Редакция ал қ

№ 1 ( 2 0 1 6 )

40

bul asa elewli oqïğa bükil eldiñ 

qwanışına aynalğan.  Qızılordağa 

sol jılı küzde jetken J.Şanïn teatrdıñ 

dïrektorı äri körkemdik jetekşiligine 

tağayındalıp, ujımnıñ şığarmaşılıq 

qalıptaswına asa köp eñbek siñirdi. 

Mine, sodan beri 90 jı lötipti.

1928 jılı respwblïkanıñ oñtüstik 

aymağında, Bişkekte gastrolde 

bolğan teatr Almatığa kelip, jaña 

astanada ornığadı. 30-jılda rbelesinde 

teatr Q.Bayseyitov, K.Bayseyitova, 

Q.Beyisov, Ş.Jïenqulova, M.Şamova, 

M.Erjanov, J.Elebekov, X.Elebekova, 

K.Qarmısov, S.Telğaraev, Ä.Xasenov, 

Q.Ädilşinov, J.Ögizbaev, A.Abdwllïna, 

A.Jolımbetov, J.Jalmuxamedova, 

R.Sälmenov, R.Qoyşıbaeva, 

Ş.Aymanov, S.Mayqanova, 

G.Sızdıqova t.b. jaña şığarmaşılıq 

küşpen tolıqtı.

1933 jılı mwzıkalıq stwdïya 

aşılıp, ujımdağı änşilik talantı 

basım akterler sonda awıstı. 

Bügingi tañda respwblïkamızdağı 

irgeli öner ordaları: Abay atındağı 

opera jäne balet teatrımen Jambıl 

atındağı respwblïkalıq fïlarmonïya, 

«Qazaqkoncert» sol kezde M.Äwezov 

teatrı quramınan bölinip şıqqan 

mwzıkalıq teatr negizinde qurılğan.

Teatr tarïxında M.Äwezovtiñ esimi 

altın äriptermen jazıladı. Alğaşqı 

künderden bastap-aq bağıt-bağdar 

berip, akterlerge ustaz bolğan, öziniñ 

körkem pesaların osı teatrğa arnap 

jazğan ulı swretkerdiñ körkem murası 

bizderge rwxanï azıq. M.Äwezovtiñ 

qalamdastarı, qatarlastarı: 

Q.Kemeñgerov, I.Jansügirov, 

S.Seyfwllïn, B.Maylïn, Ğ.Müsirepov, 

S.Muqanov, ökşesin basqan 

Ş.Xusayınov, Ä.Äbişev, Ä.Täjibaev, 

Q.Muxamedjanov, T.Axtanov, keyingi 

bwın Q.Isqaq, S.Jünisov, O.Bodıqov, 

E.Dombaev, A.Süleymenov, O.Bökey, 

B.Muqay, T.Axmetjan; sonımen qatar 

jazwşı, aqın dramatwrgter – Ä.Tarazï, 

D.Ïsabekov, T.Nurmağambetov, 

T.Äbdik, N.Orazalïn, S.Balğabaev, 

Ï.Orazbay, Ï.Saparbay, Ï.Vovnyanko, 

Şaxïmarden, S.Asılbekovtiñ 

pesaları teatr repertwarın bayıta 

tüsti. Keyingi bwın dramatwrgter 

E.Amanşa, R.Muqanova, R.Otarbaev, 

E.Jwasbek, D.Amantaylar qatarı da 

tolığa tüsedi degen oydamız. Älem 

dramatwrgïyasınan Sofokl, Evrïpïd, 

Şekspïr, Mol’erlerden bastap bügingi 

zamandasımız T.Jwjenoğlığa deyingi 

qanşama p’esa saxnalandı! Osınıñ 

bäri –  teatrdıñ ğana emes, qazaq 

rwxanïyatınıñ baylığı.

90 jıl degenimiz 10 jılı kem bir 

ğasır! Bir maqalada bükil tarïxtı tü-

gesip aytw mümkin emes. Degenmen 

de mereytoy tusında teatrdıñ 

bügingi bïigine jetwinde eñbegi zor 

saxnagerlerdiñ esimderin atamasqa 

bolmaydı. Teatrda bwın-bwınmen 

akterlik mektep – J.Jalmuxamedova, 

X.Bökeeva, Ş.Jandarbekova, 

B.Rïmova, Ş.Aymanov, M.Sürtibaev, 

N.Jantörïn, I.Noğaybaev, 

T.Jaylıbaev, Z.Şäripova, F.Şäripova, 

Ä.Moldabekov, E.Jaysañbaev, 

R.Äwezbaeva, M.Abdwllïna, 

R.Telewbaev, Ğ.Süleymenov, 

J.Medetbaev; bulardan keyingi 

bwında Ä.Boranbaev, Ä.Kenjeev, 

Q.Sultanbaev, W.Sultanğazïn; 

sonday-aq B.Nawrızov jäne 

büginde Astana teatrında eñbek etip 

jürgen G.Äspetova, T.Meyramov, 

J.Meyramova, N.Täşimova, 

Q.Tilewova, L.Äbzelbaevalar; 

rejïsswrada – A.Toqpanov, B.Omarov, 

Ä.Mämbetov, R.Seytmetov, E.Obaev, 

J.Omarov, Q.Jetpisbaev, A.Paşkov, 

V.Pusırmanov, M.Bayserkenov, 

B.Atabaev, Q.Sügirbekovter; 

scenografïyada – Q.Qojıqov, 

M.Erjanov, D.Süleev, S.Ümekenov, 

M.Joltaev, F.Muqanov, Q.Aqbaevtar 

önerimen qalıptasıp, şıñdaldı, käsibï 

bïikke köterildi.

Qara şañıraq teatr tarïxınıñ üşten 

bir böligi täwelsizdik jıldarına keledi. 

Bolaşaqqa köz tigip, mına jahandanw 

zamanında özge eldermen ïıqtas, 

turğılas ömir keşemin deytin qay el, 

qay memlekettiñ de rwxanï tuğırı bïik 

bolmağı şart. Elbasımız Nursultan 

Nazarbaev xalıqqa Joldawında atap 

körsetkendey: «Täwelsizdik arqılı 

mädenïetimiz qulaşın keñge jayıp, 

qarqındı damwğa zor mümkindik 

aldı».

Büginde qara şañıraq alıptar 

salğan dästür-jarastıqtı jalğastıra, 

qulaşın keñge jaya örkendep otır. 

Ulttıq saxna önerinde sapalıq 

özgeris jasap, odaqqa, birtalay 

şetelderge tanıtqan Ä.Mämbetovtiñ 

şäkirt-üzeñgilesteri, körnekti 

saxnagerler – teatrdıñ körkemdik 

jetekşisi A.Äşimov, teatr keñesşisi 

E.Obaev, ülken bwın körnekti 

akterler S.Orazbaev, X.Elebekova, 

Z.Şäripova, N.Mışbaevalar – qara 

şañıraqtıñ ğana emes, qazaq saxnasınıñ 

qazınası. Olardıñ izin ala ağa bwın 

T.Tasıbekova, S.Qojaqova, B.Ïmaşeva, 

Ğ.Bayqoşqarova, Q.Tastanbekov, 

R.Maşwrova, T.Jamanqulov, 

B.Janğalïeva, T.Aralbaev, S.Merekeulı, 

sonday-aq O.Kenebay, Ş.Axmetova, 

M.Ötekeşova, Ş.Meñdïyarova, 

M.Nuräsil, Ğ.Äbdinäbïeva, 

R.Xadjïeva, G.Jaqıp, A.Bektemirler; 

bularğa üzeñgiles bwın B.Qoja, 

A.Seytmetov, D.Temirsultanova, 

B.Qaptağay, B.Äbdilmanov, B.Turıs, 

Ğ.Quljanov, J.Maxanov, O.Qıyqımov, 

J.Ämirov, M.Omarbekova, 

Ü.Seytimbetter jemisti eñbek etip 

keledi.

Tağı da tizimge jüginwge twra 

keledi. Qazirgi tañda saxnanıñ awır 

jügin köterip otırğan käsibïligi 

joğarı orta bwın desek, bul – 

moyındalğan şındıq. D.Aqmolda, 

A.Boranbay, J.Tolğanbay, D.Jüsip, 

Ş.Asqarova, Ş.Janısbekova, G.Tutova, 

K.Şayaxmetova, N.Beksultanova, 

B.Aytjanov, A.Surapbay, 

N.Qarabalïna, J.Sadırbaev, 

Z.Köpjasarova, B.Qajnäbïeva, 

A.Satıbaldïeva, N.Jekenova, 

A.Bökenbay; bulardan keyingi 

bwın E.Dayırov, L.Qaldıbekova, 

G.Şıñğısova, R.Senkebaev, D.Musaev, 

T.Sağıntaev, A.Şayax-metov, 

J.Baysalbekov, B.Jaqıpbekova, 

A.Ömirova, N.Äbilov, S.Qulımbetova, 

E.Turıs, E.Bektasov, S.Baqaeva, 

Z.Karmenova, A.Baqıtjanova, 

Ğ.Ospanov, M.Muxtarulı, Q.Nabïolla, 

A.Jumabaevtardıñ önerin körermender 

süysine tamaşalaydı. Akterlik quram 

jas bwınmen tolığwda.

Rejïsswranıñ awır jügin qoltañ-

ҚАЗАҚ ТЕАТРЫНА – 90 ЖЫЛ

№ 1 ( 2 0 1 6 )

41

baları ärtürli tanımal saxnagerler: 

E.Obaev, A.Äşimov, T.äl-Tarazï, 

Ä.Raxïmov, A.Käkişeva, jas bwın 

E.Nursultan, E.Nurtazïnder köterse, 

scenografïyada E.Tuyaqov, E.Ädisbek, 

M.Saparovtar bar.

Teatr qoğammen baylanıstıñ 

zamanawï ädisterimen jumıs jasawğa 

köşti.Işki jäne sırtqı maqsattı or-

tamen baylanıs, älewmettiñ är to-

bımen äriptestik joldarı jüzege asırıla 

bastadı. Ärïne, eñ bastı maqsatımız 

– zamanımızdıñ tınısın, jaña turpat-tı 

elimizdiñ ömirin, zamandastarımızdı 

beyneleytin, körkemdik-éstetïkalıq 

izdenis ayası keñ jaña qoyılımdar 

şığarw.

Är kezeñniñ özindik ïdealdarı, 

basımdıqtarı, ïdeya-maqsattarı boladı. 

Büginde elimiz müldem jaña sayasï-

ékonomïkalıq, mädenï-älewmettik 

keñistikte kün keşwde. Rwxanï 

tuğırdıñ mañızdı böligi önerge, onıñ 

işinde xalıqtı ultqa aynaldıra alatın 

teatr önerine elimizde ünemi erekşe 

köñil bölinip otıradı. Alğa qoyılğan 

maqsat-mindetter de awqımdı. 

Bul mindetter el Prezïdenti N.Ä. 

Nazarbaevtıñ «Qazaqstan jolı-2050: 

bir maqsat, bir müdde, bir bolaşaq» attı 

Qazaqstan xalqına Joldawın iske asırw 

maqsatında äzirlengen  Qazaqstan 

Respwblïkasınıñ mädenï sayasatınıñ 

uzaq merzimdi tujırımdamasında 

saralanıp, ayqın körsetilgen.

Teatr repertwarındağı ulttıq jäne 

älemdik klassïkanıñ jawharları, 

bügingi dramatwrgïyanıñ ozıq 

twındılarınıñ azamattardıñ rwxanï-

adamgerşilik bağdarların, qazaqstandıq 

jaña otansüygiştik pen ornıqtı 

qundılıqtar jüyesin qalıptastırwdağı 

röli ülken. Jäne bügingi ïdeologïyanıñ 

qazığına aynalıp otırğan «Mäñgilik 

El» ïdeyasına qızmet etedi. Bul rette 

teatrdağı tarïxï spektakl’derdiñ ornı 

bölek desek, erekşe atawğa bolatın 

ülken jobamız – ötken jılı qırküyekte 

Qazaq xandığınıñ 550 jıldığı 

saltanatında Tarazdağı mereke künderi 

aşıq aspan astında 700 adamnıñ 

qatıswımen körsetken «Qïlı jol» 

(J.Erğalïev) qoyılımı. «Tarïxï-patrïottıq 

taqırıptağı bul alañdıq qoyılım elim-

izdiñ saxna öneri tarïxındağı ğana 

emes, rwxanï täjirïbesi orayınan da 

asa sätti megajoba», – dewge äbden 

boladı. Ujımnıñ jaña jumısı, körnekti 

jazwşı I.Esenberlïnniñ «Almas qılış» 

romanı boyınşa prem’erası endi ğana 

bolğan qoyılım da (saxnalıq nusqa 

– Ä.Bağdat, rejïsser –  A.Käkişeva) 

osı ïdeyadan bastaw aladı. El täwel-

sizdiginiñ 25 jıldığına arnap tarïxï 

spektakl’der aptalığın uyımdastırıp, 

körermenderimizge «Tomïrïs», 

«Qorqıttıñ köri», «Qazaqtar», 

«Beybarıs sultan», «Almas qılış», 

«Abay», «Qïlı zaman» spek-takl’derin 

usınamız.

Körkem ädebïettiñ ozıq ülgilerin 

saxnalaw – teatrdıñ qalıptasqan 

dästüri. Körnekti jazwşı Ş.Murtazanıñ 

«Ay men Ayşa» romanı boyınşa 

saxnalıq nusqasın E.Jwasbek jasap, 

T.äl-Tarazï rejïsserligimen saxnağa 

şıqqan spektakl’ – sol ïgi dästürdiñ 

jalğası.

Mädenï sayasattıñ asa mañızdı 

mindeti – izgi adam tärbïelew. Teatr 

repertwarında bul bağıttağı spek-

takl’der ejelden barşılıq. Al soñğı 

körkem qoyılımımız – qazaq rejïss-

wrası jaña bwınınıñ ökili A.Maemïrov 

saxnalağan körnekti orıs dramatwrgi 

A.Volodïnniñ «Qoştasqım kelmey-

di!..» draması. Otbası qundılıqtarın 

qasterlewge bastaytın qoyılım, 

äsirese, jastar arasında qızw talqılanıp, 

älewmettik äseri joğarı bolıp otır.

Tujırımdamada körsetilgen ulttıq 

sanalwandılıqtı saqtaw jäne Qa-

zaqstan xalqı mädenïetin üylesimdi 

damıtw negizinde bükilqazaq-

standıq mädenï keñistikti damıtw 

bağıtındağı jumıstarımız da jemis-

siz emes. Täwelsizdigimizdiñ 

25 jıldığına arnap basqa ult 

teatrlarımen birige otırıp arnayı joba 

dayındamaqpız. Repertwarımızğa 

ötken, 89-mawsımımızda qosılğan 

«Qaza men jaza» spektaklin 

belgili qazaqstandıq scenarïyşi 

Ï.Vovnyankonıñ p’esası boyınşa 

teatrdıñ körkemdik jetekşisi A.Äşimov 

saxnaladı. Qazaqstandıq özge de 

jazwşı-dramatwrgtermen, Ulttıq 

ortalıqtarmen tığız baylanıstamız. 

Spektakl’derimizge özge ult ökilderi, 

Almatıdağı orıs mektep-teriniñ 

oqwşıları jïi keledi.

«Qazaqstan-2050» Strategïyasında 

basım bağıttardıñ biri retinde – 

jalpıqazaqstandıq mädenïetti damıtwğa 

jañaşa serpin berw, qazaqstandıqtardıñ 

bäsekege qabiletti mädenï 

mental’digin qalıptastırw mäselesi 

atap körsetildi. Qara şañıraq teatr bul 

orayda ulttıq saxna önerin älemdik 

keñistikke şığarw bağıtında eñbektenip 

keledi. Munıñ körinisi – xalıqaralıq 

jobalardı jüzege asırw jäne xalıqaralıq 

festïval’darğa qatısw.Atap aytqanda, 

«Otello» spektakli Resey jäne Belarws’ 

saxnagerlerimen, al «Qorqıttıñ köri» 

lïtvalıq saxnagerlermen birigip qoyıldı. 

Eki qoyılım da mamandar  men 

körermender tarapınan joğarı bağa 

aldı.

Merekelik 90-mawsımına teatr 

jaqsı jetistiktermen keldi dewge 

boladı.Solardıñ biri – ujımnıñ birneşe 

xalıqaralıq teatr festïvalinde elimizdiñ 

önerin özge elderge paş etwi. Soñğı 

jıldarı Mädenïet mïnïstrliginiñ, jalpı 

Ükimetimizdiñ qoldawımen teatrımız 

xalıqaralıq festïval’darğa jïi qatısıp, 

elimizdiñ saxna öneri jetistikterin 

özge elderge paş ete bastadı. Ulttıq 

rwxtı, otansüygiştikti däriptegen 

«Beybarıs sultan» (R.Otarbaev, rejïsser 

– Yu.Xanïnga-Beknazar) qoyılımı 

ötken jıldıñ säwir ayında Türkïyanıñ 

Kon’ya qalasında ötken «Mıñ ün – 

bir dawıs» attı VIII teatr festïvaline 

qatısıp, «Eñ üzdik spektakl’» atanıp 

qaytsa, ejelgi türkilik tanımdı qazaqı 

bolmıspen şeber şendestire bilgen 

«Qorqıttıñ köri» (Ïran-Ğayıp, rejïsser – 

Y.Vaytkws) qoyılımı Tatarstan astanası 

– Qazan qalasında ötken «Nawrız» 

xalıqaralıq festïvalinde körsetildi. Bul 

qoyılım rejïsswrası öz aldına akterlik 

oyın şeberlikteri turğısınan Xalıqaralıq 

qazılar alqası müşeleri tarapınan öte 

joğarı bağa aldı.

Bäsekege qabiletti mental’dıqqa 

umtılwdıñ bir jarqın körinisi – teatr 

akterleriniñ üştuğırlı til talabınan 

şığıp, orıs tilimen qatar ağılşın tilinde 

söyley bastawı. Teatr Belarws’ eliniñ 

Brest qalasında ötken «Belaya Veja» 

ҚАЗАҚ ТЕАТРЫНА – 90 ЖЫЛ

№ 1 ( 2 0 1 6 )

42

xalıqaralıq festïvalinde «Beybarıs 

sultandı» ağılşın tilinde oynap, 

akterlerdiñ qarımı men mümkindigin 

basqa jurttıñ aldında tanıtıp 

qayttı. Teatrdıñ kişi zalında Öner 

akademïyasınıñ tülekteriniñ jumıldır-

wımen tağı da eki spektakl’ ağılşın 

tilinde saxnağa şıqtı.

Teatr «Beybarıs sultan» spek-

taklimen Atıraw qalasında ötken 

R.Otarbaev atındağı Xalıqaralıq teatr 

festïvalinde Bas jüldeni jeñip aldı. 

Al talanttı jas rejïsser E.Nursultan 

saxnalağan «Qas qağım» qoyılımı 

Qırğızstannıñ «Art-Ordo» xalıqaralıq 

festïvalinde bas jüldeni ïelendi. 

Teatrımız Qazaqstan men Ortalıq 

Azïya teatrlarınıñ eki jıl sayın ötetin 

xalıqaralıq festïval’ge tabıstı qatısıp 

keledi. Respwblïka ïmïdjine jumıs 

isteytin bul festïval’ Mädenïet jäne 

sport mïnïstr-liginiñ uyımdastırwımen 

bïıl küzde 6-ret ötkeli otır.

Festïval’ demekşi, M.Äwezov te-

atrınıñ öziniñ «Teatr köktemi» attı töl 

festïvali bar. Bïıl 21-ret, 24-27 nawrız 

aralığında ötip jatqan öner merekesi 

qazaq öneriniñ közi tiri añızı Xabïba 

apa Elebekovanıñ 100 jasqa tolwına 

arnaladı.

Qazir qoğamda bwın almasw üde-

risi jürip jatır. Bul üderis M.Äwezov 

teatrında da bar. Qazirgi tañda teatrda 

salïqalı ağa bwın, mıqtı orta bwın jäne 

talanttı jas bwın jarasımmen öner ja-

sawda. Teatrdıñ maman kadrları, atap 

aytqanda, rejïsswra, akterlik quram, 

kompozïtor, menedjerlik blok, aqparat-

tıq texnologïyalar mamandarı talanttı 

jastarmen tolığwda. Qazirgi tañda jas 

bwın saxnagerlerdi kïnoékrannan, 

nebir iri jobalardan jïi köremiz. Mısalı, 

Elbasınıñ tapsırmasımen, Mädenïet 

jäne sport mïnïstrliginiñ qoldawımen 

tüsirilip jatqan «Qazaq eli» körkem 

fïl’minde, özge de kïnokartïnalarda, 

köptegen teleserïaldarda M.Äwezov 

teatrınıñ akterleri layıqtı öner körsetip 

jür.

«Teatrğa jas bwın akterler, 

rejïsswra, dramatwrgïya, swretşi, 

kompozïtorlar keldi», –  dedik. 

Demek, bäsekege qabiletti mädenï 

orta qalıptastırw sapalana tüsip, 

saxnağa jaña tanım, jaña til keledi. 

Mädenïet jäne sport mïnïstrligi, mïnïstr 

Arıstanbek  Muxa-medïulı qanday 

da kreatïvti ïdeyalarğa ünemi qoldaw 

körsetip otıratının atap aytw kerek. 

Bul – jas bwın üşin öte jaqsı.Teatr jas 

bwınğa arnap bıltır ötkizgen «Jaña 

közqaras» jäne «Aşıq saxna» ïdeyaları 

jalğasın tabatın boladı. Mädenïet 

tujırım-damasında körsetilgendey, 

qazirgi zamannıñ üzdik beynelerin, 

atawlı tarïxï oqïğalar, mädenï mura 

men dästürdi bildiretin jarqın körkem 

beyneler jasaw – teatrımızdıñ da basım 

bağıtı.

Lebizder legi

Asanäli ÄŞIMOV,

M.Äwezov atındağı Qazaq memleket-

tik akademïyalıq drama teatrınıñ 

körkemdik jetekşisi, KSRO xalıq ärtisi, 

Memlekettik sıylıqtıñ lawreatı:

– Men teatrğa kelgeli 60 jılğa 

jwıqtadı. Alğaş akter bolıp kelgen-

nen beri qara şañıraqtıñ 30, 40 jıldıq 

mereyli merekelerin atap ötken 

asıldardıñ arasında bolğan edim, mine, 

sodan bergi mereytoylarınıñ bäriniñ 

kwägerimiz. Tarïxı jüzjıldıqtarmen 

esepteletin älemdik teatrlar bar, 

solarmen salıstırğanda, bizdiñ 

teatrdıñ 90 jası degen – jigit jası. 90 

jıldıqqa aman-esen jetkenimiz, toyına 

qatısqanımız, keyingi bwınmen birge 

qwanğanımız – biz üşin ülken däreje. 

Qalïbek Qwanışbaev pen Qapan 

Badırov, Elwbay Ömirzaqov pen 

Serke Qojamqulovtıñ mektebinen ötip, 

solarmen birge spektakl’de oynap, 

asqar tawday ağalarımnıñ arqamnan 

qağıp qanattandırğanı,  oyınıma bağa 

berip, odan sayın qamşılağanı kez 

kelgen sınşınıñ pikirinen äldeqayda 

joğarı. Elwbay ağanıñ jasınıñ 

ülkendigine qaramastan, qaljıñımız 

jarasatın edi. Meniñ rejïsser retindegi 

eñ alğaşqı jumısım –  «Revïzor» bolsa, 

osı spektakl’degi Zemlyanïkanıñ 

röli Serağañnıñ soñğı röli boldı. Bul 

kezde Serağañnıñ jası 80-ge tayap 

qalğan edi, bas repetïcïyanıñ eñ 

soñğı küni tötennen kelip qosılğanına 

qaramastan, saxnada 40 jıl burın 

oynap ketken keyipkeriniñ bükil sözin 

jatqa biletin bolıp şıqtı. Ökinişke 

qaray, bir-aq ret oynap ülgerdi. Biraq 

Serağamnıñ meniñ spektaklimde 

oynap ketkeni üşin ğana baqıttımın.

Säbïra apam, Xadïşa apam, Bïken 

apam, Farïda qurdasım, Idırıs, Änwar 

zamandastarım saxnağa şığa kelgende, 

olarmen birge Ömir ilesip şığatın edi.

Olar Ömirden öner jasaytın nemese, 

kerisinşe, Önerden ömir jasap 

şığaratın.

Dwlat Ïsabekov, 

jazwşı-dramatwrg, 

Memlekettik sıylıqtıñ lawreatı:

– M.Äwezov atındağı akade-

mïyalıq teatr – bizdiñ ğana ma-

qtanışımız emes, ataq-abıroyı dürkirep, 

bükil Keñes Odağı xalqınıñ awzında 

söz bolğan teatr. Äzirbayjan Mämbe-

tov basqarıp turğan kezeñ – teatrdıñ 

eñ juldızdı säti boldı. Sol mektep äli 

künge jalğasın tawıp kele jatqanına 

şükirşilik aytamın. Zamanında Muxtar 

Äwezovtiñ barlıq dramalıq şığarmaları 

jurtqa jol tartıp jatsa, odan keyin Ğabït 

Müsirepovtiñ, sodan beride Taxawï 

Axtanovtıñ, Säken Jünisovtiñ, Asqar 

Süleymenovtiñ, Qalïxan Isqaqovtıñ, 

Äkim Tarazïdiñ, Oralxan Bökeydiñ, 

Baqqoja Muqaydıñ irgeli, ozıq 

oyğa qurılğan, izgilik dänin sebetin 

jaqsı dünïeleri saxnağa şıqtı. Bizdiñ 

ҚАЗАҚ ТЕАТРЫНА – 90 ЖЫЛ

№ 1 ( 2 0 1 6 )

43

zor eñbek siñirip, öziniñ sıbağasın ala 

almay, ataq-abıroyğa jete almay qalğan 

kisiler twralı jazdım. Olar – Ädilşinov, 

Sälmenov... Ayta berseñ, öte köp.

Teatrdıñ negizin qalağan Ämire 

Qaşawbaev qanday änşi edi?! 

Parïjdegi dünïejüzi körmesine barıp 

aytqandağı äni qanday?! Sol sïyaqtı 

Q.Jandarbekov, S.Qojamqulov, 

E.Ömirzaqov, Q.Qwanışbaev, onıñ 

ber jağında kele jatqan Ş.Aymanov, 

J.Ögizbaev qanday keremet 

akterler edi?! Jap-jas kezinen bas 

geroïnyalardı oynap jürgen apalarımız 

Ş.Jandarbekova, X.Bökeeva, 

Ä.Ömirzaqova,  R.Qoyşıbaeva 

Lenïngradtan bitirip keldi. Qanday 

obrazdar jasadı bul kisileer! Odan 

keyin Mäskewden I.Noğaybaev, 

M.Bayzaqova keldi.Sol teatrdıñ 

dästüri, jetken bïiktikteri – birinen soñ 

biri talanttardıñ şoğırlanıp kelwinde. 

zamandastardıñ arasında birinşi bolıp 

Oralxannıñ «Qulınım meniñ» p’esası 

qoyılğanda, bul – önerdegi ülken 

rwxanï oqïğa retinde qabıldandı. Teatr 

Şekspïrdiñ, Gol’donïdiñ, Goccïdiñ 

şığarmaların saxnalaw arqılı qazaq 

akterleriniñ käsibï öswine, şıñdalwına 

ülken üles qosıp otırdı. Şıñğıs 

Aytmatov, Äbdijämil Nurpeyisovtiñ 

şığarmaları arqılı älemge atı jayıldı.

Meniñ eñ alğaşqı «Äpke» attı 

tırnaqaldı dramalıq twındım osı qara 

şañıraqta 1978 jılı, Bäyten Omarov bas 

rejïsser bolıp turğan kezde, saxnalandı.

Sodan beri bul teatrmen meniñ 

baylanısım bir sätke üzilgen emes. 

Prem’erası ötken jıldıñ qaraşasında 

bolğan «Jüzjıldıq maxabbat» attı 

dramam – teatr saxnasında qoyılğan 

jetinşi p’esam.

M.Äwezov atındağı Qazaq 

memlekettik akademïyalıq teatrı – 

bükil respwblïka teatrlarınıñ şamşırağı.

Bäri de osı äkemteatrğa qarap boyın 

tüzeydi, osı teatrdan ülgi aladı.

Säbït Orazbaev,

Qazaqstannıñ xalıq ärtisi, 

Memlekettik sıylıqtıñ lawreatı:

– Aytwğa oñay bolğanımen, 90 

jıl degen – bir ğasır. M.Äwezov 

teatrınıñ bir ğasırı osılay ulı dästür-

menen aman-esen kele jatqanı köñildi 

qwantadı. Teatrımızdıñ negizi küşti 

boldı. Men özimniñ kitabımda teatrğa 

40-jıldarı eñ alğaş käsibï rejïsser – 

A.Toqpanov keldi. Ol kisi kelgende 

Ğ.Müsirepovtiñ jazğan maqalası 

bar: «Bizge nağız maman keldi», – 

dep. «Abay» spektaklin qoyğanda 

M.Äwezovte qattı qwanğan.

Teatrdıñ ömirindegi eñ ülken 

altınğasırı Ä.Mämbetovtiñ esimimen 

baylanıstı. Onıñ kezinde qanday 

jaña spektakl’ qoyılsa, Mäskewdiñ 

mıqtı teatr sınşıları taldap, jaqsı 

pikirlerin bildirip otırdı. «Vanya ağay» 

spektaklimen Ä.Moldabekov jarqırap 

şıqtı. M.Äwezov teatrı Keñes Odağı 

kezinde aldıñğı şeptegi teatrlardıñ biri 

boldı.

Erlan BILÄL,

M.Äwezov atındağı Qazaq 

memlekettik akademïyalıq drama 

teatrınıñ dïrektorı,

Qazaqstannıñ eñbek siñirgen 

qayratkeri

ҚАЗАҚ ТЕАТРЫНА – 90 ЖЫЛ

№ 1 ( 2 0 1 6 )

44

жүктеу/скачать 8,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: