Рециркуляциялы астық кептіргіштер

 

172

 

Рециркуляциондық кептіргіштің жұмысы нəтижелі болу үшін 

ылғал  жəне  кепкен  дəндердің  қоспасы  біркелкі  орналасуы  жəне 

жақсылап орналастырылуы қажет. 

Жылу жəне ылғал алмастырғыштан кейін дəндер қоспасының 

ағынын  екі  ағынға  бөледі.  Əрқайсысы  өзінің  кептіру  агентімен 

немесе  сыртқы  ауамен  желдетіледі  де,  нəтижесінде  дəндердің 

температурасы 

мен 

ылғалдылығы 

төмендейді. 

Кептіру 

камерасының  біреуінен  кеуіп  жəне  суытылып  шыққан  дəндерді 

қоймаға,  ал  екіншісінен  шыққан  дəндердерді  қайта  шикі 

дəндермен  араластырып,  қыздырып  жылу  жəне  ылғал 

алмастырғыш циклге жібереді. 

Рециркуляциялы  кептіргіш  тек  ағынды  кептіргішпен 

салыстырғанда, дəндерді ылғалдылығы бойынша топтарға бөлуін 

талап етпейді. 

Рециркуляциондық  кептіргіште  шикі  дəндерді  қыздырып, 

өлшенген  күйінде  үздіксіз  пневмо  құбырға  (47-сурет) (1) 

жібереді. 350…400

о

С  температурадағы  кептіргіш  агент  дəндерді 

жоғарыға 

жеткізеді, 

сонымен 

қатар 

шикі 

жəне 

рециркуляцияланатын  дəндер  қызады  жəне  қарқынды  түрде 

араласады. Дəндер пневмо құбырда аз уақыт болғандықтан оның 

ылғалдылығы  айтарлықтай  төмендемейді.  Дəндер  қоспасы 

кептіргіштің 

жоғарғы 

бөлігінен 

жылу 

жəне 

ылғал 

алмастырғышқа (2) түседі,  ол  жерде  шикі  жəне  кепкен  дəндер 

бір-бірімен  тығыз  байланыста  болғандықтан  шикі  дəндерден 

кепкен дəндерге ылғал бөліну жəне температураның бірқалыпты 

болуы жүріп жатады. Жылу жəне ылғал алмастырғыштан дəндер 

екі ағында кептіргіш камераға түсіп, сыртқы ауамен желдетіледі. 

Суыту  камерасына  қарағанда,  желдеткіш  камерадан (4) 

айтарлықтай  көп  мөлшерде  дəндер  өтеді.  Дəндердің  рецирку- 

ляциондық  камера  болу  уақыты  суыту  камерасында  болатын 

уақыттан  айтарлықтай  аз.  Сыртқы  ауа  температурасына 

байланысты  рециркуляциондық  кептіру  камерасында  дəндердің 

температурасы 10…15

о

С-қа  ал  суыту  камерасында 25…300

о

С-қа 

төмендейді. 

Рециркуляционды  кептіргіштің  басқа  типінде  (48-сурет) 

дəндерді ағын қабатында қыздырады. Пневморециркуляциондық 

кептіргішке қарағанда, бұл кептіргіште шикі жəне рециркуляция- 

ланатын дəндер қоспасы нориеиді (5) көтереді, содан соң ол көп 

қабатт

(1)  кел

ағыны

47-су

кезін

қызд

1-пнев

алмаст

циялы

камера

желдет

нің же

I. Ылға

II. Кеп

III.  Ре

рі; 

IV. Құ

V. Сыр

VI.  Ж

агенті 

ты  тоқтатқыш  э

ліп  түседі  жəне

ына себіледі. 

урет. Дəндерді қ

ндегі рецеркуляц

ыру арқылы кеп

сызбасы 

вмоқұбыр; 2-жы

тырғыш; 3-ре

ық  камера; 4-сал

асы; 5-суық 

ткіші; 6-кептіру

елдеткіші;  

ал астық; 

птіру агенті; 

ециркуляциалан

ұрғақ дəндер; 

ртқы ауа; 

Жұмыс  атқарған

173

 

элементті  систе

е  жоғары  темпе

                 

алықтау 

циялық 

птірудің 

ылуылғал 

ециркуля-

лқындату 

ауаның 

у  агенті-

ну  дəнде-

н  кептіру 

4

к

қы

1-дə

2-жы

3-ре

каме

расы

5-ре

суық

аген

I. Ке

II. Ж

III. Ы

IV. Р

V. Қ

VI. С

VII. 

штің

емалы  дəндер  қ

ературалы  суытқ

  

48-сурет. Дəнде

кезіндегі рецерку

ыздыру арқылы 

сызбасы

əндердерді қызды

ылу-ылғал алмас

ециркуляциялық

е- 

ы; 4-салқындат

ециркуляциялы 

қ  ауа  желдеткіш

нтінің желдеткіш

ептіру агенті 

Жұмыс атқарған 

Ылғал дəндер 

Рециркуляцияла

Құрғақ дəндер 

Сыртқы ауа 

Жұмыс  атқар

ң агенті 

 

қыздырғышқа 

қыш  агенттің 

 

ерді құлау 

уляциялық 

кептірудің 

ы 

ыратын;  

стырғыш;  

қ 

кептіру 

ту  камерасы;  

нория; 6-

ші; 7-кептіру 

ші; 

ауа 

ану дəндері 

рған  кептіргі- 

Ас

одан 

Рецирк

аралас

(4) жəн

Ре

ұйымд

жəне 

жəне  ж

суретт

камера

темпер

Қы

жерге 

рецирк

алмаст

камера

бөліне

суытат

 

49-су

жа

реце

қызд

стық  қыздырғы

екі  параллель 

куляционды  ка

сып  қайта  кептір

не суытылған дə

ециркуляционды

дастырады. Сола

рециркуляционд

жылу  технологи

тегі  кептіргішт

ада  қыздырады

ратурасына дейі

ыздырылған  дəн

қыздырылған  д

куляцияланған 

тырғышқа  келіп

асына  келіп  түс

еді де біріншісі р

тын камераға тү

урет. Дəндер қаб

алғансұйылу кез

еркуляциялық ал

дыру арқылы ке

сызбасы 

174

 

ыштан  жылу  ж

орналасқан  к

амерадан (3) д

ргішке  оралады

əндердерді қойм

ық  камераның 

ардың біреуі – о

дық  кептіргіш 

иялық  көрсеткіш

те  жалғансұйыл

ы.  Бұл  уақыт

ін қыздырады. 

нді  рециркуляц

дəндермен  бірде

дəндер  де  түсе

п,  ол  жерден 

седі.  Камерадан

рециркуляционд

үседі.  

батының 

зіндегі 

лдын ала 

птірудің 

5

р

қ

жəне  ылғал  алм

кептіру  камера

дəндер  нормағ

ы  суыту  камерас

маға жібереді. 

кептіру  үдер

оған сыртқы ауа

өте  жоғары  те

штерге  ие  болы

лу  күйінде  рот

т  ішінде  дəнд

ионды  норияға 

ей  температурад

ді.  Қоспа  жылу

агентпен  кепті

н  шығып  дəнде

ды норияға, екін

0-сурет. Дəндер

құлау кезі

рецеркуляциялы

қыздыру арқылы

сызбас

 

 

мастырғышқа, 

асына  түседі. 

ға  түседі  де, 

сынан  кепкен 

рісін  əртүрлі 

а келіп түседі 

ехнологиялық 

ып  келеді. 49-

торды  типтегі 

дер  берілген 

жібереді,  ол 

дағы,  кепкен, 

у  жəне  ылғал 

іргіш  каптіру 

ер  екі  ағынға 

ншісі кептіріп 

 

р қабатының 

індегі 

қ алдын ала 

ы кептірудің 

сы 

 

175

 

1-астықты қыздырытын камера; 

2-жылуылғал алмастырғыш;  

3-кептіру агентінің желдеткіші; 

4-рециркуляциялық камера;  

5-кептіру-салқындату 

каме-

расы; 6-суық  ауа  желдеткіші; 

7-рециркуляциялық нория; 

I. Кептіру агенті 

II. Қызған дəндердер 

III. Ылғал дəндердер 

IV. Айналатын дəндердер 

V. Құрғақ дəндердер 

VI. Сыртқы ауа 

1-алдын  ала  қыздыру  каме- 

расы; 2-негізгі  қыздыру  каме- 

расы; 3-жылуылғал  алмастыр- 

ғыш; 4-рециркуляциялық  каме- 

ра; 5- салқындату камерасы; 

I. Жұмыс  атқарған  кептіру 

агенті 

II. Жаңа кептіру агенті 

III. Ылғал дəндер 

IV. Қызған дəндер 

V. Айналатын дəндер 

VI. Құрғақ дəндер 

VII. Сыртқы ауа 

 

51-суретте 

рециркуляционды 

кептіргіштің 

сызбасы 

көрсетілген,  онда  шикі  дəндер  кептіргіш  агент  камерасында (1) 

негізгі  қыздырғыш  камерадан (2) бөлінген  жылумен  өңделеді. 

Шикі  дəндер  жинағыш  қорапге  түседі  де,  одан  əрі (1) камераға 

көп  ярусты  тежегіш  жүйелік  элементпен  біге  барады.  Мұнда 

дəндер 10...15

0

С  қыздырады,  содан  кейін  негізгі  қыздырғыш (2) 

камераға  түсіп  онда  рециркуляционды  дəндер  ағынымен 

араласады.  Негізгі  қыздырғыштан  шығарда  дəндер  қоспасы 

рұқсат  етілген  температурада  жылы-ылғалалмастырғашқа (3) 

жіберіледі,  ал  одан  əрі  екі  параллель  орналасқан  камераға (4) 

жəне (5) түседі.  Рециркуляционды  камерада (4) астық  кептіргіш 

агентпен  желдетіледі,  ал  салқындатқыш (5) камерада  сыртқы 

ауамен желдетіледі.  

51-суретте 

рециркуляционды 

кептіргіштің 

сызбасы 

көрсетілген,  онда  дəндерді  каскадты  жылжымалы  қабатта 

қыздырады.  Дəндерді  қыздыратын  қондырғысы  жоқ  арнайы 

рециркуляционды кептіргішті қолданады. Онда кептіруге қажетті 

жылуды  рециркуляционды  астықпен  шикі  қоспаны  кептіргіш 

камераға  береді.  Рециркуляционды  дəндерді  рұқсат  етілген 

температурамен  жібереді.  Кептіргішке  түскен  шикі  дəндерді 

кондуктивті  тəсілмен  қыздырады,  яғни  рециркуляционды 

дəндермен  араластырады.  Дəндер  қоспасы  кептіргіш  агентпен 

желдетілетін кептіргіш камераға түседі.  

 

176

 

 

51-сурет. Дəндер қабатының каскадты қозғалуы кезіндегі 

рецеркуляциялық алдын ала қыздыру арқылы кептірудің сызбасы 

1-кептіру салқындату камерасы; 2-жылуылғал алмастырғыш; 

3- рециркуляциялы нория; 4-астық кептіру камерасы; 5-пеш; 

I.  Сыртқы ауа 

II.  Кептіру агенті 

III.  Ылғал дəндердер 

IV.  Құрғақ дəндердер 

 

 

52-сурет. Дəндерді салқындату рецеркуляциясына  

арналған қондырғының сызбасы 

1-негізгі  өзінше  ағызатын  құбыр; 2- қақпақ; 3-кебуден  кейін 

дəндердерді өзінше ағызатын құбыр 

 

 

177

 

Рециркуляционды  камерадан  шыққан  дəндерді  норияға 

бағытттайды,  онда  дəндер  ылғал  салқын  астықпен  араласып, 

қайтадан 

жылу-ылғалалмастырғыш 

қызметін 

атқаратын 

кептіргіш  қораптарға  түседі.  Артық  дəндер  ағын  құбырлары 

арқылы  оперативті  қораптарға,  ал  одан  əрі  рециркуляционды 

норияға түседі.  

Аралық  салқындатқыш  бөлігінің  жоқтығына  қарамастан 

астықты  кептіру  үдерісі  барысында  қыздырылмайды.  Оның 

температурасы  жылуды  ылғал  салқын  дəндерге  беріп, 

нəтижесінде  кезекті  түрде  төмендейді,  рециркуляционды 

камерада  кептіру  үдерісінің  бастапқы  сатысындағы  ылғалдың 

булану  қарқындылығының  арқасында  жүреді.  Дəндер  салқын- 

датуды  жақсарту  үшін  кейбір  кептіргіштерде  салқын  камерадан 

шыққан  рециркуляционды  дəндерді  пайдаланады.  Бұл  жағдайда 

жылу-ылғалалмастырғышты  тік  бөлгіш  арқылы  екі  бөлікке 

бөледі,  оның  біріне  (І)  қыздырылған  ылғал  қоспа  мен 

рециркуляционды  дəндер  түседі,  ал  екінші  бөлігіне  (ІІ)  құрғақ 

салқындатылған  дəндер  түседі.  Бұл  үшін  рециркуляционды 

дəндерді  салқындату  мақсатында  қосымша  нориа  (53-сурет) 

орнатады.  Құрғақ  дəндерді  ағын  құбыры  арқылы  жібереді.  Бұл 

жағдай 

дəндердің 

жылу-ылғалалмастырғышта 

өзін-өзі 

басқаруына  септігін  тигізеді,  яғни  тасмалдау  құрылғыларын 

шектейді.  

Дəнді  дақылдар  өндірудің  даму  барысында  кептіргіш 

техникаға  үлкен  талаптар  қойылады.  Олардың  ішіндегі  бірінші 

дəрежедегісі – оларды  түгелімен,  қажет  жағдайда  дəндердің 

сапасын  жақсарту  мақсатында  сақтау.  Сонымен  қатар  дəндерді 

қыздыруда  жылумен  кептіруді  қолдану  астық  сапасын 

нашарлатуы  мүмкін.  Осыған  орай  кептіргіш  конструкциясы 

бірқалыпты қыздыру қажет жəне дəндерді кептіруде бірқалыпты 

ылғал  мен  температураны  ұстап  тұру  қажет.  Дəндерді  кептіру 

мен біртегіс қыздыруда дəндердің біртегіс қабатта орналасуы мен 

кептіргіш аппараттар ықпал етеді.  

Кептіргіш  конструкциясына  кептіргіш  агенттің  нəтижесінде 

пайда болған механикалық зақымданған дəндер түсірілмейді. Астық 

кептіргіштер жоғары өнімділік беру қажет, ешқандай да дəндердің 

бұзылуын  болдыртпау  жəне  дəндерді  жинауда  аз  уақытты 

пайдалануы  керек.  Сонымен  қатар  бұл  құрылғылар  жылуды, 

 

178

 

электрэнергиясын аз шығындалумен қатар металл сыйымдылығы аз 

мүмкіншілікте болу қажет. Кептіргіш жұмысының мерзімін ескере 

отырып,  олардың  конструкциясын  рационализациялау  қажет, 

олардың  құрылғыларына  металл  емес  заттарды  пайдалану 

шығынды  азайтады,  ал  металл  бөліктеріне  каррозиядан  қорғайтын 

қабатты  пайдаланған  жөн.  Блокты  конструкция  қолданған  жəне 

түрлі  өндірушілердің  кептіргіш  монтаждардан  пайдалану  тиімді. 

Олар  қызмет  көрсетуде  қарапайым,  жұмыста  сенімді  болу  шарт. 

Жеке  дара  механизмдердің  конструкциясы  режим  параметрлерін 

кең  ауқымда  өзгерту,  яғни  кептіргіш  жұмысының  тұрақтылығын 

сақтау.  

Заманауи  астық  кептіргіштер  арнайы  көпнегізді,  яғни  түрлі 

өсімдік  дақылдарын,  физикалық-химиялық,  биохимиялық, 

құрылымды-механикалық 

жəне 

де 

өзге 

технологиялық 

қасиеттеріне  байланысты  ажыратылатын  кептіру  негізінде 

(бидай,  күріш,  күнбағыс  дəндердері,  жүгері  жəне  т.б.).  Дəндерді 

ылғалдылығына байланысты партияларға бөлу кептіргіштерді бір 

режимнен  өзге  режимге  ауыстыруға  міндеттейді,  ал  ол 

аппараттың бүкіл технологиялық жолын өзгертуді талап етеді, ал 

ол  жылудың  шығынын  тудырады.  Кептіргіштер  бір  кептіргенде 

түрлі  дəрежедегі  ылғалды  дəндерді  кептіру  қажет.  Жоғары 

ылғалды  дəндердерді  қайта  кептіру  жұмысты  ұйымдастыруды, 

кептіру қуаты коэффициентін бірден төмендетеді, ал бұл жағдай 

өндірістік  емес  шығындарға  ұшыратады.  Кептіргіштер  дəндерді 

алдын ала тазаламай-ақ, кептіру керек, ол кезде шығындр құрғақ 

күйінде қалады да нұсқау бойынша əрі қарай қолданылады.  

Астық  кептіргіштер  дəндерді  эффектті  түрде  салқындату 

қажет.  Сыртқы  ауа  температурасы  жоғары  болған  жағдайда, 

қажетті  салқын  температура  алу  үшін  ауаны  салқындатуда 

жасанды  əдістерді,  яғни  тоғазытқыш  машиналарын  қолдану 

керек. Дəндерді кептіруде сапалы дəндер алуда лас жəне зиянды 

заттармен ластанған  дəндерді  пайдалануға  рұқсат  етілмейді.  Бұл 

талап  əсіресе,  сыртқы  ауамен  жылытатын  қоспа  дəндерді 

кептіретін  кептіргіштерге  қатаң  қолданылады.  Отын  толық 

жанбаса, дəндердің ластануына əкеп соғуы мүмкін. Ал кептіргіш 

агентінде  температураны  жоғарылату  кезінде  өрт  қауіпсіздігін 

ескеру керек.  

 

179

 

Астық  кептіргіштер  қоршаған  ортаны  қорғаудың  заманауи 

талаптарына сай болу лазым. Астық кептіргіштер қажет жағдайда 

өзге де технологиялық операцияларды: дəндерді сақтауда немесе 

өндіруге 

дайындауда 

қыздыру 

немесе 

суыту, 

шағын 

қоспаларынан 

тазартуды, 

дəндерді 

зақымдаушылардың 

термиялық  жоюын  орындауы  керек.  Кептіргіш  конструкция- 

ларына  жылдың  кез  келген  мезгілінде  эксплуатациялауды 

қамтамасыз  ету  керек.  Заманауи  астық  кептіргіштер  кептіргіш 

үдерісін  басқаруды  автоматты  жүйесімен  қамтамасыз  етілген 

болу  керек.  Автоматты  басқару  құрылғыда  өнімнің  мөлшері 

қолмен басқарылатын кептіргішке қарағанда, көбірек. Автоматты 

жүйеде құрал көлемі шығынсыз болу керек.  

Біздің  жəне  өзге  елдерде  қолданылатын  астық  кептіргіштер 

кептіру əдісіне, кептіргіш камерасының конструкциясына, дəндер 

қабатының  жағдайына,  кептіру  режиміне,  кептіру  сызбасының 

технологиясына,  жұмыс  режиміне  жəне  өзге  де  технологиялық 

жəне құрылымдық қасиеттеріне байланысты түрлі болып келеді. 

Осыған  орай  барлық  кептіргіштер  құрылымына  бірдей 

классификация  беру  мүмкін  емес.  Сондықтан  кептіргішті  жеке 

қасиеттері 

бойынша, 

яғни 

жылу 

беру, 

кептіргіштің 

технологиялық  сызбасы  бойынша,  құрылымды  қызметіне 

байланысты  классификацияға  бөлінеді.  Сондай-ақ  кептіргішті 

дəндерге  жылу  беруіне,  жылу  физикалық  жəне  биохимиялық 

үдерістеріне байланысты да классификациялайды. Қазігі таңдағы 

астықкептіргіштер кептірудің конвективті əдісін қолданады, онда 

дəндерге қажет жылу мөлшері қыздырғыш агентпен беріледі. Бұл 

жағдайда  дəндер  жылжымалы  не  жылжымайтын  жағдайда  жəне 

де біртегіс қабатта орналасуы мүмкін. Практикады соңғы уақытта 

астық  кептіргіштердің  құрғақ  дəндердің  рециркуляционды 

кептіргіші  кең  ауқымда  қолданылады,  онда  дəндерге  жылу 

конвективті  тəсілмен  беріледі.  Дəндер  қабатының  түріне 

байланысты 

жылжымайтын, 

гравитационды 

жылжымалы, 

өлшенген 

қабатпен 

орналасуы 

мүмкін. 

Кең 

ауқымда 

қолданылатыны – дəндерді  комбинациялы  түрде  тазартылғаны 

дұрыс.  

 

180

 

 

53-сурет. Кептіру камератарының түрлері 

а-ауа бөлгіш кабаттармен; ə-жалюзді қабырғалармен; б-торлы 

қабырғалармен; в-тоқтатқыш элементтермен 

 

 

54-сурет. Кептіру камератарының түрлері 

а-барабан;  ə-силос;  б-камера;  в-пневмалық  тасымалдау 

құбыры; г-транспортер. 

 

Кептіргіш  камераның  құрылысына  байланысты  кептіргішті 

шахталы, барабанды, камералы, пневмақұбырлы жəне конвейерлі 

астық  кептіргіштер  болып  келеді.  Олар  параллель  бір  уақытта 

немесе  тоқтап  қызмет  ететін  бірдей  құрылымды  бір  немесе 

 

181

 

бірнеше  кептіргіш  камерадан  тұрады.  Олар  мысалы  бір - көп 

шахталы, бір- немесе көп барабанды астық кептіргіштер болады. 

Камералы  кептіргіштер  кейде  бір  немесе  он  шақты  параллель 

жұмыс  істейтін  камерасын  қосады.  Маңызды  топты  комбинирлі 

көпкамералы  құрылғылар  атқарады,  олар  түрлі  құрылғылы 

камерадан жəне түрлі дəндер қабатынан тұрады. Мысалға, алдын 

ала  қыздырылған  астық  кептіргіш  жəне  рециркуляционды 

дəндерді 

жаңа 

кептіргіштер. 

Олар 

мысалға 

шахты; 

пневмақұбырлы  шахты;  дəндер  түсетін  камера  мен  шахты; 

сондай-ақ өзге де құрылғыларды қосады (53-54суреттер). 

 

55-сурет. Құрамдастырылған кептіру камератарының түрлері 

а-пневмолық  тасымалдау  құбыры (1) шахтасымен (2); ə-

камера (1) құлайтын қабат шахтасымен (2); б-камера (1); 

 

Астық  кептіргіш  камералардың  ішіндегі  кең  таралған  түрі, 

сонымен  қатар  жаңа  құрылғылы  кептіргіште  тігінен  орналасқан 

шахта бар, онда жылжымалы желдеткіш бар. Дəндер қабатының 

қалыңдығы  əдетте, 100...250 мм,  бірақ 500 мм  аспайды.  Шахта 

қабырғасы  торлы  (жалюзді)  немесе  шахтаның  ішінде  коробка 

болады  (канал),  ол  арқылы  жаңа  кептіргіш  агентпен  өңделген 

астықты  жібереді.  Шахтаның  төменгі  жағында  шығарылатын 

құрылғылар  орналасқан  оның  көмегімен  дəндерді  таңдап,  оның 

шахтаға  түсу  уақытын  минуттан  сағатқа  дейін  реттеп,  бақылап 

отыруға мүмкіндік туады. Шахтаның өзге түрі тоқтатып дəндерді 

түсіретін,  қыздырғыш  агентте,  жоғары  температурада  қысқа 

 

182

 

уақытта  қыздырылады.  Дəндердің  шахтада  механикалық 

баяулауы үшін көп ярусты жүйеден немесе тордан тұрады.  

Барабанды  астық  кептіргіште,  кептіргіш  камерада  толық 

айналатын  цилиндр  болады,  ал  оның  ішіне  лопасть  түрінде 

насадка орналастырады, ол барабанмен тасмалдауында дəндердің 

шашылуын  болдыртпайды.  Əдетте,  дəндер  мен  кептіргіш  агенті 

барабан ішімен қозғалады, бірақ токсыз барабанды да қолданады.  

Камералы  кептіргіштер  қолданылуына  байланысты  қарапайым 

келеді. Оның негізгі бөлігі – тік бұрышты немесе дөңгелек камералы 

торлы  ішкі  құрылысы  болады.  Бірінші  жағдайда  камераны 

самотекпен  толтырады,  ал  екіншіде  орталық  тетікпен,  содан  кейін 

таңдағыш  шнекпен  толтырады.  Торлы  лентаны  конвеерлі 

кептіргіште  қолданады,  бұл  лентада  кептірілетін  дəндер 

араластырылады. Жұмыс камерасына толтырылатын кептіргіштерді 

араластырмай-ақ  қажет  ылғалға  дейін  кептіреді,  оны  периодты 

жұмыс  істейтін  деп  атайды.  Дəндердің  ылғалы  мен  кептіргіш 

агенттің  параметрлері  əр  кезеңді  кептірген  сайын  жəне  кептіру 

бағытын өзгеріп отырады. Периодты жұмыс істейтін кептіргіштерді 

партияның шағын бөлігіне бірдей мөлшердегісіне, периодты түрде 

жұмыс  істейтін  жүгеріні,  сатылымдағы  дəндерді  кептіруде 

қолданады.  Периодты  жұмыс  істейтін  кептіргіштің  жетістігі 

құрылымының  қарапайымдылығы,  кептіргіш  агентке  жылу  беру 

арқылы үдерісті басқару.  

Газды рециркуляционды астық кептіргіштерді енгізу арқылы 

бір  мезгілде  ылғалдылығы  əртүрлі  астық  партиясын  қажетті 

кондицияға  жеткізуге  қол  жетті.  Ол  сондай  ақ  астық 

кептіргіштердің  жеке  капиталдың  салымдарын 25-35%-ға  дейін 

төмендетуге,  отын  шығынын 25%, электр  энергиясын 20% 

төмендетіп,  қызмет  етуші  заттардың  еңбек  өнімділігін 80-100% 

арттыруға мүмкіндік береді.  

А.В.Лыков  АНБССР  қызу  масса  алмасу  институтының 

пневмогазды  астық  кептіргіші.  Пневмогазды  астықкептіргішке 

негіз етіп төмендегідей кептірудің негізгі қағидалары алынады:  

1. Кептіру агентімен дəндерді қысқа уақытқа қыздыру (2-3

о

С) 

температурасы 350

  о

С-қа дейін, оның пневмоқұбырда қозғалыста 

болған кезіндегі:  

2. Ылғал жəне рециркуляционды астықтың контактілігі жылу 

жəне  ылғал  алмасуы,  сондай-ақ  арасында  дəндерді  салқындатып 

тұру сияқты кептірудің негізгі қағидалары алынады.  

 

183

 

Астық кептіргіштің еңбек өнімділігінің 50 т/сағ ылғалдылығы 

20-14%-ға дейін төмендегендегі есебі.  

Астық кептіргіштің негізгі бөліктері төмендегідей:  

Пневмогазды ø 1,1 м биіктігі 24 литрдей құбыр кептіргіш 8;  

Сыйымдылығы 60 т  (бөлінген 10) жылуалмастырушы  қорап 

(57-сурет). 

РД-2х25- 70 астық  кептіргіші.  Бұл  кептіргіш  екі  металды 

мақсатта РД-25 кептіру аппаратымен үйлестірілген, яғни оны бір 

уақытта сапасы əртүрлі астық партиясын немесе біртекті астықты 

параллельді  жұмыс  жасау  жəне  кептіру  үшін  қолданылады  

(58-сурет). 

Бұл  кептіргіш  аппаратын  ғимараттың  сыртында  ЛС-6х100 

элеватордың  силостық  корпусына  байланысты  етіп  немесе  ЛС-

4х175  жəне  ЛСВ-4х175  жұмыс  ғимаратымен  жəне  элеватордың 

силостық корпусының арасында орналасады. 

Қораптардың  жоғарғы  қабаты  дəнмен  толтырылмайды,  ол 

дəн бөлгіш болып саналады: 

ДСП-24СН астық кептіргішінің екі шахтасы, оның біреуі (12) 

дəндер  рециркуляциясына  аралық  салқындату  үшін;  ал  басқасы 

кептірілген (13) астықты  соңына  дейін  салқындату  үшін  жұмыс 

атқарады.  

Желдеткіш 1- кептіргіштің пайдаланылған агентін сорып алу 

үшін,  ал  үш  желдеткіш  дəндерді  аралық  жəне  соңына  дейін 

салқындату үшін қолданылады.  

Ылғал  дəн  өзіндік  құбыр  арқылы  кептіргіш – құбырдағы  М 

нүктесіне дəндер мөлшерін реттеу үшін түседі. Мұнда біруақытта 

ылғал  дəнмен  бірге  өзіндік  құбыр  арқылы  аралық  салқындату 

(12)  шахтасынан  N  нүктесіне  жіберіледі.  Кептіргіш – құбыр 

астында (4) клапанмен  конусты  тарылуы  бар,  ол  ашылып  жəне 

толған жағдайда астықты шығарады.  

Жұмыс  бастар  алдында  салқындату  шахталары  жоғарыға 

дейін  астықпен  толтырылуы  керек,  ал  олардың  астынан  қорап 

жартысына  дейін,  қарсы  жағдайда  кептіргіш - құбырының 

қажетті  сұйылтуы  болмауы  мүмкін.  Екі  нория  шахтасындағы 

астық 

N 

нүктесіне 

толық 

кептіргенге 

дейін 

түседі. 

Рециркуляцияланған  астық  берілген  ылғалдылыққа  жеткеннен 

кейін  кептіргіш  құбырдың  N  нүктесіне  ылғал  дəнді  беруді 

бастайды  жəне  бір  уақытта  соңына  дейін  салқындату (13) 

шахтасымен  шығаратын  қондырғыны  тұрақты  жұмысқа  қосады, 

 

184

 

онда  кептіру  жұмысы  аяқталғаннан  кейін  жабық  циклде 

кептірілген астық болады. Соңына дейін салқындату шахтасынан 

шыққан  астық  мөлшері  кептіргіш – құбырға  берілетін  дымқыл 

астық  мөлшеріне  сай  болуы  керек,  астықты  кептіру  жəне 

салқындату үдерісінің үздіксіздігін қамтамасыз етеді.  

 

 

56-сурет. Пневмогазды астық кептіргіші 

 

185

 

а – сызба; б – жалпы көрінісі; 1,11 – желдеткіштер; 2 – құбыр; 

3 – пеш; 4 – клапан; 5 – канал; 6,7 - өзі  ағатын  құбыр; 8 – 

кептіргіш  құбыр; 9 – қорап; 10 – қақпақ; 12 –аралық  суыту 

шахтасы; 13 – ақырғы суыту шахтасы 

 

Пеш (3) сұйық  жанармайда  жұмыс  істейді.  Кептіргіш  агенті 

канал 5 арқылы  кептіргіш  құбырға  түседі,  желдеткішпен (1) 

құрылады.  

Кептіру агентінің ағынымен бірге кептіргіш – құбырға түскен 

шикі 

жəне 

рециркуляцияланған 

астық, 

жылу 

жəне 

ылғалалмастырғыш қорабына 25 – 30 м/с жылдамдықпен түседі. 

Пайдаланылған  кептіргіш  агенті  құбыр (2) мен  циклон  арқылы 

сыртқа шығарылады.  

Қорап (9) жəне аралық салқындату (12) шахтадан дəн тапқан 

уақытта  дəн  массасынан  жылу  жəне  ылғал  бөлінуі  жүреді. 

Соңына дейін салқындату камерасынан шыққан дəндер мөлшерін 

кептірілген  дəндер  ылғалдылығының  төмендеуіне  байланысты 

реттеп отырады.  

Пневмогазды  дəндер  кептіргіште  бидай  ылғалдылығын 10-

12%-ға  дейін  төмендетуге  болады.  Пневмогазды  дəндер 

кептіргіштегі  жанармайдың  салыстырмалы  шығыны  шахталы 

түрдегі  кептіргіштердің  орта  шығынына  тең.  Бірақ  дəндер 

кептірудегі  электр  энергиясының  салыстырмалы  шығыны 

шахтадағы дəндер кептіргішке қарағанда, 30-50% көп.  

 

 

57

1-п

3,9-қор

камера

8-шығ

 

7-сурет. РД-2х25

пеш; 2-жылуж

раптар; 4-қызды

асы; 6-жылу-ыл

ғару қондырғысы

186

 

5- 70 рецеркуляц

желдеткіш  жүй

ыру  камерасын

лғалалмастырғы

ы; 10-салқындат

циялық астық к

йесінің  ауатасы

ның  желдеткіш

ыш; 7-салқында

ту шахтасының 

 

 

ептіргіші 

ымалдағышы;  

ші; 5-қыздыру 

ату  шахтасы;  

желдеткіші; 

 

187

 

жүктеу/скачать 9,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: