Мазмұнын жаңарту мәселелері Республикалық on-line конференцияның материалдары

166 
 
5.  «Қазақстан  жаңа  жаһандық  нақты  ахуалда:  өсім,  реформалар,  даму» 
Жолдауынан. 30 қараша, 2015ж. 
6. «Мәңгілік Ел». Оқулық. М.Б. Касымбеков, С.Ж. Пралиев, К.К. Жампеисова 
және т.б. Абай атындағы ҚазҰПУ – Алматы: «Ұлағат» баспасы, -2015. 
7.  Салқынұлы  С.  Тұңғыш  Президент  және  Қазақстан  Республикасының 
тарихы. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», -2007. 
 
 
ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ –
 
ҰЛТ БОЛАШАҒЫ
 
 
Оразалина Айгүл Белгібайқызы, 
Б. Ахметов атындағы Павлодар педагогикалық колледжі,  
қоғамдық ғылымдар негіздерінің оқытушысы  
 
“Адамға ең бірінші білім емес, тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген 
білім – адамзаттың қас жауы, оның барлығы апат әкеледі” 
Әл-Фараби  
 
Тәуелсіздігімізді  алып,  өркениеттілікке  құлаш  сермеген  бүгінгі  таңда 
адамгершілігі  мол,  сапалы  да  салауатты  ұрпақ  тәрбиелеуде  ұлттық  тәрбиенің 
алатын  орны  ерекше.  «Жастар  біздің  болашағымыз»  дейтін  болсақ,  сол 
жастарымызды  ұлтын  сүйетін  ұлтжанды,  Отанын  сүйетін  патриот,  жоғары 
адамгершілік  иесі,  ұлттық  рухы  биік  парасатты  азамат  етіп  тәрбиелеу  үшін 
оларға ұлттық тәрбие қажет екенін өмірдің өзі-ақ көрсетіп отыр.  
Жас ұрпаққа ұлттық тәрбие берудің негізгі бағдарлы идеялары еліміздің 
Президенті Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан - 2030» халыққа жолдауында былай 
деп жазылған: «Толық өркениетті ел болу үшін алдымен өз мәдениетімізді, өз 
тарихымызды  бойымызға  сіңіріп,  содан  кейін  өзге  дүниені  игеруге 
ұмтылғанымыз  жөн».Ұлттық  идеямыз  «Мәңгілік  ел»  өзегінде  қарапайым, 
түсінікті және біздің әрқайсымыз үшін ең қымбатты ақиқаттар – отбасымыздың 
амандығы,  еңбексүйгіштік,  тұрақтылық,  қауіпсіздік  және  бірлік,  ертеңгі  күнге 
деген  сенім  ұғымдары  орныққан  делінуінің  өзі  егемен  еліміздің  барша 
Қазақстандықтардың  бақытты  өмірі  үшін  қолдан  келгеннің  барлығын  жасауға 
бағыт ұстанғанын көрсетеді. Мәңгілік Елдің жеті тұғырын нығайтуға, сақтауға 
және  ұрпақтан  ұрпаққа  аманат  етуге  шақыруы  да  орынды.  «Мәңгілік  Ел» 
болуымыз  үшін  бүгінгі  таңда  біздің  әрбіреуіміз  біртұтас  ұлттық  бітім-
болмысымызды,  ұлттық  ойлау  машығымызды,  ерекшеліктерімізді  сақтап, 
ұлттық тәрбиеге ерекше мән беруіміз қажет.  
Қазақ  халқының  ұлттық  тәрбиесі  –  әлемде  теңдесі  жоқ  тәрбие.  Ұлттық 
деген сөздің астарында елге-жерге, тілімізге, дінімізге деген құрмет жатыр. Қай 
заманда болсын ата-ана алдында тұратын басты міндеттердің бірі – есті, үлгілі, 
өнегелі, еңбексүйгіш бала тәрбиелеу. Әр халық өзінің жас ұрпағы қайырымды, 
адал,  үлкенді  құрметтейтін,  ержүрек,  ізгі  ниетті  болып  өссін  деп  армандайды. 
Ол  үшін  халқымыз  ғасырлар  бойы  қолданылып,  сұрыпталып,  тұрмыс,  өмір 

167 
 
тәжірибесі  сынынан  өткен  салт-дәстүрлерімізді  педагогикалық  әдіс-тәсіл 
ретінде қолданылып келеді. 
Ұлттық  тәрбиенің  мақсаты  –  ұлттық  сана-сезімі  қалыптасқан,  ұлттық 
мүдденің  өркендеуіне  үлес  қоса  алатын  ұлттық  құндылықтар  мен  жалпы 
адамзаттық  құндылықтарды  өзара  ұштастыра  алатын  ұлтжанды  тұлғаны 
тәрбиелеу. 
Ұлттық  тәрбиенің  міндеті  –  мәдени-әлеуметтік  өзгермелі  жағдайдағы 
ұлттық  тәрбиенің  діңгегі  –  ана  тілі  болып  қалатынын  негіздеу,  қазақ  тілі  мен 
тарихы  ,  мәдениеті  мен  ділін,  салт-дәстүрі  мен  дінін  құрметтеуде  жастардың 
ұлттық  интеллектуалдық  мінез-құлқын  қалыптастыру,  бүгінгі  қазақ  елінің 
индустриялық-инновациялық  жүйесінің  дамуын  қамтамасыз  ететін  парасатты, 
белсенді  іс-әрекетке  тәрбиелеу,  білім  мен  мәдени-рухани  тұрғыда  басқа 
өркениеттермен  бәсекеге  қабілетті  болуын  қамтамасыз  ету.  Тәрбиенің  басты 
нысаны  елдік  сананы  қалыптастырып,  ұлттық  рух  пен  ұлттық  патриотизмді 
негіздеу, ұлтсыздықпен күресу болса керек.  
Әр  халықтың  тәлім-тәрбиелік  мұрасының  түпнамасы  –  оның  ұлттық 
құндылықтары  мен  мыңғасырлық  байланыстылығының  тұтастығында  екені 
анық.  Ұлттық  тәрбие  ата-бабаларымыздың  көне  дәуірден  бүгінге  дейін  жас 
ұрпақ  өкілдеріне  жалпыадамзаттық  құндылықтар  мен  ұлттық  қасиеттер 
негізінде  сапалы білім,  саналы  тәрбие беру  жөніндегі  тәжірибелер жиынтығы. 
Кез  келген  халықтың  ұрпақ  тәрбиелеудегі  өзіндік  тарихи  тағлымы,  ой-пікір 
қорытындылар  түйіні  бар.  Ол  жазудан,  оқу  құралынан,  ауыз  әдебиетінен, 
халықтың  дәстүрі  мен  санасынан,  мәдени  мұраларынан  көрініс  береді. 
Өткеннің  тарихын  тал  бойына  дарытқан  өнегелі  дәстүрсіз  тарихи  процесті 
елестету мүмкін емес. 
Өзге  елдің  озық  ой-пікірін  қадірлеп  қабылдау,  әр  елдің,  әр  ұлттың  озық 
дәстүрі  мен  мәдени  мұрасын  таңдап,  талғап  ала  білу  және  оларды  болашақ 
ұрпақтың ой-өрісінің өсуіне арқау ету игілікті іс. Мәдени рухани байлығы мол 
елдің көргенді, үлгілі, өнегелі болатыны бәрімізге аян. Осы байлық тіліміз бен 
ділімізде,  әдеби-мәдени  мұраларымызда  мол.  Дәстүрге  арқа  сүйемегеннің, 
көсегесі  көгермейді  деген  ата-бабамыз.  Жас  ұрпақты  тәрбиелеуде  ұлттық 
тәрбиенің маңызы өте зор. Қазақ халқының да басқа халықтар сияқты өзіне тән 
әлеуметтік және мәдени бай мұрасы бар.  
Күмбірлеген  күміс  күйімен,  сыбызғы,  сырнай  үнімен,  асқақтата  салған 
әнімен  де  ежелгі  ата-бабамыз  өзінің  рухани  жан  дүниесінің  мұң-шерін,  асқақ 
арманын  келер  ұрпақтың  зердесіне  жеткізіп,  көкірегіне  ұялатқанын  ұмытуға 
болмайды.  
Қазақ  халқының  қолөнері  арқылы  оқушыларды  нағыз  еңбек  тәрбиесіне 
баули  аламыз.  Мысалы  ата-бабамыздың  ши  тоқу,  өрнек  ою,  жіп  иіріп,  киім 
пішу, оны тігу және т.б. істерін үйрету арқылы оларды еңбекке ғана тәрбиелеп 
қоймай,  сонымен  қатар  ұлттық  құндылықтарымызды  білуге,  сақтауға 
үйретеміз.  
Қазақтың  тәлім-тәрбие  тарихы  –  теңдесі  жоқ  даналық,  қасиетті  мектеп 
десек артық бағаламас едік. Айталық ақсақалдар ақылы, сөзге тоқтау, сыйлау, 

168 
 
олардың айтқанын иек қаққызбай орындау – инабаттылықтың белгісі. 
Үлкенді  құрметтеп  қадір  тұту,  адамдар  арасындағы  ілтипатты  қарым-
қатынастар, екі жақты сыйласа білу- қазақ отбасының ежелден-ақ берік ұстаған 
әдеп-тәлімдерінің болғаны бізге аян. Қазақ халқының тұрмыстық, салт-дәстүрі 
–  ерекше  күрделі,  ауқымды  орасан  кең,  үлкен,  тарихи,  тәлімді  мектеп. 
Халқымыздың  салт-дәстүрін  насихаттау  оқушылардың  білім  дәрежесін  өсіріп 
қоймай, олардың инабатты болуына ықпалын тигізеді.  
Тілек  білдіру,  сәбиді  бесікке  салу,  ер  баланы  сүндетке  отырғызу,  тұсау 
кесу, сәлем беру, бата беру, шілдехана, көкпар, теңге алу, қыз қуу, теңге алу т.б. 
ата-бабамыздан  қалған  дәстүрлерді  оқушылардың  сана-сезіміне  құю  арқылы 
оларды осы салт-дәстүрімізді ұмытпауға, ата салтын сақтауға тәрбиелейміз. 
Мақал-мәтелдер,  термелер,  өледер  мен  әндерді,  ою-өрнектерді-  ұлттық 
тағамдар,  міне  осылардың  әрқайсысын  алып  қарасақ  ұлттық  тәрбиенің  тал 
бесігі.  
Әр  оқушыны  анасының  сүтімен  ауыздандырғандай,  халқының  тілімен, 
тұрмыстық дәстүрімен тәрбиелейтін болсақ, оның бойында жан-жақты дамыған 
адамгершілік қасиеттер қалыптасады деген сенімдемін.  
Халық  тәрбиесі  ғасырлар  бойы  сараланып,  сан  сыннан  өткен,  сол 
халықтың  ой-арманымен,  тіршілік  тынысымен,  шаруашылық  кәсібімен, 
отбасылық,  қоғамдық,  ұлттық  тәлім-тәрбие  дәстүрімен  тығыз  байланыста 
дамып,  өсіп-өркендеп  және  ұрпақтан-ұрпаққа  жалғасып  келген  тарихи  және 
мәдени мұрасы 
Ұлттық  тәрбие  барысында  ұлттық  сананы  қалыптастыру  ең  маңызды 
шарттардың  бірі.  Қазіргі  жаһандану  кезінде  Батыс  өркениетінен  біздің 
алатынымыз  да  бар,  ысырып  тастайтын  тұстарымыз  да  бар.  Алатын 
тұстарымыздың 
қатарына 
батыстың 
технологиялық 
жетістіктерін, 
экономикалық  өндірісті  ұйымдастыру  тәжірибелері  мен  ғылыми-техникалық 
мәдениетін  қабылдау  сияқтыларды  атауға  болады.Батыстың  білімі,  ғылымы, 
техникасы,  технологиясы,  біздер  үшін  өте  қажет,  олардың  технологиялық 
жаңалығына  ұмтылу,  экономикалық  өндірісті  ұйымдастырудағы  жетістіктерін 
игеру  –  қажеттілік,  ал  одан  керісінше  бүгінгі  күнге  рухани  тапшылыққа 
айналып  отырған  ізгілік,  кісілік,  адамгершілік,  бауырмалдық,  әдептілік, 
тәрбиелік мазмұн іздеу  - бос әурешілік. Жаһанданудың қауіпті тұсынан арылу 
үшін әрбір ұлт, әрбір этнос, әрбір мемлекет өзінің болмысына бейімдеп сіңіре 
алу керек. Біздің міндетіміз – рухы биік ұрпақ тәрбиелеу.  
Оған қарсы тұру үшін ұлттық тәрбиеге арқа сүйеу керек сияқты. Ұлттық 
тәрбиенің  ең  маңызды  тұсы  –  адамды  ойлануға  үйретеді.  Бұлай  дегенде  әрбір 
жеке  адам  ең  алдымен  өзінің  белгілі  бір  ұлттың  мүшесі  екенін  іштей  сезініп, 
жалпы  адамзаттық  қоғамға  лайық  орнын  белгілеуі  қажеттігін  түсінуі  болса 
керек. 
«Тәрбиесіз берген білім қауіпті», -деген екен Әл-Фараби. Қоғамға қызмет 
ететін  болашақ  жеткіншектерге  сапалы  білім  мен  өнегелі  тәрбие  беру  – 
ұстаздар қауымының басты парызы.  
Әлемдегі  әр халықтың өкілдері  - өне  бойындағы  барлық  асыл  қасиеттер 

169 
 
мен құндылықтарды өскелең ұрпағының санасына ғұмыр бойына сіңіріп келуді 
мақсат еткен. Тарихи дамудың қай кезеңінде болмасын , адамзат перзенті ата-
бабалары  мирас  етіп  қалдырған  асыл  қасиеттерін  пайдаланбай,  қастерлемей 
бөлек  ғұмыр  кешкен  емес.  Ұрпақ  танымыы  үшін  өткен  ата  жолымен  бабалар 
жұрты,  аманаты  мен  өсиеттері,  киелі  ұғымдары  мен  даналық  ұлағаттарынан 
артық дүниенің жалған екені туралы мәңгілік қағида - халық философиясының 
бастауы екені хақ. 
Ұлттық  тәлім-тәрбие  дүниесінің  қалыптасуына  әсер  етуіне  мынадай 
факторлар әсер етуі мүмкін: 
-
 
Дүниетанымдық-мифологиялық және діни-рухани факторлар 
-
 
Тарихи-әлеуметтік және мәдени этнографиялық факторлар 
-
 
Ұлттық болмыс пен құндылықтар факторлары 
-
 
Қазіргі заман ықпалдары т.б. 
Қазақ халқының ұлттық тәлім-тәрбиесі мен мәдениеті талай халықтардың 
өкілдерін  таң  қалдырғаны  тарихи  жазбалардан  белгілі.  Ұлы  саяхатшылар  мен 
зерттеушілер  қазақтың  ежелгі  тұрмыс-тіршілігі  ,  мәдениеті  мен  ауыз  әдебиеті 
туралы, ер адамдар мен әйелдердің моральдік этикалық ерекшеліктері туралы, 
олардың  тұрмыстағы,  кәсіптегі,  отбасындағы,  әулеттегі,  рудағы  әлеуметтік 
орны  туралы  ,  ұлттық  наным,  сенім  әдет  ғұрпы,  көшпенді  өмір  сүргеніне 
қарамастан салты мен дәстүрінің біртұтастығы, біртұтас тілде сөйлеуі , қолөнер 
мен  ауыз  әдебиеті,  музыка  өнерінің,  жалпы  дала  мәдениетінің  таң  қаларлық 
үлгілері  туралы  баяндайды.  Ендеше  осындай  ұлылықты,  халқымыздың  бай 
саралы  да  саналы  дәстүрлерін  еліміздің  болашағы  –  өзіміздің  алдымыздағы 
ұрпағымызға үйрету ұстаз қауымының міндеті деп білемін.  
Ұлттық  тәрбие  қазір  елімізде  орын  алып  отырған  көптеген  мәселелерді: 
ана тілін, ата тарихын, ұлттық салт-дәстүрін білмейтін жастар, тастанды жетім 
балалар,  «қиын»  балалар,  қарттар  үйлеріндегі  әжелер  мен  аталар, 
нашақорлыққа  салынған  жастар,  тағы  басқаларды  бірте-бірте  жоюдың  және 
олардың алдын алып, болдырмаудың негізгі жолы. Ұлттық тәрбие алған ұрпақ 
дені сау, білімді, ақылды, ұлтжанды, еңбекқор, сыпайы, кішіпейіл болып өседі. 
Сондықтан  да  ұлттық  тәрбие  –  ел  болашағы.  Қазақ  халқының  ғасырлар 
тұңғиығынан  бері  тарихымен  біте  қайнасып  келе  жатқан  ұрпақ  тәрбиелеудегі 
тәжірибелері 
бізге 
сол 
рухани 
мәдениет, 
этикалық, 
эстетикалық 
құндылықтарын  құрайтын  ұлттық  әдет-ғұрып,  салт-дәстүрлер,  әдеби, 
музыкалық,  кәсіби,  тұрмыстық  фольклорлар  мазмұны  арқылы  жетіп  отыр. 
Сонымен  бірге  ұрпақ  тәрбиесіне,  жалпы  халықтың  рухани  дамуына 
байланысты  ұлттық  тәлім-тәрбиелік  ой-пікірлерді:  Қорқыт  ата,  Әл-Фараби, 
Қожа  Ахмет  Иассауи,  Мұхамед  Хайдар  Дулати,  Жүсіп  Баласағұн,  Махмұт 
Қашқари, Асанқайғы, т.б. қазақ ақын- жырауларының мұраларынан, билер мен 
шешендердің тәлімдік сөздерінен көреміз. .  
Өкінішке  орай,  қазіргі  кездегі  жаппай  көрініс  беріп  келе  жатқан  ұлттық 
дәстүр  мен  әдет-ғұрыпты  аяқ  асты  ету,  үлкенді  кішінің,  ата-енені  келіннің, 
әкені ұлдың шешені қыздың, тіпті ұстазды шәкірттің сыйламауы, нашақорлық, 
маскүнемдік, пайдакүнемдік т.б. сорақылық қылықтардың жастар арасынан жиі 

170 
 
көрініс  беруі  ұлттық  тәлім-тәрбиенің  жетіспеушілігінен  бе  деген  сұрақ 
туындайды. 
Еліміздің  ежелден  дәріптеп,  қастерлеп  келген  ұлттық  тәрбиенің  тегін 
тектеу, болмысын тану, оның асылын тарихтың рухани көш-керуеніне ілестіріп 
отыру арқылы бүгінгі және болашақ ұрпақ қамын қамдау өскелең өмір талабы 
болып отыр.  
Келесі ұрпаққа мұра қалдырып отыру, сол мәдени мұраны оқушылардың 
бойына дарытып, жүрегіне ұялату, ұрпақтан-ұрпаққа жалғастыру аға буынның 
азаматтық борышы. Мәдени мұрамыз неғұрлым бай, арналы болса, өткені мен 
бүгіннің  мұрасы  жалғасып  жатса,  соғұрлым  тарихи  үлгі-өнеге  тұтар  ұрпақ 
тәрбиелейміз.  
 
 
РЕАЛИЗАЦИЯ ИДЕИ «МӘҢГІЛІК ЕЛ» КАК ОСНОВЫ ВОСПИТАНИЯ 
ПОЛИЭТНИЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЫ
 
 
Орнекешова Акзауреш Имангазиевна, 
Учитель начальных классов начальной школы №16  
г. Жанаозен Мангистауской области, 
 zaureshornekeshova@mail.ru 
 
Аңдатпа 
 Бұл мақалада осы заманның этносаралық және мәдениаралық дамуының 
мәселелері  қарастырылды.  Ежелгі  көшпенділердің  ұлтаралық  қарым 
қатынастарына  тарихына  жүгіне  отырып  қазақстандық  қауымдастыққа, 
сонымен 
қатар 
Қазақстанның 
ортағасырдағы 
тұрғындарында 
толеранттылықтың  тарихи  қалыптасуы  аспектілері  талданды.  Полиэтникалық 
мәдениеті  қалыптастыру  негізі  ретінде «Мәнгілік  Ел»  идеясын жүзеге  асыруы 
қажеттілігі айқындалып негізделді. 
Аннотация 
 В 
данной  статье  рассмотрены  проблемы  межэтнического  и 
межкультурного  развития  современного  мироустройства.  Проанализированы 
исторические аспекты формирования толерантности в казахстанском обществе 
путем  обращения  к  истории  межнациональных  отношений  у  древних 
скотоводов-кочевников,  а  также  у  средневековых  жителей  Казахстана. 
Выявлена  и  обоснована  необходимость  реализации  идеи  «Мәнгілік  Ел»  как 
основы воспитания полиэтнической культуры. 
Annotation 
 This  article  studies  interethnic  and  cross-cultural  development  of  modern  are 
considered  in  this  article.  The  historical  aspects  of  forming  of  tolerance  in  the 
Kazakhstan  society  by  an  address  to  history  of  international  relations  for  ancient 
breeders-nomads,  and  also  for  the  medieval  habitants  of  Kazakhstan.  Educed  and 
reasonable  Ate"  the  necessity  of  realization  of  idea  of  «Мәнгілік  Ел»  bases  of 
education of multiethnic culture. 

171 
 
«Мәңгілік Ел» - это национальная идея нашего общеказахстанстанского 
дома, мечта наших предков. 
(Нурсултан Назарбаев) 
17  января  2014  в  своем  Послании  народу  Казахстана  Президент 
Нурсултан  Назарбаев  предложил  новую,  национальную  и  прежде  всего, 
патриотическую  идею  создания  уникального,  великого  народа.  Причем,  речь 
идет не о каком-то конкретном этносе или народности, а о всем многоэтничном 
населении  Казахстана,  где  проживает  более  100  различных  этносов.  Название 
этой патриотической идеи «Мәнгілік Ел». 
Поликультурное  образование  -  важная  составная  часть  современного 
общего  образования,  направленная  на  межэтническую  интеграцию  и 
способствующая  уяснению  общего  и  особенного  (уникального)  в  традицииях, 
образе  жизни,  культурных  ценностях  рядом  живущих  народов,  воспитанию 
молодёжи  в  духе  уважения  инокультурных  жизненных  и  мировоззренческих 
ценностей [2]. 
Проблема  поликультурного  образования  в  начальной  школе  наиболее 
актуальна  в  наше  время,  так  как  мы  живем  и  воспитываем  детей  из 
многонациональной  среды.  Возрождение  культурно-исторического  наследия 
прошлого,  важнейшим  из  компонентов  которого  является  этническая 
педагогика  с  её  прогрессивными  богатейшими  традициями  и  опытом 
воспитания подрастающего поколения [2]. 
Развитие поликультурной и всесторонне гармоничной личности является 
одной  из  главных  целей  образования  Республики  Казахстан.  Современная 
образовательная  ситуация  в  Казахстане  требует  не  только  принципиально 
новых  моделей  описания  культуры,  но  и  внедрения  в  практику  образования 
инновационных  парадигм.  В  этой  связи,  проблема  поликультурного 
образования сегодня, становится более чем актуальной. 
Поэтому всё острее встаёт вопрос о повышении уровня поликультурного 
воспитания  начиная  с  начальной  школы.  Эти  задачи  ярко  выражены  в  идеи 
«Мәңгілік Ел». 
Реализуя  иедю  «Мәңгілік  Ел»  полиэтнического  воспитания  в  начальной 
школе  и,  вообще  в  образовательной  системе  мы  должны  выполнить  задачи 
воспитания общенациональной идеи «Мәңгілік Ел»: 
-
 
ориентация личности на ключевые ценности «Мәңгілік Ел»; 
-
 
формирование 
национального 
самосознания, 
гражданственности, 
патриотизма,  уважения  к  законности  и  правопорядку,  внутренней  свободы  и 
чувства собственного достоинства; 
-
 
воспитание 
потребности 
молодежи 
к 
освоению 
ценностей 
общечеловеческой  и  национальной  культуры,  формированию  эстетических 
ценностей  и  вкуса,  стремления  к  созданию  и  приумножению  ценностей 
духовной культуры, участию в культурной жизни общества; 
-
 
приобщение 
молодежи 
к 
общечеловеческим 
нормам 
морали, 
национальным  традициям,  кодексам  профессиональной  чести  и  моральным 
ценностям, 
воспитание 
адекватной 
самооценки 
результатов 
своей 

172 
 
деятельности; 
-
 
воспитание  потребности  к  труду  как  первой  жизненной  необходимости, 
высшей  жизненной  ценности  и  главному  способу  достижения  жизненного 
успеха,  целеустремленности  и  предприимчивости,  конкурентоспособности  во 
всех сферах жизнедеятельности; 
-
 
воспитание  потребности  к  физической  культуре  и  здоровому  образу 
жизни,  стремления  к  созданию  семьи,  продолжению  рода,  материальному 
обеспечению  и  воспитанию  нового  поколения  в  духе  гуманизма  и 
демократии[1]. 
По  мнению  Президента  Н.
 
Назарбаева:  «Казахстан  уникален  и  силен 
своей  многонациональностью.  На  его  земле  сформировалось  уникальное 
поликультурное пространство, в котором ведущими являются два потока. Один 
отражает возрождение казахской культуры и ее составных элементов, языка.  
Идет объективный процесс восстановления утраченного. Другой поток  - 
русскоязычная  культура,  основой  которой  являются  исконные  традиции 
русского  народа  и  все  то,  что  они  впитали  в  ходе  многовекового  развития. 
Признание самостоятельно существующих культурных потоков не отрицает их 
взаимодополняемости  и  взаимообогащаемости,  что  не  означает  ассимиляции. 
Поликультурность Казахстана – это прогрессивный фактор развития общества. 
Евразийские  корни  народов  Казахстана  позволяют  соединить  восточные, 
азиатские, западные, европейские потоки и создать уникальный казахстанский 
вариант развития поликультурности» [3]. 
Из  вышесказанного  можно  сделать  вывод:  начиная  уже  с  начальной 
школы  нужно  через  уроков  литературного  чтения,  познания  мира,  русского 
языка  и  казахского  языка  развивать  навыки  межкультурного  общения; 
формирование  толерантности  и  глобального  мышления; развитие  полиязычия. 
Во  внеурочную  деятельность  вводить  нестандартные  уроки  такие,  как 
фестивали,  конкурсы,  языковые  и  культурные  клубы.  Вести  сотрудничество  с 
Ассамблеей народа Казахстана и этнокультурными центрами.  
В  своем  Послании  Нурсултан  Назарбаев  сказал:  «Я  убежден,  что 
Казахстан  2050  года  –  это  общества  Всеобщего  труда.  Это  государство  с 
сильной  экономикой,  где  все  делается  для  человека.  Где  лучшее  образование, 
лучшее здровохранение. Где царят мир и спокойствие. Где граждане свободны 
и  равны,  а  власть  справедлива.  Где  верховенство  закона»  [7].Для  достижения 
этой блогородной цели, в первую очередь, необходимо разработать и внедрить 
принципы воспитания полиэтнической культуры. Эти принципы должны стать 
«рычагами» воспитания нового общества, великого народа – «Мәңгілік Ел». 
«Я  считаю,  что  «Мәңгілік  Ел»  -  это  прежде  всего  гуманистическая идея 
равного  и  взаимного  разития  культуры  всех  этносов,  проживающих  в  нашей 
стране.  Это  объединяющая,  мобилизующая  философия,  которая  должна  стать 
нашей  национальной  идеей,  нашей  национальной  политикой»,  -  высказал 
мнение  Анатолий  Башмаков  [8].  Это  мнение  очень  хорошо  раскрывает 
сущность  идеи  «Мәңгілік  Ел»,  оно  показывает,  что  это  не  просто  мирное 
проживание  всех  наций  и  этносов  в  стране  под  единым  шаныраком,  оно 

173 
 
показывает  то,  что  культуры  всех  этносов,  состовляющих  народ  Казахстана 
должны взаимно идти к созданию культуры всеобъемлющей. 
Послании 
Нурсултан 
Назарбаева 
народу 
Казахстана 
нашло 
незамедлительный  отклик  Ассамблеи  народа  Казахстана:  «Послание 
Президента  стало  выдающимся  по  своему  значению  для  народа  Казахстана. 
Провозглашена  национальная  идея  «Мәңгілік  Ел»,  рожденная  всем 
тысячелетним  историческим  опытом  казахского  народа,  казахстанским 
путем,пройденным  за  годы  независимости»  [9].  Было  ли  так  на  самом  деле? 
Казахский  народ  сформировался  примерно  в  то  же  время,  когда 
сформировалось  первое  казахское  национальная  государство  Казахское 
ханство.  У  древних  жителей  степи  существовал  обычай  «конакасы»,  согласно 
которому каждый казах бязывался предоставлять бесплатное уощение и ночлег 
любому гостю. В случае отказа оставшийся без угощения и приюта путник мог 
заявить  об  этом  бию.  Нередко  за  несоблюдение  и  оскорбление  священного 
обычая гостеприимства скупых хозяев наказывали штрафом – «ат-тон айыбы». 
Отказавщий от «конакасы» подвергался и общественному осуждению. Вот где 
лежит  основа  основ  казахстанской  толератности,  стабильности  и  согласия!!! 
[7].  Гостеприимство  –  это  главная  черта  казахского  народа,  которая  прошла 
сквозь  века.  Гостеприимство  для  казаха  значимо  ровно  так,  как  качество,  как 
гостеприимство не станут приписывать тому народу, который в своей истории 
имел какие-либо конфликты на этнической или культурной основе.Так скажут 
о  народе,  который  за  все  время  своего  существования  вел  миролюбивую  и 
толерантную  политику  по  отношению  ко  всем  народам,проживающим  на 
территории Казахстана, а также культурам, принесенным этими народами. 
Важнейшая  роль  в  формировании  нового  поликультурного  общества 
отводится педогогическому сообществу и молодежи [8]. 
Перед  педогогическим  сообществом  стоит  задача  передачи  молодому 
поколению  ценностей  мира и согласия  как основы не  только  междурародного 
авторитета страны, но и как самый важный фактор улучшения благосостояния 
каждой  семьи,  кождого  человека  на  основе  дальнейшего  стремительного 
развития  экономики  [9].  Начина  уже  с  детских  лет  учебные  заведения  страны 
должны  показать  каждому  воспитаннику,  что  он  «рисует»  будущее  своей 
страны и своего народа. И если эта картина будетнарисована одним этносом – 
она  будет  монотонной,  серой,  на  такую  картину  мало  кто  проявит  желание 
посмотреть. Если же она будет нарисована всеми проживающими в этой стране 
этносами  –  она  станет  яркой,  глубокой  в  осмыслении,  привлекающей  чужие 
взоры. Такая картина станет эталоном красоты в плане эстетическом, а в плане 
национальном – эталоном толерантности и справедливости. 
С 
этих 
позиций 
необходимо 
в 
образовательном 
процессе 
предусматривать 
развитие 
способности 
детей 
взаимодействовать 
с 
представителями разных национальностей. Исходя из этого, желательно, чтобы 
перед ребенком не было преград для межэтнических контактов. В школе важно 
создать  условия  развития  внутренних  качеств  личности,  на  основе 
гуманистического педогогического процесса, толерантных взглядов, суждений, 

174 
 
культурного плюрализма, полиэтнической культурной компетенции, что станет 
основой самостроительства личности [8]. 
Что касается молодежа и ее роли в проведение в действие национальной 
программы  «Мәңгілік  Ел»  лучше  всего  раскрывают  слова  Президента 
Нурсултана Назарбаева: « ... я обращаюсь к нашей молодежи. Вы – воплощение 
всех  наших  надеж  на  будущее.  Все,  что  делается  сегодня,  -  делается  для  вас. 
Большинству  из  вас  столько  же  лет,  сколько  и  нашему  независимому 
Казахстану.  А  к  2050  году  вы  уже  зрелые  граждане,  принявшие  участие  в 
исполнении этой программы. Дальнейший путь страны определять вам» [7]. 
Исходя из всего вышеизложенного, идея полиэтнической культуры – это 
попытка 
зафиксировать 
наиболее 
значимые 
аспекты 
культурного, 
общественного  развития  с  целью  формирования  единой  системы  ценностей  и 
целей для всего многонационального общества Казахстана. 

жүктеу/скачать 2,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: