Жауабы: в)
10
.
у = х - 2 түзуі у = / ( х ) функциясының
графигін х 0 = —1 нүктесінде жанайды. / ( - 1 )
табындар.
а) 1; б) - 3; в) - 2; г) 2.
Ж анасу нүктесі ортак болғандыктан
у ( - 1 ) = у; / (
jc
) = - 1 - 2 = -3;
Жауабы: б)
II нүсқа,
1 .Н ү к т е к о о р д и н а т а л ы к тү зу бой ы м ен
s ( /) - 12 - 37 + 5 зацы бойынша қозғалып келеді.
[5;7] аралығында vopm тап.
а) 24; б) 18; в) 9; г) 6.
у
(?) = £’(7) = (72 - 37 + 5) = 2 7 - 3
v(5) = 2 - 5 - 3 = 7 , v(7) = 2 - 7 - 3 = 11
= 7 + 11
орт
2
Жауабы: в)
2 .Н ү к т е к о о р д и н а т а л ы к т ү зу бойы м ен
5
(
7
) = - t 2 +97 + 8 зан ы б о й ы н ш а қ о зғал ы п
келеді. v !e3 (4) тап.
28
а) 9; б) 25; в) 1; г) -2,5.
v
(7) =
j
'(7) = ( - 7 2 + 9 7 + 8) = - 2 / + 9
v
_ ( 4 ) = -2 - 4 + 9 = 1
Жауабы:
в)
З .Н ү к т е н ін
о сін
ай н ал а
қ о зғал ы сы
<р(/) = -73 + 872 - 3
заңы б о й ы н ш а ж ү р ед і,
мүндағы (pit) - радиандағы бұрыш, / - секунд-
тағы уақыт. a үдеуі кейбір 7 уақыт мезетінде
pad
тең екендігі белгілі. Осы уақыт мезетін
с
тап.
а) 8; б) 4; в) 6; г) 2.
t
^>'(г) = ( - / 3 + 872 - 3 ) = -372 +1б7;
t
ü (/) = (-37 2 + I
67
) = —6r + 16
-67 + 16 = 4 , - 6 / = -1 2 , 7 = 2
Жауабы: г)
4. / ( х ) = - х 2 + 6х + 8 ф у н к ц и ясы н ы ң гра-
фигіне ж үргізілген ж анаманын, абсциссасы
х0 = -2 нүктесінде тендеуін тап.
a) _у = 2 х - 6 ; б )у = 10х + 12;
в) у = 4х + 8; г) у = - 10х + 8
/
/ ' ( х ) = ( - х 2 + 6х + 8) = - 2 х + 6
/ (-2 ) = - 4 - 12 + 8 = -8
/ '( -
2
) ==
- 2
•
( -
2
) +
6
=
10
у = -8 + 10(х + 2) = 10х + 12
Жауабы: б)
5. / ( * ) =
х - 3
функциясының графигіне
/'( > ) =
k
j
|
1
1
O
J
го
ІІ
~ х - 3 = 2
ч
II
Й
Г
1
и
.
1
II
г
ч
1
X
1
6 . / ( х ) = х 2 + З х + 5
функциясынын графи-
гіне ж анам алар ж ү р г ізіл г ен ж анам аны н
теңдеуін жазындар, егер бұл жанама (0; 1)
нүктесі аркылы өтсе ж эн е жанау нүктесінің
абсциссасы теріс болса.
а)
у =
2х +1 ; б)
у - х
+1 ;
в)
у -
- х +1 ; г)
у
= - 2 х - 5.
/ ( х 0) = х02 + 3 х 0 +5; / г( х ) = 2х + 3;
/ ' ( х 0) = 2х0 +3;
У = хо
+ Зх0 + 5 + (2 х 0 + 3 )(х - х0 );
1 = х(): + 3 х 0 + 5 + (2 х 0 + 3 ) ( О - х 0);
1 = х03 + Зх0 + 5 - 2х02 - Зх9;
х02 = 4; х 0 = ±2; х < 0 => х = -2;
/ ( - 2 ) = 4 - 6 + 5 = 3; / ' ( - 2 ) = - 4 + 3 = -1;
_у = 3 - 1 - ( х + 2);
у = - х +
1;
Жауабы:
в)
_
5
,
. . .
7. — < 6 - х тенсіздігін шеш.
х
а)(-оо;0)и(1;5); б )(0 ;1 )и (5 ;+ « );
в)(1;5); г)(-а о ;-1)и (1;+ оо).
5
6 х - х 2
5 - 6 х + х 2
х * 0 - < ------------; ------------------ < 0;
X
X
X
( 5 - 6 х +
х
2 )
х
<0; ( х - 1 ) ( х - 5 ) х <0;
+ Л г
-
+
екі параллель ж анамалар ж үрпзш ген, олар-
ды н б іреуі гр а ф и к т ін а б сц и ссасы х0 =1
нүктесі аркылы өтеді. Баска жанама берілген
функцияның графигін кейбір нүктеде жанай
ды, осы нүктеніц абсциссасын табындар.
а) - 1; б) 5; в) 2; г) - 3.
X Ф 1
х = 5
Жауабы: б)
0
1
х е(-о о ;0 )и (1 ;5 )
Жауабы:
а)
( 4 -
х
2)
л
/
х
+ 1
-------- L-------- < о т е ң с із д іг ін ш еш індер,
7 - 2 х
берілген теңсіздікті қанағаттандыратын бүтін
сандардын көбейтіндісін табындар.
а) - 2; б) 2; в) 6; г) - 6.
Г7 - 2х * 0 1 х*3,5
| х + 1>0
| х > - 1 V x + T » 0
( 2 ~ х ) ( 2 + х ) ( 3 ,5 - х ) < 0 ;
( х - 2 ) ( х + 2 ) ( х - 3 ,5 ) < 0 ;
X] = -1; х 2 =2; х 3 = 3;
.
f
'
+
- 2
О
3,5
+
29
-1 -2 -3 = -6 ;
Жауабы:
г)
9 .т -н ь щ кандай мәндерінде барлы к теріс
сандары х 1 + тх + 2х < 0 тенсіздігінің шешім-
дері болып табылады?
а) /и
>
-2 ; б) m
<
-2
;
в) ш
>
2
; Г)
т
<
2 -
х ( х 2 + ш + 2 ) < 0 , х < 0 болғандықтан
х 2 + т + 2 > 0 ; х 2 > - т - 2; х 2 >0; сондык,-
тан,
-о т - 2 < 0 ; т > - 2 ;
Жауабы:
а)
10. у= = -х + 3 түзуі y = g (x ) ф ункциясы ны н
графигін х0 = - 2 нүктесінде жанайды. / ( - 2 )
табындар.
а) 1; б) 3; в) 5; г) -3.
Ж анасу нүктесі ортак болғандықтан
.у (-2 ) = - ( - 2 ) + 3 = 5;
Жауабы:
в)
Қызылорда облысы,
Жанакорган ауданы.
Энергия түрлері багдарламасы
(Жаратылыстану -математикалық бағыттағы
сыныптарға арналтан)
М.ОРМАНБЕКОВА,
Абай атыидағы орта мектептін м^ғаліш
Бағдарламаға түсінік хат
1-ші бөлімде.
О рталы қтан каш ы к елдіме-
кендер, газ күбы ры трассасы н ан ш алғайда.
Сондықтан отыннын карапайым түрлерін пай-
д алан у д а ти ім д іл ігін ар тты р у ү ш ін , о н ы ң
қ ү р ам ы н ө з г е р т іп , э н е р г и я с ы н а р т т ы р у ға
негізделген.
"Энергия түрлері" такырыптары б
2-ші бөлімде.
К өм ірдің түрлері, өнімдері,
көмір бассейндері ж әне касиеті мен құрамьі
туралы айтылады.
3-ші бөлімде. Боралдай ауылында байырғы
көмір шахтасы бар. С ол көм ір шахтасынын
тарихын, өнімін зерттеуге негізделген. М ак-
сат сол ш а х т а н ы н к е л е ш е к т е а ш ы л у ы н а
шәкірттерімнің тигізер үлесі болса деймін.
Окушылар біліміне қойылатын талаптар:
- карапайы м оты ндарды н түрлерін, олар-
дын құрамын өзгертіп, энергиясын арттыру-
ды білуі тиіс;
- көмірдің қүрамын, өндіретін орыгщарды,
ком ірдін түрлерін, қасиеттерін, одан алына-
тын заттарды ж эне энергиясын есептеудІ білуі
тиіс.
яынша 34 сағаттық жоспар. 10- сынып
№
Сабақтын тақырыбы
Сағаг саны
Кіріспе
2
1
Энергия түрлері
1
2
Отын энергиясы
1
І-тарау. Электр энергиясы
11
о
Электр тогы
1
4
Ток кездерІ. Ток күші
1
5
Есеп шығару
1
6
Өткізгіштерді тізбектей жалғау
!
7
Өткізгіштерді параллель жалғау
1
8
Токтың жұмысына есептер шығару
1
9
Токтың куатын есептеу
1
10
Эксперименттік тапсырма. Үйдегі электр энергиясыньщ жұмсалуын
есептеу
1
11
Тұрақты токтың генераторы
1
12
Электр энергиясын жеткізу жэне пайдалану
1
13
Копытындылаү. Тест алу
1
30
2-тарау. Г аз энергиясы
4
14
Газдың пайда болуы
1
15
Газды өндіру
............
' ■“ - ■
1
16
Газды өндіретін орындар
1
17
Газды қолдану
1
3-тарау. Атом энергиясы
18
Атом энергиясы
1
19
Атом энергиясын пайдалану
1
20
Қорытындылау. Тест алу
1
1
4-тарау. Жел энергиясы
2
21
Жел энергиясын өндіру жэне пайдалану
1
1
22
Практикалык сабақ
1
...
!
5-тарау. Күн энергиясы
8
23
Кун - ен жакын жұлдьіз
1
24
Күннің құрылысы
1
25
Күн атмосферасы жэне күннің эрекет қимылы
1
26
Күн мен жердің байланысы
1
27
Күн энергиясын пайдалану
1
28
Практикалык сабақ
1
29
Күннің пайдасы мен зияны
1
30
Қорытындылау. Тест алу
1
6-тарау. Биоэнергия
31
Биоэнергияны пайдалану
!
7-тарау. Су энергиясы
32
Су энергиясы
1
33
Қорытындылау. Тест алу
1
34
Жалпы курсты цорытындылау
1
Ә Д Е Б И Е Т Т Е Р :
1.А.Есназарова. Ңазақстанның экономикальщ географиясы.
2.Табиғат ел байлығы. "Кайнар" баспасы, Алматы-1979.
3.Кенші А.Сейдімбетов. "Ж алын” баспасы, Алматы-1979.
4.К,азаіістаішың экояомикалыіі және элеуметтік географнясы.
5. VIатериалдық өндіріс негіэдері. О ку ңүралы, Алматы-2005.
6 ."География жэне табиғат" журналы № 4 , 2004.
Бағдарламага түсінік хат
Бүгінгі танда техника саласы, акпараттар
ағымынын карқындауы энергия тапшылығын
тудыруда. Бұл мәселені шешкен көптеген шет
елдері - АҚШ , Германия,Канада т.б біркатар
елдер табиғи энергия көздерін пайдалануда.
Біздің елімізде де экологиялы к таза табиғи
энергия көздерін пайдаланудын мүмкіндіктері
бар, оны пайдалануда. Бұл жағдайда білім
берудің максаты - оқушыны шығармашылык
іс-әр ек ет тәж іри бесін м енгерген, кабілетті
тұлға ретінде дамыту болып табылады.
Біздің мектебіміз ж аратылыстану-матема-
тика бағытын тандап алғандыктан, 10-11 сы-
ныптарға арналған тандау курсының ұсыны-
лып отырған бағдарламасын дайындадык.
Курстың мақсаты
- берілген такырыптар
бойынша теориялык білім, күнделікті тұрмыс-
та коддануға тиімді құрылғы жасай білу, оны
тиімді колдануда окушынын шығармашылык,
іскерлік, ізденушілік пен тапкырлыкка ынта-
ландырып, болашак мамандығына дұрыс баг-
дар беру, ез бетінше жүмыс істеу кабілетін
арттыру.
Міндеттері:
- физика мен техникаға танымдык кызығу-
шылығын калыптастыру;
- энергиянын табиғи түрлерімен танысты-
рып, теориялык білімді меңгерту;
- экологиялык таза энергия түрлерінен ха-
бардар етіп, оқушынын білімі мен білігін арт
тыру;
- теориялық білімді практикада қолдануға
үйрету;
- карапайым кұрылғымен табиғи энергия
көзін пайдалануды үйрету.
Оқушылар біліміне қойылатын талаптар:
- табиғи энергия түрлерін білуі тиіс;
- табиғи эн е р ги я к ө зд ер ін ен алы наты н
энергиянын экологиялык таза екендігін білуі
тиіс;
- табиғи энергиянын баска энергия түрле-
рінен ерекшелігін ұғынуы тиіс.
31
"Отын энергиясы" такырыптары бойынша 34 сағаттық жоспар. 11- сынып
№
Сабақты ң такырыбы
С агат саны
Кірісне
3
1
Кіріспе
1
2
Энергия түрлері
1
3
Отын энергиясынын түрлері
.
—1
1-гарау. Қарагіайым оты н энергиясы
4
Тезек. көңнен бөлінетін энергия
1
5
П рактикалык сабактар
1
6
Ағаштан бөлінетін энергия
1
7
Ш ымтезек энергиясы
1
8
Есеп шығару
1
9
Қорытындылау. Тест алу
1
2-тарау. Көмір энергиясы
7
10
Көмірдің пайда болуы
1
11
Көмірден бөлінетін энергия
12
К емірді өндіретін орындар
1
13
Көмірді өндіру
1
14
Көмірдің құны
1
15
Көмірді колдану
1
16
Қорытындылау тесті
1
3-тарау. Көмір бағалы шикізат
10
17
Көмірдің кұрамы
1
18
Көмірден бөлінетін газдар
1
19
Көмірдің қасиеттері
1
20
Көмірдің физикальщ касиеті
21
Көмірдің химиялық касиеті
1
22
Көмір бағалы химиялы к шикізат
1
23
К емір өнімдері
1
24
Көмірді өндеу
25
Көмірді газға айналдыру жэне сұйылту
26
Қорытындылау. Тест алу
1
4-тарау. Көмір энергиясы н есептеу
27
Көмір энергиясының жұмысы
1
28
Көмір энергиясынын қуаты
1
29
Есеп шығару
1
30
Көмірді кокстеу аркылы колдану
1
31
Экскурция
I
32
Есеп шыгару
1
33
Тест алу
1
34
Ж алпы корытынды сабак
1
Ә Д Е Б И Е Т Т Е Р :
1. О л кім? Бул не? энциклопедиясы. 2 томдық.
2. К,аэак совет энциклопедиясы 12 томдың,
3. Квант журналы. 1980-1985.
4. Энциклопедический словарь юного физика.
5. Күн сәулесінен куат алмак . "Ж ас алаш" газеті
6 .К . Ануаров. Мөлдір тастың ғаламаты. К,азакстан" баспасы
- 1979.
7. Атом өнеркэсібі. География жэне табиғат. № 5 , 2004.
Жамбыл облысы,
Жуалы ауданы.
32
Электроэнергетика жэне
электротехника негіздері
А.ТЕЛЕМИСОВА,
Жалгызағаш орта мектебінің мұғалімі
Түсінік хат
Қазіргі заман талабына сай физика пәнін
окытудың жаңа әдістемелік жүйесін кұру жеке
окушыны жан-жакты дамыту жэне онын ой-
өрісін кенейту максатында жүргізіледі.
Б ағд ар л ам ад а т е о р и я л ы қ м атер и ал д ар ,
практикалык жұмыстар, окушылардын курс
бойынша алған білімдерін текссру, бағалау
максатындағы бақылау тест жүмыстары кам-
тылған.
Максаты:
Қоғам талабына сай білім беруде төмендегі
максаттарды:
- физика пәні бойынша білім беруді жоға-
ры сапасын камтамасыз ету бағдарлы окыту-
ды ұйымдастыру;
- пәнаралык байланысты(химия, матема
тика т.б.) нығайту, физиканы ң кажеттілігін,
маңыздылығын ұғындыру;
- алған теориялық білімдерін практикада
қолдана білуге үйрету;
- дүниенін қазіргі заманғы ф и зи к ал ы к
бейнесі табиғаттың біртұтастығының физика
л ы к м ән ін ж еке тұ л ға н ы ң саналы түрде
түсінуін, интеллектуалды дамуын қалыптас-
тыруды басты бағытта ұстайды.
Окытудың басты м аксаттары нан төм ен-
дегідей міндеттер туындайды. Олар:
- окушылар теорияны толық менгеріп, есеп
шығарудың дағдылары мен мәдениетін калып-
тастыру;
- лабораториялык жүмысты орындау ба
рысында теориялык білімдерін эксперименттік
түрде дәлелдей білу;
-
есеп шығаруда анықтамаларды, кесте-
лерді, сызбаларды, косымша материалдарды
тиімді пайдалана білу.
Бағдарлама мектептің 11-ші сыныбына ар-
налған физика бағдарлы курсьінын "электро
динамика" тарауына негізделген.
I .Энергетика туралы жалпы түсінік (2 са-
ғат)
Электр энергиясы туралы жалпы түсінік.
Энергияны өндіру. Электр энергиясынын кол-
д ан ы л у ы , м ан ы зы . Э л ек тр с т ан ц и я л ар ы .
Казакстанда энергиянын дамуы.
И.Электротехникалык аппараттар мен ма
териалдар (3 сагат)
Э лектротехникалы к аппараттар, олардын
түрлері. Өткізгіш сымдар. Диэлектрик мате-
риалдар. Кабельдер. Айырып коскыштар жэне
сактандырғыштар.
III.Электр өлшеуіш кұралдар (13 сагат)
Электр өлшеуіш кұралдар негізгі бөліктері
жэне олшеу механизмі. Өлшеу күралдарынын
шартты белгілері. Ө лш еудін ж әне есептеу-
лердің кателіктері. Ваттметр. Реостат.Ампер
м етр. Ш н у т .О м м етр. Т ер м о м етр л ер ж эн е
олардын түрлері.
IV.Электр машиналары (6 сагат)
Электр машиналарының түрлері. Айныма-
лы ток генераторы. Турақты ток генераторы.
Айнымалы токты ң электрлік кедергісі мен
куаты. Электр козғалткыштары. Уш фазалы
ток трансформаторлар, трансформаторлардын
к о эф ф и ц и ен т^ П Э К -н аныктау Электротех-
никалык өндіріс орындары. Өндірістік техно-
логиялы к процестер. Өндірісті үйымдастыру
ж эне жоспарлау. Қауіпсіздік техникасын сак-
тау шаралары.
V.Электроника элементтері (6 сагат)
Резисторлар. Конденсаторлар. Индуктивті
катушкалар. Электронды шамдар. Жартылай
өткізгіш ті диод, триод. Транзисторлардын.
жумысы.
VI. Эр түрлі ортадагы электр тогы (4 сагат)
Металдардағы электр тогы. Химиялык ток
көздері. Газдардагы жары к көздері. Аккуму
лятор ж эне олардын түрлері. Ток түзеткіштер.
С абақ
рехі
Ө тілетін са б а қта р д ы ң
тақы ры птары
С а ға т
саны
Өтілу әісі
Б ілімділік
н әти ж ес і
2
3
4
5
6
1
Э н е р гети ка туралы жалпы түсінік
1
Энергияны өндіру.Электр энергиясының
қолданылуы және маңызы. Электр
станциялары
1
Ауызша түсіндіру
лекция
Ғылыми өндірістік көзқарасқа
баулиды
2
Қазақстандағы энергетиканың дамуы
1
Ауызша түсіндіру
Ғылыми өндірістік көзкарасқа
баулиды
3. «Математика жэне физика» № 5, 2010.
1
Энергияны өндіру.Электр энергиясының
қолданылуы және маңызы. Электр
станциялары
1
Ауызша тусіндіру
лекция
Ғылыми өндірістік көзқарасқа
баулиды
2
Қазақстандағы энергетиканың дамуы
1
Ауызша түсіндіру
Ғылыми өндірістік кезқа рзсқа
баулиды
И
Электротехникалық материалдардың
түрлері
3
Электротехникалық аппараттар және олардың
турлері
1
Ауызша түсіндіру
Теориялық білімін
толықтырады
4
Ө ткізгіш сымдар. Диэлектрик материалдар.
Кабельдер. Айырып қосқы ш тар және
сақтандырғы ш тар
1
Ауызша түсіндіру
Теория лық білімін
толықтырады
5
№1 Бақылау тест
1
Ж азбаша тест
жүмыеы
Теориялық білімін
толықтырады
III
Электр өлшеуіш құралдар
6
Электр өлшеуіш қуралдарды ң негізп және
өлшеуіш механизм!
1
Ауызша түсіндіру
Теорияпық білімін
толықтырады
7
Өлшеу қүралдарының шартты белплері.Өлшеу
әдістері және есептеулердің қателіктері
1
Кестелерді
пайдаланып
түсіндіру
Практикалық білімін
толықтыру
8
Электр қауіпсіздік техникасы
1
Конспект жазды ру
Өмір қауіпсіздігіне үйрету
9
Реостат. Потенциометр қүрылысы жэне жумыс
істеу принциптері
1
Қүралдарды
пайдапана отырып
түсіндіру
Практикалық білімін
толықтыру
10
Ток куші. Амперметрдің қурылысы мен жумыс
істеу принципі. Ш унт
1
Ауызша түсіндіру
Практикалық білімін
толықтыру
11
№1 Практикапық жумыс «Тізбектегі ток күшін
өлшеу»
1
Практикалық сабақ
Теориялық білімін
толықтырады
12
Кернеу. Вольтметрдің қүрыпысы мен жүмыс
істеу принципі,қосымша кедергі
1
Вольтметрді көрсете
отырып түсіндіру
есеп шығару
1
Практикалык, білімін
толықтыру
13
N
q
2 Практикаық жумыс «ТІзбектегі кернеуді
өлшеу»
1
Практикалык, сабақ
Теориялык білімін
толықтырады
[
........ ....
34
14
Қуат Ваттметр. Қуатты елшеу. Токтың
жумысын өлшеу
1
Ауызша тусіндіру
есептер шығару
Практикалық білімін
толықтыру
15
Электрлік кедергі. Омметр
1
Практикалык сабақ
Теориялық білімін
толықтырады
16
№ 3 Практикалык жұмыс «Электрлік кедергіні
өлшеу»
1
Практикалық сабақ
Теориялық білімін
толықтырады
17
Осциллограф
1
Ауызша түсіндіру
Теориялық білімін
толықтырады
18
Термометрлер және олардың түрлері. Ұлғаю
термометрі. Манометрлік термометр. Кедергілік
термометр
1
Практикалық сабақ
Теориялық білімін
толықтырады
19
№2 Бақылау тест
1
Жазбаша тест алу
Теориялық білімін бекітеді
IV
Электр машиналар
20
Электр машиналарының түрлері.Айнымалы ток
генераторы,турақты ток генераторы
1
Реферат,
баяндамалар
Ш ығармаш ылыққа баулиды
21
Айнымалы токтың электрлік кедергісімен қуаты
1
Жазбаша есептер
шығару
Теориялык білімін
толықтырады
22
Электр қозғалтқыштары
1
Реферат
Ш ығармаш ыльвда баулиды
23
Үш фазалы ток трансформаторлар,
трансформаторлардың коэффициента пәк-н
анықтау
1
Ауызша түсіндіру
есептер шығару
Теориялық білімін
толықтырады
24
Электротехникалық өндіріс орындары.
Өндірістік технологиялық процестер. Өндірісті
уйымдастыру жөне жоспарлау.
1
Ауызша түсіндіру
Ғылыми көз*қарасты
қарастырады
25
№3 Бәқылау тест
1
Жазбаша тест
жумысы
Теориялық білімін бекітеді
Достарыңызбен бөлісу: |