39
2)
су айдыны – бұл шекара:
lake/stream of water = border;
3)
су айдыны – бұл о дүние:
lake = the other world.
«Су кеңістігі» фантазиялық концептінің бейнелі мазмұны, сондай-ақ
тілдік тәсілдер арқылы да репрезентацияланады. Атап айтқанда, концептінің
көзге көрінетін және естілетін сипаттамаларын бейнелейтін эпитеттер,
синтаксистік құрылымдар мен белгілі семантикасы бар етістіктермен де
беріледі. Сонымен, қиял-ғажайып ертегілер бұрынғы заман адамдарының
дүниетанымынан, сан алуан түрлі қауіп-қатерлерден құтылу, тұрмыс-
тіршілік ету, қоршаған ортаның сырын танып білу және оны өзіне
бағындыру
жайындағы қиял-фантазиядан туындаған. Сол себепті де бұл ертегілерде
көне заман адамдарының еңбек үдерісі барысында алдына қойған мақсаты,
арман-тілегі мен ниеті, жақсылықты аңсаған көзқарастары да көрініс тапқан.
Қазақтың қиял-ғажайып ертегілерінің ішінде ерекше орын алатыны –
«Ер Төстік» ертегісі екені белгілі. Бұл ертегінің басты идеясы – адамзат
баласына қарсы келетін күштермен күресу, оларға қарсы тұрып жеңіске
жету. Ер Төстік – ертегінің басты кейіпкері болып табылады. Басты
кейіпкердің бейнесі ертегіде сан түрлі жолмен беріледі. «Ер Төстік»
ертегісінің басты ерекшеліктері – оқиғалар ғажайып сипатта, неше түрлі
фантазия элементтеріне құрылып өрбиді, ертегінің кейіпкерлері жердің асты-
үстінде бірдей жүреді.
Жоғарыда байқағанымыздай, ағылшын ертегілері үшін «су кеңістігі»
аса маңызға ие болатын болса, қазақ ертегілері үшін «жерасты кеңістігінің»
рөлі ерекше. Әрине, жерасты патшалығы туралы сюжеттер барлық елдердің
ертегілерінде кездеседі. Бірақ оның мән-мағынасы мен маңызы өзгеше.
Жерасты өркениеті туралы әңгімелер қазақ ертегілерінде өте жиі кездеседі.
Ол
жер асты елі, жер үсті елі секілді тіркестерден байқалады. Сонымен
бірге,
«адам құлағы естімес, көзі көрмес жақ», «жер түбі», «жеті қабат
Достарыңызбен бөлісу: