104
ретінде, атап айтқанда ақсақ Бертаның есімі деп қарастырады да:
«М.Мюллер мен Д.Кокс ертегілер бастамасын грек мифтерінен туындаған
деп санаған (мысалы, Пенелопа жайындағы миф, оның тұрмысқа шығу
алдындағы дайындығы). Одан кейін барып бұл мифтер трансформацияға
ұшырап, бүкіл әлем халықтарына тән мәдениет ерекшеліктеріне ие бола
бастайды. Мұндай уәж британ ертегілеріндегі Берта мен Хольдаға сәйкес
келеді», - деп тұжырымдайды [143].
Қазақ қиял-ғажайып ертегілерінің тағы бір басты кейіпкері «Тазша
Бала». Қазақ халқында «Қу тазша», «Ақылды тазша», «Айлалы тазша»,
«Тазшаның қырық ауыз өтірігі», «Хан қызы мен Тазша»тағы басқа
ертегілер өте көп. Тазша Бала ертегілерде үнемі ақылды, алғыр, айлалы,
тапқыр, өжет жігіт ретінде сипатталады. Қазақ ертегілерінің бұл кейіпкері
өзінің ақылының, тапқырлығының арқасында талай сынақтардан өтіп,
әрқашанда жеңіп шығады. Айта кететін жәйіттердің бірі – Тазша Бала
бейнесі тек басты кейіпкер образында ғана емес, сонымен бірге басқа
ертегілер желісінде де кеңінен кездеседі. Мысалы, көп жағдайда «зиян
келтіру» сценарийінен кейін орын алатын «трансфигурация» қызметінде
басты кейіпкер елді-мекеніне өзін танымас үшін тазша бала бейнесінде
оралады.
Мысалы, «Жоғалған ханшайым» ертегісінде: «
Жігіт үйшіктен
шығып, жалба- жұлба киім киіп баяғы өзі кеткен хан ордасына тазша
болып келеді. Ел шетіне жақындап,далада қой бағып жүрген қойшыдан
хабар сұрайды. Қойшы жоғалып кеткен хан қан қызының табылғанын,
оны тауып әкелген нөкерлерінің біріне қызды ұзатуға той болып
жатқанын әңгіме етеді. Хан сарайына келсе қызын нөкерлеріне енді
Достарыңызбен бөлісу: