Жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
208
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
«Қазақстан 
Республикасының 
Экологиялық 
кодексі» 
соңғы 
өзгертулермен 
және 
толықтырулармен,  электронды  тасымалдаушыда 
қоршаған  ортаны  қорғау  саласындағы  «Eсo-info» 
құқықтық базасы (CD-дискі, 700-ден астам құжат). 
Білімдерді  қорытынды  бағалау  нәтижелері 
негізінде 
тыңдаушыларға 
Энергетика 
вице-
министрінің  қолымен  ведомствалық  үлгідегі 
сертификат беріледі.  
Тыңдаушылар 
арасында 
мемлекеттік 
қызметшілер, 
табиғатты 
пайдаланушы 
кәсіпорындар  мамандары,  үкіметтік  емес  ұйымдар 
мен  БАҚ  өкілдері,  ЖОО-ның  және  колледж 
оқытушылары бар.   
2011 жылдан 2014 жыл аралығында орталықта 
1094 адам оқытылды: оның ішінде:  
мемлекеттік қызметшілер – 133 адам; табиғатты 
пайдаланушы кәсіпорындар мамандары – 459 адам; 
ҮЕҰ  мен  БАҚ  өкілдері,  ЖОО-ның  және  колледж 
оқытушылары  (ақысыз,  Орхус  конвенциясын 
орындау  шеңберінде)    -  481  адам;  ҚР  Қорғаныс 
министрлігінің мамандары – 21 адам.  
Семинарлар  келесі  тақырыптар  бойынша 
өткізілді: 
1.
 
Экологиялық кодекс. Құқыққолдану; 
2.
 
Экологиялық аудит;  
3.
 
Экологиялық  сараптама  және  табиғатты 
пайдалануды реттеу; 
4.
 
Өндіріс және тұтыну қалдықтарын басқару; 
5.
 
Қоршаған  ортаны  қорғау  және  табиғатты 
пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау; 
6.
 
«Жасыл» 
экономикадағы 
заңнамалық 
аспектілер; 
7.
 
ҚОО 
саласындағы 
халықаралық 
стандарттар;  
8.
 
Экологиялық туризм; 
9.
 
Экологиялық 
қауіпсіздік 
және 
биоәртүрлілікті сақтау;  
10.
 
Мұнай-газ  өнеркәсібіндегі  экологиялық 
қауіпсіздік; 
11.
 
Энергия  мененджмент  жүйесіне  ISO-50001 
ХС  сәйкес  ену.  Энергия  менеджмент  жүйесі  – 
талаптар, пайдалануға нұсқаулық. 
 
12.9 ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК КАДАСТРЛАРЫ ЖӘНЕ 
ЭКОЛОГИЯЛЫҚ АҚПАРАТ 
 
Табиғи 
ресурстардың 
мемлекеттік 
кадастрларының ақпараттық жүйесі 2004-2014 жж. 
мерзімі  аралығында  3211  объектілер  бойынша 
динамикалық мәліметтер ақпаратын енгізетін 4 кіші 
жүйеден:  орман  кадастры,  ЕҚТА  кадастры, 
жануарлар 
әлемі 
және 
балық 
ресурстары 
кадастрынан тұрады. 
Кадастрлық объектіге сипаттама, ерекшеліктер 
бар, сонымен қатар аумақтың сипаттамасы үшін бұл 
мәліметтердің 
картадағы 
нақты 
кеңістіктегі 
орналасуына  байланысы  бар.  Кадастрлар  деректер 
қоры  кадастрлық  объектілердің  сипаттамасын, 
олардың  сандық  және  сапалық  сипаттамаларын 
сақтайды.  Көрсеткіштер  жиынтығы  салалық 
кадастрлардың 
формаларын 
таңдап 
алуына 
негізделген.  Соның  ішінде,  жануарлар  әлемі 
кадастры бойынша - жануарларды есепке алу және 
игеру туралы мәліметтер, өткізілген биотехникалық 
іс-шаралар  туралы  мәліметтер,  аң  аулау  бойынша 
ішкі 
шаруашылық 
көрсеткіштері. 
Балық 
ресурстары  кадастры  бойынша  -  мекендейтін 
балықтар  тізімі,  су  қоймасының  (учаскесінің) 
шаруашылық  сипаттамасы  және  т.б.  Көрсетілген 
кадастрлар  бойынша  деректер  көзі  ҚР  Ауыл 
шаруашылығы  министрлігі  Орман  шаруашылығы 
және  жануарлар  дүниесі  комитетінің  облыстық 
аумақтық 
инспекциясы 
болып 
табылады.  
Деректерді жүйеге енгізу мерзімділігі – жылына бір 
рет.  2015  жылы  облыстық  инспекцияларда 
ақпараттық  жүйені  көбейту  бойынша  жұмыстар 
жүргізілді, 
бұл 
мәліметтерді 
жинауды 
автоматтандыру, 
техникалық 
қателіктерді 
болдырмау  және  деректер  қорын  өзектендіру 
уақытын  қысқарту  мақсатында  тікелей  инспекция 
мамандарына 
деректер 
қорын 
толықтыруға 
мүмкіндік береді.  
 
 
 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
209
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
АЖ  картографиялық  материалы  кадастрлар 
бойынша  тақырыптық  топтарды,    сонымен  қатар 
1:1000000  және  1:200000  масштабтарындағы 
Қазақстан  аумағының  топографиялық  негізін 
енгізеді. Кадастрлардың тематикалық топтары ағаш 
жыныстары 
түрлерінің 
аймағын, 
жануарлар 
түрлерінің аймағын, орман шаруашылығы, аң аулау 
шаруашылығы, 
ерекше 
қорғалатын 
табиғи 
аймақтар,  балық  шаруашылығы  мемлекеттік 
мекемелерінің шекарасын енгізеді.  
Енгізудің  автоматтандырылған  модулі  (ЕАМ) 
кадастрлар  бойынша  мәліметтерді  толтыруға 
арналған. 
Картографиялық 
жүйеге 
кіретін 
жұмыстар  мүмкіндіктері  кадастрлык  нысандарды 
сәйкестендіруге, анықтауыштық ақпарат алуға және 
деректер 
қорынан 
мәлімет 
алуға, 
объекті 
карточкасына өтуге мүмкіндік береді. Бұдан басқа, 
инспекцияда  орналастырылған  клиенттер  картаға 
жаңа  объектіні  түсіруге  және  шейп–файлдарды 
орталық  серверге  беруге  мүмкіндік  береді.  ТРМК 
жұмыс істеу сызбасы келесідей:
 
ЕАМ 
аймақтық 
инспекцияларда 
орналастырылған 
және 
операторлармен 
толтырылады.  Енгізу  модулі  барлық  кадастрлар 
үшін  бірегей  және  енгізілетін  есеп  деректеріне 
байланысты  (логин-құпия  сөз)  серверден  қажетті 
объектілердің 
тізімін, 
толтыру 
формасын, 
картографияны 
жүктеу 
болып 
табылады. 
Толтырғаннан  кейін,  ЕАМ  мәліметтер  Интернет 
немесе  Бірыңғай  тасымалдау  жүйесі  арқылы 
серверге  жіберіледі.  ДҚ  сервері  мәліметтерді 
қабылдайды және өңдейді. 
Бас 
оператордың 
модулі 
қабылданған 
деректерді тексеру, келісу және жариялау қызметін 
жүзеге  асырады.  Онда  бас  операторлар  жұмыс 
істейді.  Оның  көмегімен  қабылданған  деректерді 
веб-порталға  бекітуге  немесе  қателерді  жөндеу 
үшін операторға түсініктемелермен қайта жіберуге 
болады.  
«ҚР ТРМК» порталы кез-келген пайдаланушыға 
ecokadastr.kz  мекенжайы  бойынша  қол  жетімді. 
Сонымен  қатар,  жүйе  ішіндегі  қауіпсіздікте 
функционалға  қол  жетімділік  бойынша  шектеулер 
қарастырылған  (қонақ,  оператор,  бас  оператор, 
администратор).  
2011-2014 жылдар аралығында келесі жұмыстар 
жүргізілді: 
1.
 
«ҚР ТРМК» АЖ жұмыс жағдайында ұстау, 
жұмыс 
істеу 
қабілеттілігінің 
мониторингі, 
бағдарламалық  қамтамасыз  ету  мен  деректер 
қорының сақталуын қамтамасыз ету; 
2.
 
Балық 
ресурстары 
кадастры, 
ерекше 
қорғалатын  табиғи  аймақтар  кадастры,  орман 
қадастры,  жануарлар  әлемі  кадастры  бойынша 
деректерді жинау және енгізу; 
3.
 
Кадастрлық  объектілердің  картографиялық 
материалдарын өзектендіру; 
4.
 
Ақпараттық 
жүйені 
тәжірибелік    
пайдалануға қосу; 
5.
 
ҚР  Ауыл  шаруашылығы  министрлігінің 
Орман  шаруашылығы  және  жануарлар  дүниесі 
облыстық 
аумақтық 
инспеция 
мамандарын 
ақпараттық жүйені пайдалануын үйрету; 
6.
 
Мемлекеттік  жер  кадастрын  ТРМК  мен 
автоматтандырылған 
ақпараттық 
жүйесін 
интеграциялау регламентін әзірлеу.  
2009  жылдан  бастап  Қазақстан  Республикасы 
Энергетика  министрлігінің  «Қоршаған  ортаны 
қорғаудың  ақпараттық-талдау  орталығы»  РМК 
базасында Мемлекеттік экологиялық ақпарат қоры 
(бұдан  әрі  –  Қор)  қызмет  етеді,  оның  мәліметтер 
қоры  қазіргі  уақытта  тоғыз  мыңнан  астам  бірлік 
ақпаратты 
құрайды. 
Қордың 
ecogosfond.kz 
сайтында 
әр 
түрлі 
бағыттар 
бойынша 
жүйелендірілген, 
экологиялық 
ақпараттардың 
тізілімдерін  табуға  болады:  ғылыми-зерттеу 
жұмыстары,  экологиялық  мониторинг  есептері, 
бақылау-инспекциялық қызмет және т.б.  
2014  жылдан  бастап  қордан  экологиялық 
ақпаратты  беру  мемлекеттік  қызмет  көрсету 
арқылы  жүзеге  асырылады,  ол  азаматтардың 
барлық  категорияларына  және  заңды  тұлғаларға 
ақысыз  негізде  көрсетіледі.  Өткен  мерзімде  алты 
жүзден астам мемлекеттік қызмет ұсынылып, оның 
аясында  тұрғындарға  мыңнан  астам  ақпарат 
берілді.  
Қоршаған 
ортаны 
қорғау 
саласындағы 
нормативтік-құқықтық  актілерге  қол  жетімділікті 
қамтамасыз  ету  мақсатында  «ЭкоИнфоПраво» 
(ecoinfo.kz)  құқықтық  электрондық  қор  әзірленген, 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
210
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
оның 
құрамына 
Экологиялық 
кодекстің 
тарауларына  сәйкес  жүйелендірілген  екі  мыңға 
жуық нормативті құжаттар кіреді.
 
 
12.10 ОРМАН РЕСУРСТАРЫН БАСҚАРУ 
Орман  шаруашылығы  іс-шаралары.  2011 
жылы  орман  шаруашылығы  іс-шаралары  жалпы 
аумағы 1531 мың текше метр болатын 100968,7 га 
ауданда,  соның  ішінде  аумағы  248,2  мың  текше 
метр болатын басты пайдаланудағы кесу 1907,2 га. 
ауданда,  аумағы  161,6  мың  текше  метр  болатын 
күтіп-баптау  мақсатындағы  ағаш  кесу  5924,1  га. 
ауданда,  аумағы  1,7  мың  текше  метр  болатын 
жекелеген  талшыбықтарды  кесу  82,0  га.  ауданда, 
аумағы  215,5  мың  текше  метр  болатын  іріктеп 
санитариялық  мақсатта  ағаш  кесу  12120,7  га. 
ауданда,  аумағы  763,5  мың  текше  метр  болатын 
жаппай санитарлық мақсатта ағаш кесу 18547,3 га. 
ауданда,  аумағы  90,5  мың  текше  метр  болатын 
қоқымдардан  жинау  60676,1  га.  ауданда  және 
аумағы  50,0  мың  текше  метр  болатын  басқа  да 
кесулер  (орман  жолдарын  аршу  және  шабу,  өртке 
қарсы аралықтар, орман алаңдарын тазарту)  1711,3 
га. ауданда өткізілді. 
2012  жылы  орман  шаруашылығы  іс-шаралары 
жалпы аумағы 1502,4 текше метр болатын  122784,8 
га. ауданда, соның ішінде аумағы 237,7 мың текше 
метр болатын басты мақсатта пайдалану үшін ағаш 
кесу  1827,5  га.  ауданда,  аумағы  172,6  мың  текше 
метр болатын күтіп-баптау мақсатындағы ағаш кесу 
5829,9  га.  ауданда,  аумағы  3,5  мың  текше  метр 
болатын  жекелеген  талшыбықтарды  кесу  210,0  га. 
ауданда,  аумағы  248,8  мың  текше  метр  болатын 
іріктеп  санитариялық  мақсатта  ағаш  кесу  16387,1  
га. ауданда, аумағы 717,0  мың текше метр болатын 
жаппай санитарлық мақсатта ағаш кесу 21328,5 га 
ауданда,  аумағы  80,2    мың  текше  метр  болатын 
қоқымдардан  жинау  76082,8  га.  ауданда  және 
аумағы 42,6  текше метр болатын басқа да кесулер 
(орман  жолдарын  аршу  және  шабу,  өртке  қарсы 
аралықтар,  орман  алаңдарын  тазарту)  1119,0    га. 
ауданда өткізілді. 
 2013  жылы  орман  шаруашылығы  іс-шаралары 
жалпы  аумағы  1395,0  мың  текше  метр  болатын 
86959,7 га. ауданда, соның ішінде аумағы 259,1 мың 
текше  метр  болатын  басты  пайдаланудағы  кесу 
2039,5  га.  ауданда,  аумағы  166,6  мың  текше  метр 
болатын  күтіп-баптау  мақсатындағы  ағаш  кесу 
5607,1  га.ауданда,  аумағы  0,2  мың  текше  мер 
болатын  жекелеген  талшыбықтарды  кесу  10,0  га. 
ауданда,  аумағы  197,6  мың  текше  метр  болатын 
іріктеп  санитариялық  мақсатта  ағаш  кесу  14052,5 
га. ауданда, аумағы 629,7 мың текше метр болатын 
жаппай  мақсатта  ағаш  кесу  17407,4  га.  ауданда, 
аумағы 96,0 мың текше метр болатын қоқымдардан 
жинау  46728,6  га.  ауданда  және  аумағы  45,8  мың 
текше  метр  болатын  басқа  да  кесулер  (орман 
жолдарын аршу және шабу, өртке қарсы аралықтар, 
орман  алаңдарын  тазарту)1114,6  га.  ауданда 
өткізілді. 
2014  жылы  орман  шаруашылығы  іс-шаралары 
жалпы  аумағы  1331,5  мың  текше  метр  болатын 
111294,1  га.  ауданда,  соның  ішінде  аумағы  308,2 
мың текше метр болатын басты пайдаланудағы кесу 
2501,0  га.  ауданда,  аумағы  128,0  мың  текше  метр 
болатын  күтіп-баптау  мақсатындағы  ағаш  кесу 
4867,5  га.  ауданда,  аумағы  0,4  мың  текше  метр 
болатын  жекелеген  талшыбықтарды  кесу  73,0  га. 
ауданда,  аумағы  197,1  мың  текше  метр  болатын 
іріктеп  санитариялық  мақсатта  ағаш  кесу  12260,6 
га. ауданда, аумағы 581,1 мың текше метр болатын 
жаппай санитарлық мақсатта ағаш кесу 12651,6 га. 
ауданда,  аумағы  70,0  мың  текше  метр  болатын 
қоқымдардан  жинау  77618,0  га.  ауданда  және 
аумағы  46,7  мың  текше  метр  болатын  басқа  да 
кесулер  (орман  жолдарын  аршу  және  шабу,  өртке 
қарсы аралықтар, орман алаңдарын тазарту) 1322,4 
га. ауданда өткізілді. 
Мемлекеттік  орман  қоры  учаскелерін  ұзақ 
мерзімді 
пайдалануға 
беру. 
Қазақстан 
Республикасының  Орман  кодексінің  31-бабына 
сәйкес  Мемлекеттiк  орман  қоры  учаскелерiнде 
орман  ресурстары  10  жылдан  49  жылға  дейінгі 
мерзімге  ұзақ  мерзiмдi  орман  пайдалануға 
беріледі.   
Сүректі дайындауды жүзеге асыру үшін орман 
пайдаланушыларға орман ресурстары ұзақ мерзімді 
орман  пайдалануға  10  жылға  дейінгі  мерзімге,  ал 
мәдени-сауықтыру,  рекреациялық,  туристік  және 
спорттық  мақсаттарға,  сонымен  қатар,  жанама 
пайдалануға 49 жылға дейінгі мерзімге беріледі.    
Орман  ресурстарын  ұзақ  мерзімді  орман 
пайдалануға 
беру 
бойынша 
тендерлер 
респуликаның  12  облысында  өткізілді:  Ақмола, 
Алматы,  Ақтөбе,  Атырау,  Шығыс–Қазақстан, 
Жамбыл,  Батыс–Қазақстан,  Қарағанды,  Қостанай, 
Павлодар, 
Солтүстік–Қазақстан, 
Оңтүстік–
Қазақстан облыстарында. 2015 жылдың 1 шілдедегі 
жағдайы  бойынша  1029  жеке  және  заңды 
тұлғаларға жалпы ауданы 1,4 млн га. болатын орман 
ресурстары  ұзақ  мерзімді  орман  пайдалануға 
берілді, соның ішінде:        
1)  сүректі  дайындау  үшін  –  82  орман 
пайдаланушыларға жыл сайынғы 0,9 млн. м
3 
сүректі 
кесу аумағымен 1,0 млн. га ауданда; 
2)  мәдени-сауықтыру  мақсаттары  үшін  –  454 
орман пайдаланушыларға 27,6 мың га. ауданда; 
3)  жанама  пайдалану  үшін  –  476  орман 
пайдаланушыларға 351,2 мың га. ауданда; 
4) көшеттік материалдарды өсіру үшін – 1 орман 
пайдаланушыға 0,1 га. ауданда; 
5)  аңшылық  шаруышылығы  үшін  –  13  орман 
пайдаланушыларға 0,3 га. ауданда; 
6)  ғылыми-зерттеу  мақсаттары  үшін  –  3  орман 
пайдаланушыға  0,1  га.  ауданда  орман  ресурстары 
берілді.
   
 
 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
211
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О
 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
ҚОРЫТЫНДЫЛАР МЕН ҰСЫНЫСТАР 
 
1. 
Қазақстан-2050 
стратегиясына 
сәйкес 
экономикалық  саясаттың  жаңа  курсының  басты 
мәні – бәрін қамтушы прагматизм. Нақты айтқанда, 
бұл 
біздің 
бүгінгі 
көзқарастарымыз 
бен 
тәсілдеріміздің  түбегейлі  өзгерісі.  Қоршаған  орта 
және  табиғат  ресурстарын  пайдалану  саласында                       
мынаны білдіреді: 
- 
принципті  түрде  табиғат  ресурстарын 
басқарудың  (масштабты  ішкі  саясат  және  сыртқы 
саясат  уағдаластықты,  экономикалық  өсімді 
қамтамасыз 
ету 
үшін 
Қазақстанның 
артықшылықтарын) жаңа жүйесін енгізу; 
-  күн  және  жел  энергиясын  пайдаланатын 
технологияларды  белсенді  енгізу  альтернативті 
энергия түрлерін өндіруді дамыту (2050 жылға елде 
барлық 
баламалы 
энергияны 
тұтынудың 
жартысынан көбі жаңартылған және альтернативті 
түрлері болуы қажет);   
-  аймақтардың  инвестицияны  тартуға  мүдделі 
болуы 
үшін 
жер 
қойнауларын 
пайдалану 
мораторийін болдырмау қажет;  
-  шикізатты  қарапайым  жеткізуден  энергия 
ресурстарын 
қайта 
өңдеу 
саласындағы 
ынтымақтастыққа  және  озық  технологиялармен 
ауыстыруға  көшіру  (2025  жылға  біз  экологияның 
жаңа  стандарттарына  сәйкес  меншік  нарығын 
толықтай 
жанар-жағармай 
материалмен 
қамтамасыз етуіміз қажет); 
-  еліміздің  аймақтарында  тек  озық  өндірістер 
құруды алмасуға, елімізге кен және қайта өңдеудің 
тек  ең  заманауи  технологияларын  жеткізу 
жағдайында инвесторларды тарту;  
-  барлық  кен  өндіру  кәсіпорындар  тек  зиянсыз 
экологиялық өндіруді енгізу қажет.  
Әлемдік  өнеркәсіп  нарығында  көшбасшы  болу 
және  Қазақстанда  ауыл  шаруашылық  өндірісін 
нығайту үшін қажет:  
- егін аудандарын молайту; 
-  алдымен  жаңа  технологияларды  енгізу 
есебімен  шығымдылықтың  өрлеу  маңыздылығын 
қамтамасыз ету; 
-  әлемдік  деңгейдегі  мал  өсірушілік  мал  азығы 
базасын құру; 
-  экологиялыққа  баса  назар  аудара  отырып 
брендтің ұлттық бәсекеге қабілеттілігін құру;  
-  экологиялық  таза  өндіріс  саласындағы 
жаһандық ойыншы болу;  
-  өзекті  мәселе  –  ауыл  шаруашылығын  қайта 
өңдеу  және  саудада  ШОК  және  фермерлікті 
дамыту; 
-  жаңа  ғылыми,  технологиялық,  басқару 
жетістіктер есебімен мал шаруашылық дәстүрлерді 
жаңғырту және егіншілік мәдениетін өзгерту. 
-  ірі  экспорттық  нарықта  жеңіске  жету  үшін 
қандай  өнімді  жаппай  өндіру  қажеттілігіне  баса 
назар аудара отырып анықтау; 
- 2050 жылға елдің ЖІӨ ауыл шаруашылық өнім 
үлесін 5 есе өсіру. 
«Жасыл  экономикаға»  көшу  орнықты  даму 
жаңа бағыттарына жетуге  ықпал етті. 
Көрсетілген  бағыттар  аймақтық  және  бір 
жағынан жергілікті маңыздағы экологиялық инфра 
құрылымды  дамытудың  басты  бағыттары  болуы 
қажет.  Аталған  бағыттардың  жаңаруы  «жасыл 
экономиканы»  -  дамытудың  жаңа  парадигмасына 
тікелей    сәйкес  болатын  экономикалық  дамумен 
тығыз байланысты.       
Қазақстанда еліміздің су ресурстарына қатысты 
жаңа саясатын тудыру қажет. Осыған байланысты: 
- 
басқа 
елдердегі 
сумен 
жабдықтау 
проблемаларды шешудің озық тәжірибесін мұқият 
меңгеру  мысалы,  Австралияның  және  оны  біздің 
жағдайларда пайдалану; 
- кеннің  ең озық технологиялары мен жер асты 
суларын рационалды пайдалануды енгізу; 
- агроөнеркәсіп секторында ылғалды сақтаушы 
технологияларға кешенді ауысу; 
- жалпы алғанда, біздің қоғамның ойын өзгерту, 
ең  бағалы  табиғат  байлығының  бірі  –  суды          
ысырап етпеу.  
-  2050 жылға Қазақстан сумен қамтамасыз ету 
проблемасын біржола шешуі қажет (бірінші кезеңде 
2020 жылға – халықты ауыз сумен қамтамасыз ету 
проблемасын шешу, екінші кезеңде 2040 жылға оны 
суландыру).  Қазақстанның  су  ресурстарының 
мемлекеттік 
бағдарламасы 
Казақстан-2050 
стратегияларын 
жүзеге 
асыру 
Қазақстан 
Республикасы Президенті Қаулысымен бекітілді.  
 Бағдарламаның  мақсаты  –  су  ресурстарын 
тиімді  басқаруды  арттыру  жолымен  Қазақстан 
Республикасында 
су 
қауіпсіздігімен              
қамтамасыз ету. 
2. Елдің ауыл шаруашылығында ескірген және 
пайдалануға  жарамсыз  пестицидтерді  кәдеге 
жаратудың проблемасы өткір болып тұр. Осындай 
пестицидтердің  және  оның  қоспаларының  1500 
тоннадан  астамы  республиканың  қоймалары  мен 
үйінді  сақтағыштарында  біраз  бөлігі  қолайсыз, 
бұзылған  орынжайларда  сақталған.  2009  жылғы 
жағдай 
бойынша 
пайдалануға 
жарамсыз 
пестицидтер  мен  улы  химикаттар  100  тоннасы 
көмілмей  қалған.  Бұған  қоса,  пестицидтердің 
өздерінен  басқа  олардың  ыдыстарын  (330  мыңнан 
астам  бірлік)    кәдеге  жарату  мәселелерін  шешу 
талап  етіледі.  Ыдысты  білмегендіктен  су  және 
тамақ 
өнімдерін 
сақтау 
үшін 
тұрмыстық 
мақсаттарда пайдалану халық денсаулығына орасан 
зиянын тигізеді.        
3. 
Республиканың 
өзекті 
экологиялық 
проблемасы  табиғи  ортаның  мұнаймен  және  оның 
қайта  өңделген  өнімдерімен  ластануы  болып 
табылады. 
Жердің 
мұнаймен 
және 
мұнай 
өнімдерімен  ластануы  топырақ  микрофлорасының 
белсенділік  қызметінің  толық  дағдарысына  алып 
келеді.  Топырақтың  физико-химиялық  қасиеті 
өзгереді,  су-әуе  тәртібі  төмендейді,  биоценоз 
құрылымы  өзгереді.  Бұның  барлығы  экожүйенің 
тепе  теңдігінің  бұзылуына  алып  келеді  және 
экологияның  барлық  тізбегіне:  топырақ  қабатына, 
жер    үсті  және  жер  асты  суларына,  геологиялық 
ортаға  теріс  әсер  етеді.  Мұнаймен  және  мұнай 
өнімдерімен  1,5  млн.га.  астам  аудан  ластанғаны 
анықталған.  Топырақтың  және  қоршаған  ортаның 
ластануының  үлкен  үлесі  Атырау  -  59%,  Ақтөбе  - 
19%,  Батыс  Қазақстан  -  13%  және  Маңғыстау 
облысында - 9% белгіленді.  
4.  Бүгінгі  таңдағы  бар  ақпарат  Қазақстанның 
барлық  жерінің  деңгейі  мен  сипаты  туралы  нақты 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
212
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
көрсете  алмайды.  Қолданыстағы  ластануларды 
жою, жер  ластанулары  бойынша  толық  және  жан-
жақты  деректер  алу  үшін,  республиканың  барлық 
аймақтарына жете эколого-геохимиялық зерттеулер 
жүргізу  және  жаңа  технологияларды  пайдалану 
арқылы теріс әсерлерді тұрақтандыру және жоюдың 
жүйелі негіздегі ұсыныстарын  өңдеу қажет.  
5.  Жердің  ластануына  Қазақстандағы  негізгі 
өзендердің  ағындары  көбіне  іргелес  мемлекеттер 
аймағында  қалыптасады,  сондықтан  да  су  сапасы 
осы  мемлекеттер  суымен  бірге  келетін  ластағыш 
заттар әсерімен қалыптасады.   
6.  Елдің  ең  өзекті  проблемаларының  бірі  – 
трансшекаралық  қалдықтарды  кәдеге  жарату, 
залалсыздандыру, көму. Бүгінгі күнге дейін зиянды 
қалдықтар  көбінесе  экологиялық  нормалар  мен 
талаптарға 
сәйкес 
сақталмайтын 
әртүрлі 
жинақтауыштарда  қоймаланады  және  сақталады. 
Бұның нәтижесінде жер, көптеген аймақтардың жер 
асты  және  жер  үсті  сулары  қарқынды  ластануға 
шалдыққан.   
7.  Сирек  және  жоғалып  кету  қаупі  бар 
өсімдіктер  мен  жануарларды  сақтауға  көмек 
көрсету  мақсатында  келесі  шараларды  болжау 
қажет: 
- сирек және жоғалып кету қаупі бар өсімдіктер 
мен  жануарлар  тізбесін  сиректіктің  әрбір  түр 
мәртебесін  көрсету  арқылы  толықтыру  (ҚОХО 
санаттарына сәйкес); 
- сирек және жоғалып кету қаупі бар өсімдіктер 
мен  жануарларды  сақтаудың  институционалдық 
және  ұйымдастырушылық  негіздерін  нығайтуды 
жалғастыру,  сонымен  қатар,  пайдаланылатын 
жануарлар түрлері мен олардың тіршілік ету ортасы 
популяциясының  оңтайлы  құрылымын  сақтауда 
аңшылық  шаруашылықтың  өнімділігін  арттыруды 
қамтамасыз ету;  
- сирек және жоғалып кету қаупі бар өсімдіктер 
мен  жануарларды  сақтау  бойынша  іс-әрекет 
жоспарын әзірлеу және жүзеге асыру; 
- сирек және жоғалып кету қаупі бар өсімдіктер 
мен  жануарлар  және  аңшылық  ресурстарды 
мемлекеттік 
басқару 
бойынша 
басқарудың 
ақпараттық базасын жетілдіру; 
-  олардың  шекарасы  шегінде  сирек  кездесетін 
өсімдіктер  мен  жануарларды  қорғауда  олардың 
қызметтеріне 
берілген 
аң 
шаруашылық 
өкілеттілігін кеңейту;   
- сирек және жоғалып кету қаупі бар өсімдіктер 
мен  жануарларды  сақтаудың  ғылыми  негізін 
қамтамасыз ету;   
-  барлық  нысаналы  топтардың  экологиялық 
ағартушылығын дамыту; 
-  сирек  өсімдіктер  мен  жануарларды  қорғау 
саласындағы 
халықаралық 
ынтымақтастықты 
нығайту; 
- орман ресурстарының жағдайына мониторинг 
жүйесін ұйымдастыру қажет. 
8.  Орман  өрттерімен  және  ормандарды  заңсыз 
кесумен күрестің тиімділігін жетілдіру мақсатында 
республиканың 
ормандарының 
өртке 
қарсы 
жайластырудың  бас  схемасын  әзірлеу,  Жерді 
дистанциялық  тексеріп  көру  жүйесінің  деректерін 
пайдалану,  орман  өрттерін  ертерек  анықтаудың 
оптикалық-сенсорлы 
жүйесін 
ендіру, 
орман 
өрттерінен  қорғау  және  сөндірудің  авиациялық 
жабдықтарының  паркін  құру,  қазіргі  заманғы 
техникамен  және  өртке  қарсы  құралдармен 
жабдықтау  және  қолданыстағы  нормалар  мен 
нормативтерді қайта қарау қажет.  
9. 
Орман  аурулары  мен  зиянкестерінің 
ошақтарын уақытылы анықтау және уақытылы әсер 
ету  үшін  Алматы  қ.  Орман  патологиялық 
мониторинг  орталығын  және  Шығыс  Қазақстан, 
Солтүстік  Қазақстан,  Қызылорда  және  Батыс 
Қазақстан  облыстарында  филиалдардың  өңірлік 
желісін құру қажеттілігі туындады.  
Жалпы  алғанда,  Қазақстанда  экологиялық 
проблеманы  толық  кешенді  шешу  үшін  қоршаған 
ортаны  қорғау  бойынша  мемлекеттік  бағдарлама 
әзірлеу қажет.

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
213
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 

жүктеу/скачать 5,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: