Жеке жазылушылар үшін 65367 1 жылға 3083,04 3274,80 3427,68 Мекемелер мен ұйымдар үшін
жүктеу/скачать 7,15 Mb. Pdf көрінісі
|
Діни білімді жетілдіру орталығы Бірлігіміз жарасқан Наурыз мейрамы қарсаңында «Қызғалдақтар гүлдегенде» ИМандылық ИіріМдері Бір шаңырақ астында көксандық құлаққағыс!
Алғыс айту күні ынтымағымызды арттыра түседі Ол ҚазаҚтың маҚтаны еді... Жарқын мақсаттарға жетелейді Қазақстанның әлеуметтік-рухани өміріне зор ықпал еткен Қазақстан Республика сын- дағы «Тіл туралы» Заңға Президент 1997 жылдың 11 шілдесінде қол қойды. Бұл Заң Конс титуциялық талаптарға сәйкес, сол жыл дардағы этнодемографиялық аху- алды есепке ала отыра жасалынды. «Тіл туралы» Заң қазақ тілінің қолдану аясының кеңеюіне, оның әлеуметтік және саяси мәртебесінің нығаюына біршама ықпал етті. Заңның 4-ші бабында «Мемлекеттік т і л – м е м л е к е т т і ң б ү к і л а у м а ғ ы н д а қоғамдық қатынастардың барлық саласын- да қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін жүргізу және іс қағаздарын жүргізу тілі» және «Мемлекеттік тілді білу әрбір қазақстандықтардың парызы» деп көрсетілді. БАҚ-та, жекеменшік нысандарда, жарна- маларда мемлекеттік тілді қолдануды кеңейту қарастырылды. Сонымен қатар мемлекеттік және жергілікті басқару ұйымдарында, бүкіл қоғамда орыс тілі қазақ тілімен тең қолда нылады деген Конституциялық талап өзгерген жоқ. Қазақстандағы жағдай орыс тілінің басымдылығын бірден бәсеңдетуге мүм- кіндік бермегенін ескерген жөн. Этно- демографиялық тұрғыдан қарастырсақ, 1997 жылы елде 6,2 млн қазақ болса, 5 млн орыс тұрды. Толық орыстілді украиндық, бело- русь, неміс, поляк диаспораларымен қоса есептегенде славяндық-европалық халықтар өкілдері ел тұрғындарының 60 пайызына жуық болды. Осыған қоса қазақтардың 40 пайыздайы өз ана тілін білмейтін. Яғни ел халқының 30-32 пайыздайы ғана мемлекеттік тілді меңгерген болатын. Осын- дай этнолингвистикалық ерекшелік есепке алынды. Екінші жағынан Қазақстан Ресей- Сөз реті келіп тұрғанда айтайын дегенім, Елбасының «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауының тарихи маңызы ерекше. Бұл мемлекет өмірінің, қоғам мен экономиканың барлық тараптарын одан әрі жаңғыртудың ауқымды бағдарламасы. «100 нақты қадам» бағдарламасында бұл мәселелер нақты жүзеге асырылмақ. Елбасы өз Жолдауында «Мәңгілік Ел» — ата-бабаларымыздың сан мың жылдан бергі асыл арманы. Ол арман əәлем елдерімен терезесі тең қатынас құрып, əәлем картасынан ойып тұрып орын алатын Тәуелсіз Мемлекет атану еді… Біз үшін болашағымызға бағдар беретін, ұлтты ұйыстырып, ұлы мақсаттарға жетелейтін идея бар. Ол – «Мәңгілік Ел» идея- сы» деп атап көрсетті. Президенттің жалпы ұлттық идеясы — елімізді ұлы мақсаттарға жетелейді. Менің ойымша, бұл тұғырлы баста- ма. Алдағы меже дамыған 30 елдің қатарына кіру. Мемлекетіміздің тұрақты әрі қарқынды дамуы үшін аянбай еңбек етейік дегім келеді.
мен страте гиялық одақтастығын, тығыз экономи калық, сауда, мәдени-ғылыми байланыстардың сақталуын, нығаюын қалады. Барлық қаты настардың ең жақсы құралы тілдік түсінісу екендігі белгілі. Екі тілдің 7,6 мың шақырымға созылған құрлықтағы шекарасы, аймақтардың өзара тығыз байланыстары да орыс тіліне деген қажеттілікті туғыза берді. Ресейдегі 1,5 млн қазақ диаспорасы мен елдегі 5,0 млн орыс диаспорасының мүдделерімен де есептесу керек еді. Алайда 1997 жылғы «Тіл туралы» Заң қоғамдық пікірді мемлекеттік тілге аударуға, ең алдымен қазақ халқының өзінің ана тіліне бетбұрыс жасауына, мемлекеттік тілдің эволюциялық даму жолына түсуіне, оның жақтастарының көбейіп, мектептерінің жүздеп ашылуына, тіл ғылымының даму- ына оң үлесін қосты. Тіл саясатындағы қордаланған мәселелер күн тәртібіне қойылды. 1997 жылғы ең маңызды саяси оқиға Президенттің «Қазақстан – 2030: барлық қазақ стандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіп- сіздігі және әл-ауқатының артуы» атты Қазақстан халқына тұңғыш Жолдауы болды. Дағдарыстан енді ғана ес жия бастаған ел халқына «Қазақстан – 2030» Стратегиясы Жолдауындағы міндеттерді орындап шығу мүмкін емес сияқты көрінді. Алайда барлық мүмкіндіктерді, күштерді және ресурстарды есепке алған Президент Жолдауы біртіндеп шындыққа айналды. «Қазақстан – 2030» Стратегиясында Пре- зидент ұзақ мерзімдегі басым мақсаттарға ұлттық қауіпсіздікті жатқызды. Себебі мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігін толыққанды қамтамасыз ете алмаған елде болашақ жоқ. Өзін қорғайтын, жылдам дамуға қабілетті Қазақстан Ортаазиялық Барысқа айналады. Ең әуелі Нұрсұлтан Назарбаев барша Қазақстан халқын мерекемен құт тық тады. «Былтыр Қазақстан халқы Ас самблеясы сессиясында айтылған менің ұсынысым жұртшылықтан кеңі нен қолдау тапты. Сол іс-шарада елдегі түрлі этнос өкілдері бір- біріне және қазақ халқына алғыс тақырыбын қозғады. Биылғы қаңтарда мен тиісті Жар- лыққа қол қойдым. Алғыс айту күні – енді ұлттық күнтізбедегі Еңбек күні, Отбасы күні сияқты өзге де мереке лер дің қата рындағы жаңа дата. Мен бұл мереке қазіргі уақытта аса қажет біздің қоғамдағы сенімді, келісім мен достықты бұрынғыдан да нығайта түсе ті ніне сенімдімін» деді Мемлекет басшысы. Елбасы тарихымыздың көптеген беттері құндылықтардың бірі ретінде алғыспен байланысты екенін атап өтті. «Біздің ба- баларымыз халықтың басына түскен ауыр сынақтарға төтеп беретін күш-қуат дарытқан туған жерге және тағдырына риза сезімде болған. Олар әскери шапқыншылық жыл- дарында, қуаңшылық немесе жұт кезінде көмекке келген жақындарына, туыстары мен көршілеріне әрдайым алғыс айтқан. ХХ ғасырдағы саяси қуғын-сүргін және жер аудару сияқты қайғы-қасірет жылдары миллиондаған адам бір-біріне көрсеткен көмегі мен қолдауы үшін ризашылық танытты. Бұл барынан «Нұр Отан» партиясы Төрағасының бірінші орынбасары Асқар Мырзахметов бастаған республикалық сайлауалды штаб делегациясы жуықта Павлодар және Ақмола облыстарында болып, сайлаушыларымен жүздесті. Сапар аясында партия мүшелері сайлауалды бағдарламаларымен таныстырып, бірқатар нысандарды аралап көрді. Мәселен, агроөнеркәсіпті дамытуға қатысты жайттар партияның Республикалық сайлауалды штабы мүшелерінің Ақмола облысына жасаған сапары барысында кеңінен сөз болды. «Ақ жол» демократиялық партиясының төрағасы Азат Перуашев Астана қаласында Қазақ технология және бизнес университетінің ұжымымен кездесті. Шараға қатысқандар
25 жыл А пта айшықтары А пта айшықтары Әзірлеген Нұрлан ҚҰМАР 8 (727) 394-41-30 елБасы
парлаМент БіліМ көкжИегі Елбасы Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» АҚ президенті Асқар Маминді қабылдады. Әңгіме барысында Қазақстанның транзиттік және экспорттық әлеуетін жүзеге асыру үшін көлік-логистика кешенін дамытудың, эко- номиканы әртараптандырудың, жаңа жұмыс орындарын ашудың және жиынтық ішкі өнімді ұлғайтудың маңыздылығы сөз болды. Елбасы инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыру және экспортқа бағытталған жоғары технологиялық өндірістерді дамыту елдің экономикалық саясатының басымдығы болып саналатынына мән берді. Президент кездесу қорытындысы бойынша бірқатар нақты тапсырма берді. Елбасы Н.Ә.Назарбаев Ресей Федерациясының Президенті Владимир Путинге көңіл айту жеделхатын жолдады. Жеделхатта Ресей Федерациясының Коми Республикасындағы «Северная» шахтасында орын алған жарылыс салдарынан адамдардың қаза болғаны туралы қайғылы хабарды Қазақстан Президентінің зор күйзеліспен қабылдағаны айтылған. Мемлекет басшысы қаза болғандардың отбасылары мен туған-туыстарына Қазақстан халқының және жеке өзінің атынан көңіл айтып, қайғыға ортақтастығын білдірді.
Кездесу барысында Елбасы митрополит Александр арқылы Қазақстанның барша православлықтарды Алғыс айту күнімен құттықтады. Елбасы бұл мейрам елде салтанат құрған тұрақтылық, бірлік және келісімнің нышаны ретінде шынайы халықтық мереке болып саналатынын айтты. Алғыс айту, құрмет көрсету және ынтымақ таныту Алғыс айту күнінің маңызды дәстүрлері екеніне назар аударды. Митрополит Александр Президентке осындай мерекенің белгіленгені үшін алғыс айтты. Сонымен қатар Елбасы Алғыс айту күні мерекесі ая- сында «Нұр Отанның» жаңа мүшелеріне партия билеттерін тапсырды. Мемлекет басшысы олардың бәрін өмір жолындағы жаңа кезеңдерімен құттықтап, мықты денсаулық пен игілік тіледі. Елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстанда тіркелген дипломатиялық өкілдіктердің басшыларымен кездесті. Шараға қатысушыларға арнаған сөзінде Президент биылғы кездесу ел Тәуелсіздігінің 25 жылдығы белесінде және Қазақстанның Біріккен Ұлттар Ұйымына мүшелікке қабылданған күні өтіп отырғанын айт- ты. Елімізде орнықты өсімді қамтамасыз ету жөнінде қабылданып жатқан шараларға егжей-тегжейлі тоқталды, сондай-ақ қазіргі әлемде қауіпсіздікті ілгерілету және біркелкі даму мәселелерін де қозғады. Мемлекет басшысы Нью-Йоркте өтетін дауыс беру кезінде дип- ломаттар өздері өкілдік етіп отырған мемлекеттер тарапынан БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің тұрақты емес мүшелігіне 2017-2018 жылдар кезеңіндегі Қазақстанның кандидатурасын қолдайды деп сенетінін атап өтті. Мереке аясындағы жүздесу Дипломат өкілдерін қабылдады сайлау науқаны сөз болды сакура – достық белгісі Үкімет үйінде Қазақстан Республикасы Премьер-министрінің бірінші орынбасары Бақытжан Сағынтаев таяуда Дүниежүзілік банктің Қазақстандағы Тұрақты өкілі лауазымына тағайындалған Ато Браунмен кездесу өткізді. Тараптар Дүниежүзілік банктің қолдауымен Қазақстанда жүзеге асырылып жатқан жобаларды, сондай-ақ біздің еліміздің «Doing Business» рейтингіндегі позициясын жақсарту жөніндегі реформа- ларды талқылады. Келіссөздер барысында Бақытжан Сағынтаев Қазақстанды Дүниежүзілік банктің «Enabling the Business of Agriculture» («Агробизнесті дамыту») есебіне қосуды ұсынды. Басқосу
Дүниежүзілік банк тәжірибесі Сырт қарағанда қораштау көрінетін, осы- нау шағын ғана ауыл – таңдайдан әлемді тамсандырған күйші шығуы – қазіргі санаға артықтау көрінгенмен, сонау жарлы Сағырбайдың жыртық киіз үйінен шыққан Құрманғазы заманымен салыстырғанда әбден мүмкін болып көрінеді. Қазақтың біртуар ұлы, дәулескер күйші Қаршыға ахмедияровтың туып-өскен ауылы – осы. осы ауылдың батыс жағындағы «Көшбай» сайының жағасы оның нағыз туған топырағы. Өзінің есін білген уақытынан бері Қаршыға бұл жерге көктемде бір келмей жүре алмайтын. Жұрттың бәрінің де туған жері бар, бірақ тап осы Қаршыға ахмедия- ровтай туған топырағына жылына бір аунап кетушілер некен-саяқ. ол өзінің көз алдында, бала санасында тұрып қалған, кейін оны түсінде шошытқан сан мәрте көрініс те осы сай жағасында отырған аңшы ахмедияр шаңырағында болған. Үш жасар балаға әке аузынан «анаң өлді, енді саған жоқ!» деген сөз есту оның сәби санасына орнықпай-ақ қойған. Көзінің жасы сорғалап тұрған әкенің қарлығыңқы даусымен жеткен бұл сөз оған «аспан құлап келе жатыр» дегендей әсер еткен. алматы облысына қарасты Жамбыл ауданының Ұзынағаш ауылында жыр алыбы Жамбыл Жабаевтың 170 жылдық ме- рейтойына арналған дәстүрлі «Жамбыл күні» өтті. Оны күйге дос қылған, домбыраға сырлас қылған, санасына сарқылмас сағы- ныштың сазын құйған, сазгер еткен де осы оқиға еді. Оның күйлері қазақтың кең даласын еске салатын Құрманғазы бабаның сары- нынан жаратылған. Домбыра шанағынан шыға қашардай шерлі мұң сыймай тұрады. Қаршыға 2007 жылы «Жыл мезгілінің күйлер топтамасы» атты сайыста Республи- калық бас жүлдеге ие болып, Қазақ қара домбырасының қабілетін тағы бір рет танытқан небір сонеттер жазатын батыстың ғұлама сазгерлері сияқты он екі айды сурет- теген осынау күйлер үш жасар Қаршығаның кеудесімен, соның көзқарасымен өмірге келгендей. Абайлап тыңдаған жан әр айдың бала жүрегіне ұсынған, сыйлаған тіршілігінің суретін көреді. Таңдай топырағынан талай майталман- дар шығып, өз дәуірін де таңданта білгені кейінгі ұрпаққа жетпей де жатқан болар. Дегенмен, ел аузында аты ғана емес, әр шәкіртінің репертуарында шалқыған сазы жүрген Қаршыға Ахмедияровты ұмыту мүмкін емес. Қаршығаны бүкіл қазақ халқы – сырт- тағысы, елдегісі – бәрі де біледі. Өйткені ол өзінің саналы ғұмырының әр ми- нутын қазақтың қара домбырасының құдіретін асқақтатуға, қазақ күйінің Жер шарының өзге бөліктерінен де естілу мүмкіндігіне жұмсады. Қазақтың қара домбырасына американдықтар аузын аша тамсанса, немістер тік тұрып қол соқты. Жапондықтар мен қытайлықтар, түріктер өз қорларына оның күйлерін алды.Өзінің осыншама өнері арқасында Қазақстанның халық артисі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, «Парасат» орденінің иегері, Махамбет атындағы Халықаралық Дәстүрлі шараның басты мақсаты – өскелең ұрпақты сөз мәйегін кие тұтқан Жамбыл бабамыздың шығармаларымен сусындату, мол мұрасын насихат- тау болып табылады. Салтанатты жиынға облыс әкімі Амандық Бата- лов бастаған зия лы қауым өкілдері, еліміздің түкпір-түкпірінен келген ақын-жазушылар, жамбылта нушы ғалымдар және аудан жұрт шылығы қатысты. Жиылған жұрт зират басына барып, Жамбыл рухына тағзым етті. Бұдан кейін шара Мәдениет үйінде жалғасын тапты. Алма- ты облысының әкімі А.Баталов биыл аймақта жыр дүлдүлінің мерейтойлық мерекесіне байла- нысты атқарылған жұмыстарға тоқталды. Облыс әкімі жиынды ашып берген соң, Қазақстан Жа- зушылар одағы басқармасының төрағасы, сенатор Нұрлан Ора- залин мінберге шығып, ақын м ұ р а с ы х а қ ы н д а ө з п і к і р і н білдірді. «Жамбыл жырына ден қойған сайын Абай, Махамбет, Жамбыл, Сүйінбай сынды ұлы тұлғаларымызды жадымызда жаңғырту арқылы халықтың сана- сын, халықтың ойындағы ұлттық рухты тәрбиелеудің үлкен үлгісін қалыптастырамыз. Жамбылдың Алаш сыйлығының иегері атанса да, ол Таңдайына баяғы Қаршымбайы болып келе білетін. Өзге атақтылар келе жатыр дегеннен бастап, ала шапқын болатын әкім-қаралар Қаршығаның елге келіп-кетіп жатқанын бірде білсе, бірде біле бермейтін. Өзі туып-өскен дала заңымен беш- петін иығына салып, шабындығын ара- лап келе беретін. Елге жеткен бойда «Қы зылжардағы» анасының бейітіне, «Көз діқарадағы» әкесі жатқан «Бәпіл» қауымына тәу етуге жететін. Содан соң елде қалған достары Балтабай Айсиев, Амандық атты нағашысы, тағы басқа тума-туысын жинап, әңгіме-дүкен құратын. Оның жады өте мықты болатын. Ауыл- дың әр адамын сұрап, кімнің қашан, қандай болғанын айтып, риясыз күлкісімен қарық болып отыратын. Кейбір атақтылармен жолығып әңгіме- лескенде, өзіңді қалай ұстауыңды білмей, қас-қабағына қарап, тәңірге жазасың, ал Қаршығамен кез келген жерде келісті әңгіме құрып, өзіңді тұсауламай, қай тақырыпта болса да әңгімелесе бересің. Өзі туған «Көшбай» сайының жағалауы- на бір аунап алып, «Айналайын, Жер-Ана!» деп тамсана тебіренетін. «Таңдайым» деген күйін өзінің туған ауылына арнап, «Қайран, әке», «Алтын ұя», тағы да басқа күйлерін, «Жер-Ана», «Туған жер» атты әндерін өзі туып-өскен жерге ешбір кіршіксіз, руха- ни тамсаныспен арнайтын еді. Көшеков мырзаға «Бақсай» кеңшарының директоры болып тұрғанда әдейі келіп, «Ауылға өзіңіз барда бір қонақты ұялмай қарсы алар орын жасауға қалай қарайсыз?» деп Таңдай ауылының мәдениет үйінің салынуына себепкер болса, Иманғали Тасмағамбетов облыс әкімі болып тұрғанда Таңдай орта мектебінің салынуын, осы ауылдың иесіз 170 жылдық мерейтойына байла- нысты халықарылық симпозиум өтіп, «Жамбыл» фильмі мен «Жам- был әлемі» атты басылым жарыққа шықты. Бірнеше жинақтарын іргелі оқу орындары қайта ба- сып шығарды. Ақын ауылындағы дәстүрлі шараға Грузия мен Жа- пониядан әдебиет зерттеушілері қатысты. «Жамбыл мұрасы – мәңгі өшпес өнеге» деді ол. Қазақтан Жазушылар одағы Алматы облыстық филиалының директоры, Халықаралық Алаш сыйлығының лауреаты, жазушы Нағашыбек Қапалбекұлы Жам- был жырлары – отаншылдыққа, бірлікке үндеудің асқақ үлгісі е к е н і н , б ұ л Е л б а с ы а й т қ а н Мәңгілік Ел идеясымен жалғасып ж а т қ а н д ы ғ ы н , М ә ң г і л і к Е л – қазақ елі барда Жамбыл жа- сай беретінін атап өтті. «Қазақ әдебиеті» газетінің бас редак- т о р ы Ж ұ м а б а й Ш а ш т а й ұ л ы ақынның шығармашылығы мен қалмауын ойлайтынын айтып, Қытайға емделуге кетіп бара жатып, қолқалап салдырған болатын. Қытайдан оралып келгенде, мектептің ашылу лентасын кесіп тұрып, көзінің жасын саусағымен іліп тастап, халықпен амандасқанын ауы- лы ұмытпаған шығар. Сонда бірге келген Иманғали Тасмағамбетов «Осы мектепке сіздің атыңыз беріледі!» деген болатын. Халық қол шапалақтап, ризашылығын білдірген. Одан бері біршама уақыт өтсе де, өзі тірі кезінде де, «Сол сөз не болды? Менің атым берілетін болды ма?» деген бір ауыз сөз айтпастан Қаршыға халқы үшін қолынан келгенін өле-өлгенше атқару- мен кетті. Олай дейтініміз қаза болатын сапарында ауылда жездесінің садақа сын бере сала «Жаңбырбай күйшінің соңғы күйі табылыпты» деп, құм ішіндегі күй- ші зиратын іздеп, жолдастары Мұрат Бектеновтермен бірге күйді таспаға түсіріп жүгі ріп жүрген. Ал марқұм Қарасаев Нұрмұхамбет өмір бойы сақтап келіп, кеңес өкіметі құлағаннан кейін ғана Қаршығаға тапсырған Меңдікерей Әшеновтің күйін нотаға түсіріп, «Қазақтың 1000 күйінің» ішіне енгіздім» деп, сол келгенде үлкен бір шаруа бітірдім деп қуанып отырған. Ол күй «Батыс Алашорда» ұйымының мүшелерінің тапсыруымен өмірге кел- ген екен. Сәлімгерей Қаратілеуов де- ген осы ұжым мүшесінің үйінде талай жиналған алашордашылардың алдында күй тартқан Меңдігерейге біздің аманатымыз- ды жеткіз деп күйдің атын «Аманат» қойған екен. Меңдігерей бұл күйді өзі өмірден өтерде Нұрмұхамбет Қарасаевқа үйретіп аманаттаған. Нұрмұхамбет Қарасаев 1957 жылы Нұрғиса Тілендиев пен академик Ахмет Жұбановтың алдында Шыныбектің күйі адамгершілік қасиеттері жайлы өз ойын ортаға салды. С а л т а н а т т ы ж и ы н с о ң ы «Сүйінбай сазы» этно-фольклор- лық ансамблінің орындауын- да мерекелік концертке ұласты. Соңынан Жамбыл атамыздың құрметіне арнайы ас беріліп, ру- хына құран бағышталды. Ақынның 170 жылдық ме- рейтойына дайындық өткен жылы басталған. Алматы облысы әкімдігі тарапынан ауылдағы мұражай мен мектеп күрделі жөндеуден өтті. Сондай-ақ биыл балабақшаның құрылысы басталмақ. Бабаға деген құрмет мұнымен шектелмейді, таяуда Сербияның астанасы Белградта Алматы облысы мен Жамбыл облысының ұйымдастыруымен Жамбыл Жабаевтың ескерткішін орнату жоспарланып отыр.
Алматы облысы «Жекпе-жекті», Құрманғазының күйі «Қарасайды», Меңдігерейдің «Ақжелең» күйін тартып тапсырған. Бірақ « Аманат» күйі жайлы айтуға әкесі рұқсат етпей бере алмаған. Кеңес өкіметі құлап, егемендік алып, Алаш арыстары ақтала бастағанда ғана Қаршығаға берген. Қаршыға бұл күйді нотаға түсіріп, бір данасын Махам- бет мұражайына, бір данасын З.Есжанова атындағы өнер мектебінің директоры Қ.Түсекеноваға тапсырған. Түсекенова бұл күйді Орақ Жауыровтың оркес- трге түсіруімен Қ.Ахмедиряовтың 65 жылдығында халыққа ұсынды. Облыстық телеарнаның «Жайық жауһарлары» бағдарламасында оркестрмен орындап берді. Бұл Қаршығаның соңғы еңбектері. Ал оның Махамбетті елмен қайта табыстырған «Шашақты найза шалқар күй» атты кітабы неге тұрады?! Телеарна, радионы ашып қалсаң, Махамбеттің «Жұмыр-Қылыш» күйін сар- ната жөнеледі. Сонда есіңе бірден Қаршыға оралады. Іштей мына асылды халыққа жеткізген кәрі күйшіге, нотаға түсірген Қаршығаға рақметіңді арнайсың. Қара домбыраның құлағына «Мемле- кеттік сыйлықты» байлаған тұңғыш күйші Қаршыға болатын. Ол Құрманғазы ш ә к і р т і Қ а л и Ж а н т і л е у о в т е н д ә р і с алып, өзін Құрманғазы шәкірттерінің жалғасы санайтын. Меңдігерей Әшенов те Құрманғазының көзін екі жасында көріп, алдына отырып, күйін тыңдаған. Бұл кісі Қаршығаның немере атасы. Ал Шыны- бек арғы бабасы. Бұлардың бәрі майтал- ман күйші, шебер орындаушы болған. Меңдігерейдің майсаң қағысы Динаны да таңғалдырған» дейді. Олар жәрмеңкеде күй тартысқан. Сол майсаң қағыс Қаршыға қолынан көрініс табады дейтін үлкендер. Қаршыға Құрманғазы, Дина, Дәулет- керей күйлерінің жинағын қайта шығарды. Ол күйлерді кім тапсырғаны туралы да мәліметтер бар. Тірі болса «Қазақтың мың күйі» деген жинақ шығармақшы еді. Өнер жолында оның арманы әлі талай түйеге жүк боларлық еді-ау, амал қанша?! Б и ы л Қ а р ш ы ғ а А х м е д и я р о в т ы ң туғанына 70 жыл толады. Атырау дың зиялы азаматтары бұл Қаршыға үшін емес, кейінгі ұрпақ үшін керек той екенін ұғынып, еңбегіне сай ескеру жасар деген үміттеміз. Атырауда Құрманғазы, Дина ескерт- кіштері тұр. Бір көшеде Қаршығаға арнал- ған ескерткіш тұрса, көптік етпес еді. Көше аты да сәтті берілмеген. Оны да қайта қарап, көшені ашқан күнді халық білсе дейміз. «Таңдайым» деп күй қалдырған Қаршыға аты Таңдайға, «Қара саз» деп жыр қалдырған Мұқағали аты Қарасазға берілсе, халыққа рухани азық емес пе?! Қаршығаның атындағы сыныпты көріп, оның шағын мұражайын көріп, табынушы- лар келіп-кетіп жататын ауыл болсақ деп таңдайлықтар армандайды. Сонда жол да аршылып, тас жол да салынып, ауызсу да келер ме еді, кім білсін, қонақ келсе, үйін жинақтайтын қазақпыз ғой?! Бұл мақаланы кейінгі өсіп келе жатқан жас буындар оқып таныссын деп жазып отырмын. Өйткені келесі Қаршыға осылардан шығады ғой. Елін сүйген ұл қандай бола алады, туған жерге деген сезім қандай, соны ұғып өссін деймін.
жүктеу/скачать 7,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|