дыбысымен үндес болып келеді. Mысалы,
kіäн (кең) = käń, keń, кіń;
біар (бер) =
bär, ber, bir.
Якут тіліндегі
uo дифтонгі түркі тілдерінің
о және
ū
дыбыстарына сәйкес қолданылады. Мысалы,
Достарыңызбен бөлісу: