Ббк 36. 82 я 73 а 89 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»



Pdf көрінісі
бет59/269
Дата24.02.2022
өлшемі9,2 Mb.
#26346
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   269
Байланысты:
Iztaev astyk keptiru

 

Бақылау сұрақтары: 

 

1.  Астық дəндерін кептіру объектісі ретінде қарастыру. 

2.  Астықты кептіруде оның химиялық құрамының əсері. 

3.  Дəндердің  физикалық  қасиеттерінің  кептіру  үдерісіне 

ықпалы (қуыстылығы, сусымалдылығы). 

4.  Дəндердің жылуфизикалық қасиеттері. 

5.  Меншікті жылусйымдылығы дегеніміз не? 

6.  Жылуөткізгіштікті түсіндір. 

7.  Температура өткізгіштіктің сипаттамасы. 

8.  Жылусіңіру жəне оны анықтау. 

 

 



 

108


 

VII Тарау. Астықты кептіру үдерісінің заңдылықтары 

 

7.1.  Қарапайым қабаттағы кептіру 

 

Кептіру  үдерісін  зерттеу  барысында  дəндер  қабатын 



қарапайым  қабаттар  қосындысы  деп  қарастыруға  болады. 

Қарапайым  қабат  деп,  қалыңдығы  бір  дəндер  болып  табылатын 

қабатты  айтады.  Алайда,  Əдетте,  зерттеулерді  қалыңдығы 2...3 

дəндер  болатын  қабатта  жүргізіледі,  бұл  кезде  кез  келген 

қалыңдықтағы  қабатқа  келіп  түсетін  балғын  кептіру  агентімен 

тікелей  жанасатын  шекаралық  қабатты  өңдеп  отырады. 

Шекаралық  қабаттағы  дəндердің  қыздырылуы  мен  кептірілуі  ең 

үлкен  жылдамдықта  (бүкіл  қабатпен  салыстырғанда,)  жүреді. 

Қарапайым  қабатта  əрбір  жеке  дəндердің  біркелкі  қыздырылу 

жағдайы қамтамасыз етіледі, яғни дəндер сапасының сақталуына 

кепілдік  беретін  ең  сенімді  шекті  рұқсат  температурасын 

анықтауға  болады.  Дəндердің  қарапайым  қабатындағы  кептіру 

үдерісінің  негізгі  заңдылықтарын  қарастырайық.  21-суретте 

кептіру  агентінің  əртүрлі  температурасында  алынған  дəндердің 

қыздыру  жəне  кептірілуінің  бірлескен  қисықтары  берілген. 

Температураның 80...140

о

С  диапазонында  қарапайым  қабаттағы 



кептіру  дəндер  қыздырылуының  рұқсат  етілген  температуралар 

шегінде  тұрақты  ылғал  беру  жылдамдығымен  өтеді.  Дəндердің 

температурасы үдерістің басынан бастап үздіксіз жəне қарқынды 

өседі  де,  кептіру  уақытын  шектейді.  Іс  жүзінде  бұл  кептіру 

агентінің  берілген  температурасында (80...140

о

С)  дəндер  қабаты 



тек 20...60 с  қана  қимылсыз  қалуы  мүмкін,  одан  кейін  жаңа 

кептіру  агенті  кіретін  тұсқа  қатысты  орын  ауыстырылуы  тиіс 

деген сөз.  

Кептіру жылдамдығының белгіленген тұрақтылығы негізінен 

дəндердің  қабығында  жəне  эндоспермнің  периферия  бөлігінде 

орналасқан  беткі  қабат  ылғалының  булануына  байланысты. 

Кептіру  агентінің  температурасы  ұлғайған  сайын,  ылғалдың 

булануы ды жылдамдайды, бірақ бұл кезде дəндердің қыздырылу 

қарқындылығы да одан сайын өсе түседі. Дəндер температурасы 

шекті  рұқсат  етілген  шегіне 20...60 с  кейін-ақ  жетеді  (кептіру 

тəртібіне байланысты). Одан əрі кептіруден дəндер қызып кетіп, 

сапасы  нашарлап  кетеді.  Ұқсас  заңдылықтар  кептіру  агентінің 




жылда

Кептір


байлан

еркін 


бастап

өседі, 


Ылғал

мұндай


байлан

жасуш


осмост

байлан


өседі. 

 

21



 

Қа

асқанд



Бұл қа

деп  а


жылда

соным


амдығының  əсе

ру  қарқындылы

нысты,  яғни  бе

қабаттағы  суд

пқы ылғалдылығ

ал  дəндердің

лберу жылдамды

й  тəуелділігі 

нысты.  Бастапқ

шаларында  өте 

тық  қысыммен 

ныс  энергиясы 

 

1-сурет. Кептіру



дəндердің қы

1-1' – 80°С; 2-

абаттың  шекті 

да  кептіру  жыл

абат қарапайым,

аталады.  Қалы

амдығы  қарапа

мен бірге дəндер

109

 

ерін  зерттеу 



ығы  дəндердің 

еткі  қабатындағ

дың  булануына

ғы ұлғайған сай

ң  қыздырылу 

ығының дəндерд

дəндердегі  ы

қы  ылғалдылығ

төмен  байланы

бекіп  қалған  ы

мардымсыз  кап

у агентінің əртүр

ызуы (1...4) дəнд

-2' - 100°С; 3-3' -

қалыңдығы  д

лдамдығы  сол  қ

, яғни бір дəнде

ңдығы 2...3 д

айым  қабатқа 

рдердің қызу қар

барысында  да 

бастапқы  ыл

ғы  ылғалдың  бу

ан  ерекщеленед

йын, кептіру жы

қарқындылығы 

дің бастапқы ыл

ылғалдық  байл

ғы  ұлғайған  с

ыс  энергиясы  сə

ылғал  үлесі,  со

пилляр  ылғалы

рлі температура

дердің кебуі (1´.

- 120°С; 4-4' – 14

да  анықталды, 

қалыңдыққа  тəу

ердің қалыңдығы

дəндер  қабаты

қарағанда,  тө

рқындылығы да 

 

анықталды. 



лғалдылығына 

улану  үдерісі 

ді.  Дəндердің 

ылдамдығы да 

төмендейді. 

лғалдылығына 

ланыс  түріне 

айын  дəндер 

əйкес  келетін 

онымен  қатар 

ның  да  үлесі 

асындағы 

...4´) 

40 °С. 


бұл  шектен 

уелді  болады. 

ына тең қабат 

ның  кептіру 

мен  болады, 

төмендейді.  




 

110


 

Сөйтіп  кептіру  тəртібіне  тəуелсіз  қарапайым  қабаттағы 

үдерістің сипаты бірдей болады: дəндер қыздырылуының рұқсат 

етілген  температура  шегінде  кептіру  дəндер  температурасы 

қарқынды өсуі мен ылғал булануының тұрақты жылдамдығында 

өтеді.  


 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   269




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет