~ of smth clean B.v 1.(a) кеудесін тигізу
♦The runner ~ed the tape. – Жүгіруші (озып келіп) кеудесін керген таспаға тигізді. (b)
(бірн-ге қарсы) беттей жүру ♦~ing the waves – толқынға беттей жүру 2.(бірн-ң) төбесіне
шығу, жету ♦to ~ a hill – төбенің (жотаның) басына (үстіне) шығу breastbone ['brestbəun] n (кейде sternum) төс,
төс сүйек
breast-feed ['brestfi :d] v pt, pp breast-fed [-fed]
(нəрестені) емшектендіру, емшек емгізу,
емшекпен тамақтандыру ♦Were her children breast-fed or bottle-fed? – Оның балалары ем- шек еміп өскен бе жоқ қолдан емген бе? breast-high [,brest'hai] adj, adv кеуденің
биіктігіндей, кеуде тұсқа жететін ♦The whaet stood ~. – Астық егіні кеуде тұсқа жетіп тұрды. breast-pin ['brestpin] n галстук түйрегіш
(қыстырғыш)
breastplate ['brestpleit] n 1. (бұрынғы заман-
да) кеудені қорғайтын сауыт 2. тартпа (аттын
сауырын тартатын белдік)
breast pocket [,brest'pɒkit] төс қалта
breast stroke ['brest strəuk] n брасс (қол-аяқты
жиып барып сермей жүзу)
breastwork ['brestwə:k] n (əскери) бруствер
(окоптан шығарыла үйілген қорғаныш
топырақ)
breath [breθ] n 1. (a) (кейде ауызекіpuff)
дем, тыныс ♦You can see people’s ~ on a cold day. – Ауа-райы салқын кезде елдердің демін (дем алғанын) көруге болады. ♦His ~ smelt of garlic. – Оның демінен усарымсақ иісі мүңкіп тұрды. (b) дем алу, дем жұту ♦to take a deep ~ - терең дем жұту 2. ~ of smth леп, самал
♦There wasn’t a ~ of air/wind. – Қыбыр еткен жел болмады. 3. ~ of smth (ауысп. мағ.) астар,
меңзеу; нышан, белгі; леп ♦a ~ of scandal – айқай-шу (жанжал) нышаны (болатынының белгісі) ♦the fi rst ~ of spring – көктемнің алғашқы лебі 4. (idm) *a ~ of fresh air таза ауа
лебі ♦to take a ~ of fresh air – таза ауа жұту ♦(ауысп. мағ.) Her smile is a ~ of fresh air in this gloomy offi ce. – Оның (қыздың, келіншектің) жымиысы мына жабырқау мекемеге дем береді. *the ~ of life (to/for smb) жан азығы,
өмір лебі; шабыт көзі ♦Religion is the ~ of life to/for her. – Дін – ол үшін жан азығы. *to catch one’s ~ catch *to draw ~ draw *to draw one’s fi rst/last ~ draw *to get one’s ~ (again/ back) əдеттегідей дем алу, демі қалпына келу,
ентігін басу, алқынуының тоқтауы, өкпенің
орнына түсуі ♦It took us few minutes to get our ~ back after the race. – Жарыстан соң өкпеміз орнына түскенше біршама уақыт кетті. *to hold one’s ~ демін ұстап я тоқтатып тұру (м:
мед-қ тексеру немесе қорыққан, толқыған кез-
де) ♦The audience held its/their ~ as the acrobat walked along the tightrope. – Акробат керме жіптің үстімен жүрген кезде көрермендер жым-жырт тына қалды. *in the same ~ same *to lose one’s ~ lose *one’s last/dying ~ біреудің ақырғы/ақтық демі (өлер алдындағы
соңғы сəті) *(to be) out of/short of ~ ентігу,
алқыну ♦His heart condition makes him short of ~. – Жүрегінің нашарлығынан ол ентігіп қалады. *to save one’s ~ save *to say, speak, etc under one’s ~ сыбырлай, үн шығармай
айту, сөйлеу *to take smb’s ~ away ошарылту,
аңырту, састыру, аң-таң ету *to waste one’s ~ waste *with bated ~ bated
breathalyse, breathalize ['breθəlaiz] v демін
тексеру (адамның демін тексеру арқылы оның
қаншалықты арақ-шарап ішкенін тексеру)
breathalyser, breathalyzer ['breθəlaizə] n (кей-
де USdrunkometer) дем тексергіш құрал [қ-з: breathalyse, breathalize]
breathe [bri:ð] v 1.дем алу, ауа жұту, тыныстау,
тыныс алу ♦People ~ more slowly when they are asleep. – Адамдар ұйықтаған кезде едəуір баяу тыныстайды. ♦She’s still ~ing. – Ол əлі тыныстауда (яғни, ол əлі тірі). 2. ~ in/out; ~ smth (in/out) ♦The doctor told me to ~ in and then ~ out (again) slowly. – Дəрігер маған баяу дем(ді ішке) алып сосын шығар деді. ♦It’s good to ~ (in) fresh country air instead of city smoke. – Қаланың түтінінен гөрі ауылдың таза ауасымен тыныстаған абзал. 3.сыбырлау,
ақырын жұмсақтап айту ♦to ~ loving words in smb’s ear – біреудің құлағына ғашықтық сөздерін сыбырлау ♦to ~ a threat – ызғарлану, айбат шегу 4. білдіру, есіп тұру (сезім ж)
♦The team ~d confi dence before the match. – Кездесудің алдында командадан өзіне деген сенім есіп тұрды. 5. (idm) *(to be able) to ~ (easily/freely) again өзіне-өзі келу, жүрегі
орнына түсу ♦Now my debts are piad I can ~ again. – Енді қарыздан құтылып, еркін тыны- стай аламын. *to ~ down smb’s neck (ауызекі)
(жарыс кезінде) біреуді өкшелеу, біреудің
артынан қалмай отыру; қыр соңынан қалмау,
желкесінен қарау ♦I can’t concentrate with you
250
251
~ing down my neck. – Желкемнен қадалмай ойлануға мұрсат берші. *(not) to ~ a word (of/ about smth) (to smb) лəм демеу, тіс жармау
♦Promise me that you won’t ~ a word of this to anyone. – Бұл жайлы ешкімге тіс жармаймын деп уəде бер(гін). *to ~ one’s last ақтық демі
біту, өлу 6. (phr v) *~ smth into smb/smth жаңа
дем беру, жігерлендіру ♦The new manager has ~d fresh life into the company. – Жаңа менед- жер компанияға жаңа дем берді. breather ['bri:ðə(r)] n 1.дамыл, сергу, тыныс
алу ♦to take/have a ~ - сəл дамылдау, сəл тоқтап тыныс алу 2.таза ауа жұту, сер-
гу, тынығу ♦I must go for a quick ~. – Менің көшеге шығып келуім керек. breathing ['bri:ðiŋ] n тыныстау, тыныс алу, дем
алу; тынығу, дамылдау, аялдау ♦heavy ~ - ауыр дем алу, алқына тыныстау breathing-space ['bri:ðiŋ speis] n дамыл,
тынығу, сергу ♦The summer holidays gave us a welcome ~. – Жазғы демалыс бізге сарыла күткен тынығатын мүмкіндік берді. breathless ['breθlis] adj (a) ентіккен, алқынған
♦~ after running up the stairs – баспалдақпен жоғары жүгіріп ентіккен ♦Heavy smoking makes him ~. – Ол қатты темекі шегетіндіктен ентігеді. (b) ентіктірген,
алқындырған ♦~ haste/speed – ентіктірген асығу/жылдамдық 2.(a) (қорыққаннан,
толқығаннан) тыныс алмаған, жым-жырт
болған, тынған, үні шықпаған ♦~ with terror – қорқыныштан тына қалған ♦~ with amazement – таңырқай мелшиіп қалған (b) жым-жырт,
тына қалған ♦a ~ hush in the concert hall – кон- церт залындағы ұйыған тыныштық 3.желсіз,
самалсыз, шөптің басы қимылдамаған ♦a ~ calm – жапырақ селт етпеген тыныштық breathlesslyadv breathlessnessn breathtaking ['breθteikiŋ] adj шамырқандыратын, сұсты; ғажап, керемет
♦a ~ view, mountain-range, waterfall - өте əсерлі көрініс, шамырқандыратын тау сілемі, сарқырама breathtakingly ['breθteikiŋli] adv breathtest ['breθtest] n жүргізушінің арақ
ішкен-ішпегенін білу үшін демін тексеру
breathy ['breθi] adj (-ier, -iest)(a) пысынаған,
ентіккен (b) қарлыққан (дауыс)
bred [bred] pt, pp ofbreed breech [bri:ʧ] n мылтық оқпанының
(стволының) артқы, оқтайтын жағы
breech birth ['bri:ʧ bз:(r)θ] сəбидің аяғы не
құйрығы бірінші шығатын туу, босану
breech-block ['bri:ʧ blɒk] n затвор, қақпақ
(мылтықтың, т.б.)
breeches ['bri:ʧiz] n 1.бриджи, бричз (тізе тұсы
тар қысқа шалбар, көбінесе атшылар киетін)
2. (ауызекі) шалбар, сым
breeches-buoy ['bri:ʧiz bɒi] n теңізде адамдар-
ды құтқару аппараты (арнайы бекітілген арқан
бойымен сырғып апатқа ұшыраған кемеден
жағаға я басқа кемеге кетуге болады)
breed [bri:d] A.v (pt, pp bred [bred]) 1. (хайуан
ж) төлдеу, балалау, туу ♦How often do lions ~ ? – Арыстандар қанша рет (қаншалықты жиі) балалайды. 2. жануарларды өсіру,
бағу, көбейту; будандастыру, ұрықтандыру
♦to ~ cattle, horses – ірі-қара, жылқы өсіру 3. ~ smb (as smth) өсіру, тəрбиелеу, оқыту
♦a well-bred child – тəрбиелі бала ♦Spartan youths were bred as warriors. – Спарталық жастар жаугер болып өсірілген. 4. себепкер
болу, тудыру ♦Unemployment ~s social unrest. – Жұмыссыздық əлеуметтік толқуларды туғызады. 5. (idm) *born and bred born
*familiarity ~s contempt familiarity B.n 1.
тұқым (хайуанның) ♦What ~ is your dog? – Итіңнің тұқымы қандай? 2. түр, сорт, тұрпат
♦a new ~ of politician – саясаткердің жаңа тұрпаты breeder ['bri:də(r)] n 1. мал, аң өсіруші, баптау-
шы ♦a dog, cattle ~ - ит, ірі-қара өсіруші ♦a ~ of race horses – бəйгі ат(тар) баптаушы 2. =
breeder reactor breeder reactor ['bri:də(r) ,ri:'æktə(r)]
радиоактивті материалдарды көбейткіш
ядролық реактор
breeding ['bri:diŋ] n 1. төлдеу, балалау, туу
♦the ~ season – мал төлдейтін уақыт 2.
мал, аң өсіру, көбейту, бағу; будандастыру,
ұрықтандыру ♦the ~ of horses – жылқы өсіру 3.(көрген, алған) тəрбие ♦a man of good ~ - тəрбиелі (жақсы ортада өскен) адам breeding-ground ['bri:diŋ,graund] n 1. жабайы
аң, жануарлар төлдейтін, өніп-өсетін жер
♦Some birds fl y south to fi nd good ~s. – Кейбір құстар балалау үшін оңтүстікке ұшады. 2.
(ауысп. мағ.) жаман əрі зиянды нəрсе өніп-
өсетін орта ♦Damp, dirty houses are a ~ for disease. – Сыз, лас үйлер – аурудың өніп- өсетін ортасы. breeze I [bri:z] A.n 1. самал, бриз, баяу жел ♦a sea ~ - теңіз самалы ♦A gentle ~ was blowing. – Жұмсақ самал соғып тұрған еді. 2. (US ауызекі) ермек, жеңіл-желпі іс ♦Some people think that learning to drive is a ~. – Кейбіреулер көлік айдап үйренген оп-оңай деп ойлайды. 3. (Brit ауызекі) шулы ұрыс-керіс 4. (idm) *to shoot the ~ shoot B.v 1. (phr v) *~ along, in, out, etc емін-еркін əрі батыл қимылдау, жүріп-
тұру 2. самалдау, самал соғу
breeze II [bri:z] n бөгелек, сона
breeze III [bri:z] n (Brit) 1. шлак, көмір (т.с.с.)
күлі 2.көмір (т.с.с.) күлінің шаңы 3. уатылған,
жаншылған көмір, кокс
breeze-block ['bri:z blɒk] n (Brit) шлак бе-
тон (көмір күлі, цемент, құм араластырып
құйылған блок)
breezy ['bri:zi] adj (-ier, -iest) 1. (a) самалды,
баяу жел ескен ♦a ~ day – самалды күн ♦a ~ weather – самалды ауа-райы (b) самалдың
өтіндегі (самал жел емін-еркін келіп тұрған),
жел қаққан ♦a ~ beach, hillside – самалдың өтіндегі пляж, жота 2. жайдары (жүзді),
ойнақы, ақжарқын ♦You’re very bright and ~ today! – Самайыңнан жел есіп тұр ғой бүгін! breezeway ['bri:z,wei] n екі ғимаратты
жалғастырып жатқан үсті жабық өткел
brent(-goose) ['brent(gu:s)] = brant(-goose) brethren [‘breðrən] n (архаизм я діни) бауырлар
breviary [‘bri:viəri; US -ieri] n католик
шіркеіндегі дұға кітабы
brevity [‘brevəti] n 1. қысқалық ♦the ~ of Mozart’s life – Моцарт өмірінің қысқалығы 2. жинақылық, қысқа да нұсқа ♦He is famous for the ~ of his speeches. – Ол өзінің сөздерінің жинақылығымен əйгілі. brew [bru:] A.v 1. (дəн жармасы мен
құлмақтан) сыра қайнату, жасау; ашыту, божы-
ту, көпірту ♦He ~s his own beer at home. – Ол сырасын өз үйінде қайнатады. 2.(a) ~ smth (up) (шай, т.б.) қайнату ♦We ~ed (up) a nice pot of tea. – Біз бір шəйнек (құман) дəмді шай қайнаттық. (b) (шай, т.б.) қайнау, шығу 3.(a)
~ smth (up) (бір жаман іс, пəле, т.с.с.) əзірлеу,
жоспарлау ♦Those boys are ~ing up mischief. – Ана балалар бір пəле жоспарлап жатыр. (b)
ашу, божу, көпіру; туып келе жату, туындау
♦A storm is ~ing. – Дауыл тұрып келе жатыр. ♦In 1938 war was ~ing in Europe. – 1938 ж. Европада соғыс туып келе жатқан болатын. 4. (phr v) *to ~ up шай, су қайнату ♦campers ~ing up outside their tents – шатырларының сыртында су қайнатып жүрген саяхатшы- лар B.n 1.(a) қайнатып не ашытып, божытып,
көпіртіп жасалған сусын (м: шай, сыра) ♦home ~ - үй сырасы (үйде қайнатылған сыра) ♦What’s your favourite ~ (of beer)? – Сыраның қай түрін ұнатасың(ыз)? (b) қайнатпа, тұнба
♦I like a good strong ~. – Мен жақсы əрі күшті тұнбаны жақсы көремін. 2. (ауысп. мағ.) қоспа (түрлі ойлардың, жайттардың,
т.с.с.) ♦The fi lm is a rich ~ of adventure, sex and comedy. – Фильм хикая, секс жəне комедияның қоспасы. brewer ['bru:ə(r)] n сыра қайнатушы
brewery ['bru:əri] n сыра қайнататын үй, орын
brew-up ['bru:,ʌp] n (Brit) шай қайнату
(əрекеті) ♦We always have a ~ at 11 o’clock. – Біз ылғи да сағат 11-де шай қайнатып ішеміз. briar ['braiə(r)] = brier bribebale ['braibəbl] adj пара беруге болатын,
пара алатын
bribe ['braib] A.n 1. пара (біреуге заңсыз
берілген ақша) ♦to take/accept ~s – пара алу ♦The policeman was offered/given a ~ of £500 to keep is mouth shut. – Полицайға аузын ашпасы үшін £500 ұсынылды/берілді. 2. (idm) *to ~ one’s way into/out of smth, past smb, etc өзіне
пара арқылы жол ашу, бірнəрсеге қолы па-
рамен жету ♦He ~d his way past the guard and escaped. – Ол күзетшіге ақша беріп қашып кетті. 3. (phr v) *to ~ smb into doing smth пара беріп істету, көндіру
bribery ['braibəri] n парақорлық, коррупция
bric-a-brac ['brikəbræk] n ұсақ-түйек, майда-
шүйде (бұйымдар, əшекейлер) ♦She collects ~. – Ол майда-шүйде жиғыш. brick [brik] A.n 1. кірпіш, кесек ♦houses built/ made of red ~ - қызыл кірпіштен салынған/ тұрғызылған үйлер 2. кірпіш пішінді кез-
келген нəрсе, кесек, кубик ♦a ~ of ice-cream – бір кесек балмұздақ 3. (Brit ауызекі) жомарт
я сенімді адам, арқа сүйер адам ♦She’s been a real ~, looking after me while I’ve been ill.
252
253
– Ол нағыз арқа сүйер адам болып шықты; ауырған кезде маған бас-көз болды. 4. (idm)
*to bang, etc one’s head against a ~ wall head *to drop a ~/clanger drop *like a cat on hot ~s cat *like a ton of ~s ton *to make ~s without straw (сөзбе-сөз: сабансыз
кірпіш жасау) жұмысты жоспарсыз я керек
нəрселерсіз істеу B.v (phr v) *~ smth in/up кірпіш(пен) қалау ♦to ~ up a window – терезені кірпішпен бітеу *~ off кірпішпен бөлу (яғни,
кірпіш қалай кеңістікті бөлу) ♦Some of the rooms had been ~ed off. – Кейбір бөлмелер кірпіш қабырғалармен бөлінді. C.adj кірпіш,
кірпіштен тұрғызылған♦a ~ wall – кірпіш дуал, қабырға brickbat ['brikbæt] n 1.кірпіш сынығы, кесегі
2. (ауысп. мағ. ауызекі) ерсі сөз, дөрекі сөз,
шамға тиер сөз ♦The Minister’s speech was greeted with ~s. – Министр сөйлеген кезде оны құптамаған дауыстар естіліп жатты. brickcheese ['brikʧi:z] n кірпіш пішінді,
көптеген тесікшелері бар амер-н сыры
brickfi eld ['brikfi :ld] =(Brit)brickyard brickkiln ['brikkiln] n кірпіш күйдіретін пеш
bricklayer ['brik,leiə(r)] n кірпіш қалаушы
(құрылысшы)
bricklaying ['brik,leiiŋ] n кірпіш қалау, кірпіш
қалап салу, тұрғызу
brickwork ['brikwз:(r)k] n 1. кірпіштен
тұрғызылған ғимарат, т.б. ♦The ~ in this house is in need of repair. – Үйдің кірпіштен тұрғызылған тұстары жөндеуді қажет етеді. 2.кірпіштен тұрғызу ♦Are you any good at ~? – Кірпіштен тұрғыза білесің бе? brickyard ['brikjα:(r)d] n кірпіш заводы, кірпіш
құятын жер
bridal ['braidl] adj қалыңдықтың, үйлену(ге
арналған) ♦a ~ gown – қалыңдық көйлегі ♦a ~ feast – үйлену тойы, той-томалағы ♦a ~ party – қалыңдық жақтың адамдары ♦a ~ suite – қонақ үйдегі жаңа үйленгендерге арналған люкс ♦(US) a ~ shower – қыз ұзату тойы bride [braid] n қалыңдық (тұрмысқа шығатын
не енді шыққан қыз, келіншек)
bridegroom ['braidgru(:)m] n (кейде groom)
күйеу жігіт, қалыңдықтың жігіті ♦Let’s drink to the bride and ~! – Қалыңдық пен жігіт үшін алып қоялық! bridesmaid ['braidzmeid] n қыз жолдас
brideswell ['braidwəl] n (Brit) 1. қаңғыбастар
мен бұзақыларды қамайтын үй (сөз төркіні:
көне Лондонның St. Bride’s well (Əулие Брайд
құдығы) түрмесінен қалған сөз 2. (ауызекі)
түрме, абақты; түзету, тəрбиелеу үйі
bridge [briʤ] A.n 1. көпір ♦a ~ across the stream – ағыстың үстіндегі көпір ♦a railway ~ - теміржол көпірі 2. (ауызекі) көпір, байла-
ныс ♦Cultural exchanges are a way of building ~s between nations. – Мəдени байланыстар - елдер арасындағы көпір (қарым-қатынастар) орнату жолы. 3. кеме капитанының
жұмыс орны 4.(a) кеңсірік (мұрынның) (b)
көзəйнектің мұрынға қонатын бөлігі, көзəйнек
көпірі 5. тиек (муз-қ аспаптың) 6. жасанды
тісті ұстап тұратын қаңқа 7. бридж (карта ойы-
ны) 8. (idm) *a lot of/much water has fl owed, etc under the ~ water *to burn one’s boats/~s burn *to cross one’s ~s when one comes to them cross water under the ~ water B.v 1. (бірн-ң үстінен) көпір салу, орнату ♦to ~ river - өзен үстінен көпір салу 2. (idm) *~ a/ the gap (a) бос жерді толтыру, жалғастыру
♦to ~ a gap in the conversation - əңгімедегі бос жерді толтыру ♦A snack in the afternoon ~s the gap between lunch and supper. – Түстен кейінгі жеңіл тағам түскі ас пен кешкі ас арасын толтырады. (b) (алшақ жатқан екі топ, т.б.)
арасын жақындату ♦How can we ~ the gap between rich and poor? – Бай мене кедей ара- сын қалай жақындата аламыз? bridge-head ['briʤhed] n жау жеріндегі,
жағасындағы басып алынған əрі бекінген жер
bridging loan ['briʤiŋ,ləun] ескі үйді са-
тып, жаңа үйді алу аралығында банк берген
уақытша қарыз
bridle [braidl] A.n жүген (аттың) B.v 1.
(атты) жүгендеу 2. (ауысп. мағ.) сезім
тізгінін тартып ұстау, сезімді тізгінде
ұстау ♦to ~ one’s emotions, rage – көңіл- күйін, ашуын тізгінде ұстау ♦to ~ one’s tongue – тілін тартып ұстау, абайлап сөйлеу 3. ~(at smth) басын кегжең еткізіп
наразылығын білдіру ♦He ~d (with anger) at her offensive remarks. – Оның шамға тиетін сөздеріне ол (ашумен) басын кегжең еткізді. bridle hand ['braidlhænd] салт аттының жүген
ұстайтын сол қолы
bridle-path ['braidlpα:θ] n (кейде bridle-way)
атпен жүретін соқпақ жол
bridle-rein ['braidlrein] n тізгін
Brie [bri:] n жұмсақ француз сыры, ірімшігі
brief [bri:f] A.adj (-er, -est) 1.(a) (уақыт ж)
қысқа, қысқаша, аз ғана, сəл ♦a ~ conversation, discussion – қысқаша əңгіме, талқылау ♦Mozart’s life was ~. – Моцарттың өмірі қысқа болды. (b) жинақы, қысқа, қысқаша ♦a ~ report, description – қысқаша хабар, сурет- теме ♦Please, be ~. – Тезірек айтып шықшы. 2. (киімдер ж) қысқа ♦a ~ bikini – қысқа би- кини 3. (idm) *in ~ (a) қысқа, қысқаша ♦a report in ~ - қысқа хабар (b) қысқа, қысқасы,
қысқаша айтқанда ♦In ~, your work is bad. – Қысқасы, жұмысың нашар. B.n 1. (барри-
стерге, адвокатқа берілген) сот айғақтарының
жиынтығы; сот ісі (қағаздары) 2. нұсқаулар,
ережелер (жұмыстың, істің) ♦to stick to one’s ~ - нұсқаулардан таймау ♦It is not part of my ~ to train new employees. – Жаңа жұмысшыларды үйрету менің шаруам емес. 3. (idm) *to hold no ~ for (smb/smth) (біреуді/бірн-ні) қолдамау,
хош көрмеу♦I hold no ~ for those who say that violence can be justifi ed. – Бұзақылықты ақтауға болады дейтіндерді қолдаман. C.v 1. ~ smb (on smb)қысқаша егжей-тегжейлі
мəлімет беру ♦The Prime Minister was fully ~ed before the meeting. – Кездесу алдында премьер-министрге жан-жақты мəлімет берілді. 2. (адвокатқа) іс жөнінде мəлімет беру
♦The company has ~ed a top lawyer to defend it. – Компания өзін қорғау үшін белгілі заңгерге мəліметтер берді.