№№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013
жүктеу/скачать 7,69 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Оборудование
- Ход урока I. Организационный момент. II. Проверка домашнего задания. 1. Заполните пропуски
- Учащиеся в конце урока записывают ответы на вопросы
- IV. Новая тема. 1. Изучение новой темы осуществляется на основе кратких сообщений учащихся. Сообщение 1.
- 2. Термины. Острица
- Трихинелла
- Волосатик
- V. Обобщение. 1. Венн диаграмма. 2. «Волшебные цифры». VI. Работа по новой теме (Разноуровневые задания).
- Жетекшісі: УКИЕВА Жанар Нагимжановна, дарынды балаларға арналған үш тілде оқытатын Əл-Фараби атындағы арнаулы гимназиясының бастауыш сынып мұғалімі
- Алмалыбақ ауылы, Қарасай ауданы, Алматы облысы, Қазақстан Республикасы АРА БАЛЫ Мақсатым
- Міндетім
- Шайқурай
- Таңқурай
- Асқазан, ішек ауырғанда.
| Тема урока «Тип Круглые черви»
Цели: Обучающие: сформулировать определение понятию «Биологический прогресс» и выявить его признаки; изучить особенности внешнего и внутреннего строения круглых червей на примере человеческой аскариды. Развивающие: продолжать развитие умений сравнивать и анализировать биологические объекты и на основе этих умений выявить черты усложнения круглых червей по сравнению с ранее изученными плоскими червями. Воспитательные: осуществлять гигиеническое воспитание учащихся на основе изучения причин заражения аскаридозом и мер профилактики этого заболевания. Оборудование: презентация «Тип Круглые черви», разноуровневые задания, тестовые вопросы. Тип урока: комбинированный. Вид урока: информационный, репродуктивный, частично-исследовательский. Ход урока I. Организационный момент. II. Проверка домашнего задания. 1. Заполните пропуски: Крупный рогатый скот может проглотить ______ цепня вместе с травой. В желудке животного из яиц выходят микроскопические ______ с ______ . С их помощью личинки выбуравливаются в стенку желудка, попадают в ______ , разносятся по всему телу животного и проникают в ______ . Здесь личинка превращается в ______ , пузырек величиной с горошину, внутри которого скрыта ______ цепня с шейкой. 2. Повторяя пройденный материал, переходим к изучению новой темы, то есть узнаем тему урока. III. Формулировка проблемы урока. Учитель: Круглые черви являются единственными из червей, которые освоили практически все среды жизни. Большинство из них являются свободноживущими и встречаются в морях, пресных водах и почве. Они питаются различными органическими остатками и играют очень важную роль в природе. Однако среди круглых червей немало паразитов растений и многоклеточных животных. Все паразитические круглые черви являются энтопаразитами. Свое название эти черви получили за вытянутое, нечленистое тело, круглое в поперечном сечении. На слегка закругленном переднем конце тела располагаются глазки, а узкий, задний конец его заострен и вытянут. Ну, ничего особенного – даже рисунок не сделал бы их краше. И это – один из типов, добившихся наибольшего успеха в животном царстве! Разнообразие представителей типа оценивается учеными в миллион видов, включая еще не описанные. Таким образом, круглые черви – яркий пример биологического прогресса. Проблема. Какие особенности строения круглых червей позволили им достичь биологического прогресса? Изучения строения представителей круглых червей поможет нам найти ответ на этот вопрос. Учащиеся в конце урока записывают ответы на вопросы: 1. Деление пищеварительной системы на отделы. 2. Ротовое отверстие перемещается на передний конец тела. №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 75 3. Задняя кишка открывается наружу анальным отверстием. 4. Внутренние органы «омываются» жидкостью, заполняющей первичную полость тела. Она участвует в процессах обмена веществ и в поддержании формы тела за счет давления на стенки тела изнутри. 5. Разделение полов. IV. Новая тема. 1. Изучение новой темы осуществляется на основе кратких сообщений учащихся. Сообщение 1. Так же, как и у плоских червей, тело круглых червей состоит из трех слоев клеток: эктодермы, энтодермы и мезодермы. Как вы помните, у плоских червей все пространство между внутренними органами заполнено клетками паренхимы. У круглых червей они разрушаются, в результате чего образуется полость тела. Она называется первичной. Ее отличительной особенностью является то, что она не имеет собственных стенок. Одной из основных функций первичной полости тела является транспорт питательных веществ и продуктов обмена. Другой ее немаловажной функцией является скелетная. Первичная полость тела заполнена полостной жидкостью, находящейся в ней под давлением. За счет этого тело круглых червей не спадается и всегда находится в напряженном состоянии. Таким образом, заполненная жидкостью первичная полость тела образует гидроскелет. Сообщение 2. Тело круглых червей покрыто плотной кутикулой и лишено ресничного эпителия. Под кутикулой залегает слой продольной мускулатуры. В отличие от плоских червей, диагональных и поперечных мышц у круглых червей нет. Поэтому они могут только изгибать свое тело, но совершенно не способны удлинять или укорачивать его. У всех круглых червей хорошо развиты пищеварительная, выделительная, нервная и половая системы. Подавляющее большинство видов круглых червей являются раздельнополыми. Гермафродиты встречаются крайне редко. Дыхательная и кровеносная системы у них отсутствуют. Как и плоские черви, круглые черви обладают билатеральной симметрией тела. Тип круглые черви разделяется на восемь классов, с одним из которых – нематодами – мы познакомимся в ходе этого урока. В настоящее время известно более 100 тысяч видов круглых червей, из которых 40 тысяч относятся к нематодам. Сообщение 3. Среди паразитических круглых червей, вызывающих серьезные заболевания, особенно широко распространена человеческая аскарида. Она паразитирует в тонком кишечнике и чаще всего встречается у детей, вызывая заболевание, называемое аскаридозом. Этот белый или желтоватого цвета червь достигает 25-40 см в длину. Передний и задний концы тела сужены и заострены. Ими аскарида упирается 8 стенки кишечника и удерживается в нем. Специальных органов прикрепления, как у плоских червей, у нее нет. На переднем конце тела располагается рот, а на заднем – анальное отверстие. Покровы аскариды лишены ресничек. Ее тело покрыто плотной кутикулой. Она защищает червя от механических повреждений и препятствует его перевариванию в кишечнике человека. Сообщение 4. Ресничного эпителия у аскариды нет. Вместо него образуется тонкий кожный слой, или гиподерма, которая формируется из эктодермы. Клетки гиподермы выделяют плотную кутикулу, которая покрывает тело аскариды сплошным слоем. Под гиподермой располагаются продольные мышцы. В отличие от гиподермы, они развиваются из мезодермы. Пространство между мышечным слоем №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 76 и внутренними органами занимает заполненная жидкостью первичная полость тела – схизоцель. Сообщение 5. Пищеварительная система человеческой аскариды начинается ротовым отверстием, расположенным на переднем конце тела. Рот ведет ее мускулистую глотку, с помощью которой аскарида засасывает из кишечника человека полупереваренную пищу. Ее всасывание происходит в длинном прямом кишечнике паразита. Непереваренные остатки пищи выбрасываются через анальное отверстие, расположенное на заднем конце тела червя. Значит, пищеварительная система у аскариды, как и у всех круглых червей, сквозная. Питательные вещества поступают через стенку кишечника в первичную полость тела и далее – к тканям и клетками организма. Следовательно, первичная полость тела у круглых червей выполняет одну из функций кровеносной системы – транспорт питательных веществ. Сообщение 6. Выделительная система человеческой аскариды представлена одной или двумя гигантскими клетками. Это видоизмененные клетки гиподермы. Они расположены в передней части тела аскариды, за что их часто называют шейной железой. От этих клеток к переднему и заднему концам тела тянутся длинные продольные цитоплазматические тяжи. Они выполняют функцию выделительных каналов, куда собираются продукты обмена. Выделительное отверстие открывается на брюшной стороне тела аскариды в передней трети тела. Сообщение 7. Аскарида живет в кишечнике человека, где нет кислорода. Такие условия жизни называются анаэробными. Специальных органов дыхания у аскариды нет. Ее дыхание осуществляется за счет расщепления гликогена (животного сахара), который запасается в теле паразита. В связи с паразитическим образом жизни нервная система аскариды устроена проще, чем у свободноживущих видов. Она представлена мозговым ганглием, который имеет форму кольца, расположенного вокруг глотки. От него вдоль тела тянутся два длинных нервных ствола, связанных друг с другом поперечными перемычками. Нервная система аскариды, как и нервная система плоских червей, является лестничной. Органы чувств у аскариды развиты очень слабо. На переднем конце тела имеются отдельные осязательные и обонятельные клетки. Органы зрения отсутствуют. 2. Термины. Острица: обитает в нижнем отделе тонкого кишечника. Вызывает заболевание энтеробиоз. Иногда вызывает воспаление червеобразного отростка – аппендицит. Трихинелла: обитает в кишечнике при мышцах. Филярия: вызывает «слоновую болезнь». Гельминты – черви-паразиты, глисты. Гельминтология – наука о паразитических червях. Дегельминтизация – удаление или изгнание паразита из тела хозяина. Большую роль в разработке способов борьбы с гельминтами и профилактике гельминтозов сыграл советский академик Константин Иванович Скрябин. Волосатик: безвреден для человека, паразитируют в телах насекомых. Ришта: обитает под кожей. Далее учащиеся изучают цикл развития человеческой аскариды, просматривая видеофильм. Вопросы к учащимся после просмотра видеофрагмента. 1. Как происходит заражения человека паразитом? 2. Происходит ли смена поколений в цикле развития человеческой аскариды? 3. Происходит ли смена хозяев в цикле развития человеческой аскариды? №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 77 4. Какие меры профилактики вы можете предложить, чтобы человек не заразился человеческой аскаридой? V. Обобщение. 1. Венн диаграмма. 2. «Волшебные цифры». VI. Работа по новой теме (Разноуровневые задания). 1. Тест (5 вопросов) (5б). 2. Заполнение таблицы (4б). 3. Кроссворд (3б). VII. Домашнее задание: закончить уровни. Творческая работа «Дождевой червь», «Пиявки», «Нереида». VIII. Подведение итогов. Выставление оценок. Литература 1 Концепция 12-летнего среднего образования Республики Казахстан. 2 Всемирный отчет по мониторингу «Образование для всех. Прочная основа. Воспитание и образование детей младшего возраста». – М.: Издательство ЮНЕСКО, 2007. 3 Пинская М.А., Тимкова Т.В., Обухова О.Л. Может ли школа влиять на уровень читательской грамотности младших школьников? 4 Национальный план действий по развитию функциональной грамотности школьников на 2011-2016 годы. 5. Cognitive Coaching, A Foundation for Renaissance Schools, Arthur Costa and Robert Gramston, pg. 9. Түйін Функционалды сауаттылық – бұл адамның, қоғамның сыртқы ортамен қарым- қатынас жасау жəне өзгеріп отыратын жағдайларда барынша тез бейімделе алу қабілеттілігі. Summary Functional literacy – the ability of human society to enter into relations with the external environment and to quickly respond and operate in a changing environment. №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 78 Л.Н. ГУМИЛЕВ АТЫНДАҒЫ ЕУРАЗИЯ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ЖƏНЕ «ЗЕРТТЕУШІ» РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-БІЛІМ БЕРУ ОРТАЛЫҒЫ ҰЙЫМДАСТЫРҒАН «ҮЗДІК ЖАС ЗЕРТТЕУШІ» ҒЫЛЫМИ ЖОБАЛАР КОНКУРСЫНА ТҮСКЕН ЖҰМЫСТАР Жаратылыстану ғылымдары АБУШАХМАН Құралай Ескендірқызы, дарынды балаларға арналған үш тілде оқытатын Əл-Фараби атындағы арнаулы гимназиясының 2 «А» сынып оқушысы, Алмалыбақ ауылы, Қарасай ауданы, Алматы облысы, Қазақстан Республикасы Жетекшісі: УКИЕВА Жанар Нагимжановна, дарынды балаларға арналған үш тілде оқытатын Əл-Фараби атындағы арнаулы гимназиясының бастауыш сынып мұғалімі, Алмалыбақ ауылы, Қарасай ауданы, Алматы облысы, Қазақстан Республикасы АРА БАЛЫ Мақсатым: Балдың жасалу жолдарын зерттеп, адамдарға келтіретін пайдасы туралы білу. Міндетім: Балдың жасалу жолдарына зер салып, балдың түрлерін ажырата білу, адам өміріне тигізер пайдасы мен орны туралы түсінік алу. Өзектілігі: Бастауыш сынып əдебиеттік оқу, дүние тану пəндерінен алған білімдерімді молайту. Қалада тұратын балалардың ара балын көзбен көріп, қолмен №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 79 ұстап көрмегендіктен білімдері тиянақты болмайды. Тек қана суреттен, интерактивті тақтадан көріп, оқып-үйрену жеткіліксіз, əрі табиғи жағдайда тығыз қарым- қатынасты көзбен көріп білу керек деп ойлаймын. Ғылыми жаңалығым. Өз білімімді кеңейткенім, күнделікті өмірде ара балының адамдарға келтіретін пайдасын білдім жəне сонымен қатар бал араларының жойылуы азық-түлік дағдарысына, сөйтіп, жаппай ашаршылыққа ұрындырады. Өйткені бұл жəндіктер өсімдіктерді тозаңдандыра отырып, адамзат тұтынатын барлық азық-түлік ресурсы көлемінің үштен бірінің жиналуына себепші болады. Дəнді дақылдар мен бау-бақша өнімдерінің 80-90%-ы бал араларының əрекеті арқасында дамып-жетіледі екен. Жұмыс барысы. Мен Қарасай ауданы, Алмалыбақ ауылында туып, өстім. Өзіміздің ауылымызда Жалпақсай деген бөлімше бар. Сол жерден анам екеуміз өтіп бара жатып, бір үйдің қақпасынан «Бал сатамын» деген тақтайшаны көріп, тоқтадық. Қақпадан өтіп аулаға кірсек, бұл Сергей Васильевич Южанов деген омарташы ағайдын үйі екен. Сергей ағайдың əкесі де омарташы болған екен. Ауладан қатарынан тұрған сары, ақ, көк түсті жəшіктерді көріп, қызығып, анамнан: «Бұл қандай жəшіктер? Ол неге керек?» - деген көп сұрақтар қойдым. Сөйтсем, бұл бал жинайтын аралардың омартасы екен. Кітаптан, суреттен көрген бір басқа, көзбен көріп, көп əсер алдым. Менің қызығушылық танытып, көргім келгенімді байқаған Сергей ағай өз шаруашылығымен жақынырақ аралатып таныстырды. Бал жинайтын аралардың омартасын жақыннан ұстап көріп, оған кіріп-шығып жатқан бал араларын көрдім. Олар басқа аралардан өзгеше болады екен. Омарташы ағайдын бас киімін, қолға киетін қолғабын ұстап, киіп көрдім. Сөйтіп, осы бал аралары балды қалай жинайды? Қандай түрлері бар? Адамдарға қандай емдік қасиеттері бар екенін білгім кеп, ізденіп, көптеген кітаптар оқып, өзім үшін жаңа мағлұматтар алдым. Тəжірибелік мəні. Сынып сағаттарында, дүниетану, басқа да пəндердің іс- шараларында кеңінен пайдалануға болады. №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 80 Ара балы, бал – жоғары калориялы диеталық тағам. Ара балы бір шырынды жəне көп шырынды болып бөлінеді. Бір шырынды бал – тек өсімдіктің бір түрінен ғана жиналған шырын. Оны өсімдіктің түріне (қарақұмық балы, жөке ағаштың балы, т.б.) қарай атайды. Көп шырынды бал – өсімдіктердің бірнеше түрінен жиналған шырын. Мұндай балды табиғи бал беретін өңірлерге байланысты (дала балы, тау балы, бақ балы, т.б.) əр түрлі атайды. Ара балының сапасы негізінен хош иісі, дəмі, түсі, тығыздығы, ылғалдылығы, қоректік жəне жабысқақтық қасиеттері арқылы ажыратылады. Бал – қуаты жоғары тамақтық азық. Оның 1 кг-ы 3250 кал қуат береді. Бал адам организімін дəрумендермен байытады. Сондай-ақ, балды өкпе, жүйке ауруларын емдеуге жəне суық тигенде қолданады. Ара балын косметикада, дəрі жасау өндірісінде пайдаланады. Өмірде табиғи балды ажырату оңай емес. Қантты бал араны қант шырынымен қоректендіру арқылы алынады. Сатушылар оны табиғи балға араластырып сатады. Жасанды балдың құрамында қант, қант крахмалы, ұн, желім, гипс болады. Оның кейбірін үй жағдайында анықтауға болады. Ол үшін бір стақан қайнаған су аласыз да, оған балды араластырасыз (бір стақан суға – жарты стақан бал). Сол кезде тұнбаның төменгі жағында немесе бетінде қалдықтар шыға келеді. Ол балдың құрамында крахмалдың бар екендігінің айғағы. Гүлдейтін қаншама өсімдіктер бар болса, соншама балдың түрлері бар: Түйебұршақ (донник) балы бірінші сортты балға жатады. Ақ немесе ашық- янтарь түсті болып келетін хош иісі бар балдың бұл түрі глюкозаға бай жəне ішек ауруларына пайдалы. Шайқурай (кипрей) балы мөлдір сары түсті сұйық бал. Балдың бұл түрін əлсіздікке, жараны қайтаруға пайдаланылады. Жөке (липа) балы жақсы сортқа жатады. Сары жасыл түсті балдың бактерияға қарсы қасиеті бар жəне тамақ ауруларына, сондай-ақ тыныштандыратын, ұйқыны жақсартатын қасиеті бар. №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 81 Шыбындық (луговой) балы бірінші сортты балға жатады. Сары, қоңыр немесе алтын түсті балды шабындықтағы түрлі гүлдерден алады. Бұл бал арқылы тыныс алу, жүйке, жүрек жəне ас қорыту жүйесін емдеуге болады. Таңқурай (малина) балы ақ түсті болады. Балдың бұл түрі суық тигенде тұмаудың алдын алу үшін пайдаланылады. Қарақұмық (гречишный) балы қою қызыл немесе қоңыр түсті болады. Бұл балдың ерекше иісі бар. Қарақұмық балы темірге, магний, мысқа бай болғандықтан, түрлі қан ауруларын емдеуге пайдаланылады. Жүйке жүйесін де, сондай-ақ, тері ауруларын балдың осы түрімен емдеуге болады. Балды кейбір ауруларға қалай пайдалануға болатыны туралы қысқаша мəлімет ұсынамын. Бұл тəсілдерді ата-бабаларымыз байырғы заманнан пайдаланған. Суық тигенде. Суық тигенде, тұмауратқан кезде балды ыстық сүтке немесе лимонның шырынына қосып, науқастан əбден айыққанша ішкен дұрыс. Ол үшін бір стақан ыстық сүтке бір шай қасық бал жəне сары май қосып ішеді. Ал сүт жақпайтын адамдар үшін бүтін бір лимонның шырынына 100 грамм бал қосып, əбден езілгенше араластырып, екі-үш күндей жылы жатқан жөн. Жөтелді басу үшін пияздың сөліне бал, сары май не қойдың майын қосып ішкен дұрыс. Сонымен қатар бір литр суға ұнтақталған 500 гр пиязды, 400 гр қантты жəне 50 гр балды қосып, отқа үш сағаттай қайнатып, суыған соң шыны шөлмекке құйып, ауызын мықтап бекітіп қояды. Оны суық тиіп, қатты жөтелген адам күніне 4-5 рет ас қасықпен ішуі керек, сонымен қатар қызарып ауырып тұрған тамақты шайқауға да пайдалы. Сондай-ақ шайнекте қайнап тұрған суға бір ас қасық бал қосып, ауыз бен мұрынды булау тамақтың қызарғанын басады. Асқазан, ішек ауырғанда. Асқазан, ішек науқасына шалдыққан, не қышқылы аса көбейіп немесе керісінше азайып кеткен адамдардың да балды ем ретінде пайдаланғаны жөн. Əсіресе, асқазанда жарасы бар науқас тамақтың алдында бір жарым, екі сағаттан кейін үзбей бал жеп отырса, ауруы бəсеңсіп, жүрек айнуы мен асқазанның қыжылдауы басылады, əрі бал қанның құрамындағы гемоглабинді көбейтеді. Қышқылы аз адамдар бір қасық балды тамақты ішер алдында ғана жесе, ол қорытатын шырынның көбірек бөлінуіне əсер етеді. Ал қышқылы көп адамдар тамақтан 1,5-2 сағат бұрын пайдаланса, асқазан қышқылын азайтады. Бал жараға да ем. Бал – жүрек ауруы бар адамдарға да таптырмайтын ем. Оны белгілі бір мөлшерде анардың шырынына қосып та ішеді. Қатарынан бір-екі рет үзбей ішкен ауру адамның жағдайы əжептеуір жақсарады. Кеудесі жиі қысылып, жүрек соғуы нашарлаған адамға да бал жақсы көмектеседі. Бауыр ауырғанда. Балды бауыр жəне өт жолы ауыратын адамдар көбірек пайдаланады, оны белгілі бір мөлшерде ақ ірімшікке, сəбізге, лимон шырынына қосып жеген дұрыс. Кейде тұрыптың ішін үңгіп, оған балды толтырып қойып, 3-4 сағаттан соң дайын болған шырынды өт жолы ауыратын ересек адамға ас қасықпен, ал балаға шай қасықпен, күніне 2-3 рет беру керек. Мұндай əдіс өт жолы мен бүйрекке құм, тас жиналудан сақтайды. Емдік қасиеті мол тағам түрлерінің ішінде табиғи балдың алар орны ерекше. Грек елінің ұлы ғалымы Пифагор: «Ұзақ өмір сүрудің себебі – балды жиі қабылдағаннан», - десе, əлемге əйгілі медицина ғалымы, жазушы Абу Али Ибн Сина: «Егер жастық шағынды сақтап қалғың келсе, балды жиі же!» - деген екен. Бал жинау – ара ұясының жылы маусымдағы гүл шірнесі мен тозаңын жинап, бал өндіруі табиғи процесс. Аралардың ішінде бал жинауға тек ерекше балауыз бездері бар, «жұмысшы» аралар ғана қатысыды. Ара өзінің «бал сауытына» (артқы екі аяғында болатын арнайы қуыс) өз салмағының жартысындай шірне (нектар) жинай алады. Олар жинаған шірнесін ұядағы жас араға қалдырып, қайтадан ұшып №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 82 кетеді. Жас аралар шірнені тор көзшелерге малады, желдетіп, артық ылғалын жояды. Араның сілекей безі шірнедегі қант құрамын өзгертіп, оны балға айналдырады. Көзшелер балға толғаннан кейін, ара оны балауыз қақпақшамен жабады. Мұндай бал ұзақ сақталады. Бір маусымда ара ұясы 100-200 кг бал жинайды. Араның бал жинауы өсімдіктердің жаппай гүлденуіне тұстас келеді, сондықтан оны үш кезеңге бөлуге болады. Көктемгі жинау өсімдіктің алғашқы гүлдеу кезеңінде басталады. Ерте көктемде тал, үйеңкі, алма, алмұрт ағаштары гүлдеген кезде аралар екі аптадай тынымсыз (күніне 5-6 кг) бал жинайды. Көктемде жиналған балдың сапасы өте жоғары болады. Жазғы жинау 2-3 аптаға созылады. Бұл кезде бал (күніне 6-7 кг) негізінен жөке ағашынан жиналады. Өйткені жөке ағашы маусымның аяғы, шілденің басында гүлдейді. Жөкеден алынатын бал қоңыр түсті, хош иісті келеді. Ең көп бал қарақұмықтан жиналады. Қарақұмық бір айдан артық гүлдеп тұрады. Күн ашық, ылғалды болса, бір ара ұясы маусымына қарақұмықтан 50-60 кг-ға дейін бал жинай алады. Күзде аралар балды аз, негізінен күнбағыстан (күніне 3-4 кг) жинайды. Одан алынатын бал ашық сары түсті, иіссіз болады. жүктеу/скачать 7,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|