Қазақстан республикасы бiлiм және ғылым министрлiгi



Pdf көрінісі
бет65/102
Дата05.02.2017
өлшемі17,93 Mb.
#3475
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   102

Литература

1 Дружинин В. Н. Психология. / 2-е изд. – СПб.: Питер, 2009. – 656 с. 

2 Пименов П. А. Основы рекламы. / М.: Гардарики, 2006. – 399 с.

3 Пронин С. Рекламисту о Дизайне. Дизайнеру о рекламе. / М.: Бератор, 2004. – 168 с.

4 Уэллс У., Бернет Дж., Мориарти С. Реклама. Принципы и практика./ СПб.: Питер, 2001. – 797 с. 

5 Шмелев А.Г и коллектив. Основы психодиагностики. Учебное пособие для студентов педвузов. / Москва, Ростов-

на-Дону: «Феникс», 1996. – 544 с.

References

1 Druzhinin VN Psychology. / 2nd ed. - SPb .: Peter, 2009. – 656 p.



№ 3 (112) 2016

363


2 Pimenov PA Basics advertising. / M .: Gardariki, 2006. – 399 p.

3 S. Pronin advertisers about the design. The designer on advertising. / M.: Berator, 2004. – 168 p.

4 W. Wells, J. Burnet., S. Moriarty Advertisement. Principles and Practice. /SPb.: Peter, 2001. – 797 p.

5  Shmelev AG  and  staff.  Fundamentals  of  psychodiagnostics. Textbook  for  students  of  pedagogical  institutes.  /Moscow, 

Rostov-na-Donu: «Phoenix», 1996. – 544 p.

СагинтаеваС.А., Джандарбекова Д.Д., Жусупова М.С.,Сағынтай А.С.

Плакаттар назарын тарту және жаңа және бірегей өнімдер мен қызметтер туралы айтуға тұлға әлемнің әсер 

хабарлауға  бейім,  formiravanie  эстетикалық  дәмі.  Плакаттар  қоршаған  ортаны  ажырамас  бөлігіне  айналды.  Бұл 

жарнама  жоқ,  қазіргі  заманғы  әлемді  елестету  мүмкін  емес.  Адамдар  арқасында  соңғы  әзірлемелер,  технологиялық 

прогресс, сәнді үрдістер және т.б. туралы білу күнделікті өмірде адамдар ұрандар естелік жарнамалық науқандар 

айтады. Тауарларды сатып алу  «өмір салты»  тілегіне айналады.

Түйін сөздер:  қазіргі заманғы плакат, афиша, өнер, шығармашылық, көркем дизайн, дизайн өнімдерін, шығармашылық 

процесс, шығармашылық стратегиясы жарнама.

Sagintayeva S.A., Dzhandarbekova D.D., Zhusupova M.S., Sagyntay A.S.

Posters tend to attract attention and inform the person to talk about new and unique products and services have an impact 

on the world, formiravanie aesthetic taste. Posters have become an integral part of the environment. It is impossible to imagine 

the modern world without advertising. Thanks to the people learn about the latest developments, technological progress, fashion 

trends, etc. In everyday life people say slogans memorable advertising campaigns. Purchase of goods turns into a desire to buy a 

«lifestyle.» Situations posters subjects man tries on, joining the most to society.

Keywords: modern poster, poster, art, creative, artistic design, product design, creative process, creative strategy.

Поступила в редакцию 12.02.2016.

УДК  747.012

С.А. САГИНТАЕВА, Д.Д. ДЖАНДАРБЕКОВА, 

М.С. ЖУСУПОВА, А.С. САГЫНТАЙ

 Казахский Университет Технологии и Бизнеса 

АРТ-ДИЗАЙН КАК МЕТОД ПРОЕКТИРОВАНИЯ ОБРАЗНО-ПЛАСТИЧЕСКОЙ

И ХУДОЖЕСТВЕННОЙ ФОРМЫ

Сегодня,  арт-дизайн  распространен  во  многих  сферах,  связанных  с  дизайном  предметов  и  окружающей  среды: 

от интерьеров квартир, до дизайна собственного тела. Арт-дизайн широко применяется при создании разных видов 

полиграфии.  Для  дизайнера  интерьера  очень  важно  знать  и  применять  различные  методы  проектирования,  уметь 

оформлять  эскизы,  работы,  готовые  проекты,  чтобы  показать  заказчику  свое  мастерство,  а  также  донести  до 

него  идею  своей  работы.  Речь  идет  о  любых  формах  визуализации,  другими  словами,  о  графическом  отображении 

объекта, которое обладает высокой степенью информативности и позволяет наиболее полно представить внешние 

характеристики будущего объекта, а также его объемные формы [1].

Ключевые  слова:  арт-дизайн,  арт-стайлинг,  имиджевый  арт-дизайн,  прикладной  арт-дизайн.,  художественный 

арт-дизайн, дизайн-продукт, арт-объекты.

В современном ценностном пространстве искусства и дизайна арт-дизайн как жанр художественного и 

проектного концептуализма стал заметно доминировать. На современном этапе развития проектной культуры 

искусство мебели в своих образцах граничит с соседними, смежными жанрами. Оно становится уже не только 

мебельными формами, тяготея то к скульптуре, то к станковым видам авангардного искусства, а то, соединяя 

в себе совершенно новые конгломераты, обладающие качествами различных жанров и при этом сохраняющие 

свои традиционные утилитарные функции. 

Однако арт-дизайн – явление не новое, он заявил о себе в проектировании предметно-пространственной 

среды во второй половине XX века, в эпоху постмодернизма, когда классической автономии искусства был 

противопоставлен междисциплинарный подход [2]. 

На  современном  этапе  тяготение  дизайнеров  к  особым  художественным  формам  объясняется  тем,  что 

в искусстве они видят источник новых оригинальных идей, которые помогают им в решении собственных 

художественных задач и способствуют развитию дизайнерских приемов и средств. Изобразительное искусство 


Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ Хабаршысы

364


обогащает дизайнеров в творческом плане, способствует повышению их эмоционального заряда. Изучение 

достижений авангардного искусства как сферы экспериментов в области разработки художественных методов 

и средств создания художественных образов позволяет формировать у дизайнеров свободное ассоциативное 

и творческое мышление.

Арт-дизайна – вид дизайна с явным приоритетом эстетического начала, направленный на организацию 

художественного  впечатления,  получаемого  от  воспринимаемого  объекта.  Это  «проектирование  эмоций», 

цели  которого  сближаются  с  задачами  декоративного  или  даже  изобразительного  искусства,  удаляясь  от 

задач  предметного  художественного  творчества.  Арт-дизайн  имеет  дело  с  вещами,  или  их  художественно 

трансформированными образами, являющимися также объектами и промышленного дизайна [3]. 

Художественные находки в разработках этих дизайнеров, а изначально они занимались дизайном мебели 

и  интерьеров,  стали  преобладать  над  поднадоевшей  прагматикой  общеупотребимых  дизайн-продуктов. 

Таким  образом,  в  арт-дизайне  художественные  и  эмоционально-образные  качества  созданного  объекта 

преобладают над рациональностью или технологичностью, но при этом, функциональность будет обязательно 

присутствовать, пусть и не на основных позициях.

В  композициях  арт-дизайна  соединились  приемы,  авангардного  изобразительного  искусства  и 

промышленного  дизайна.  Эти  странные  произведения  составлялись  из  бытовых  предметов,  обломков 

механизмов,  промышленных  деталей,  фрагментов  политических  плакатов,  фотографий,  манекенов, 

муляжей  -  в  самых  нелепых  сочетаниях.  Они  были  призваны  выявить  непривычные,  нетрадиционные 

стороны обычных утилитарных вещей и, тем самым, вскрыть абсурдность, банальность массовой культуры 

социалистического общества, примитив политической агитации [4]. Главное выразительное средство - шок, 

вызов нехудожественной природе, но оно создавало, парадоксально, своим демонстративным антиэстетизмом 

некую эстетическую ситуацию. В некоторой мере арт-дизайн был преемником поп-арта 1950-х гг. Но если 

в  поп-арте  демонстрацией  привычных  обыденных  предметов  вызывалось  ощущение  нелепых,  алогичных 

связей,  то  в  арт-дизайне  1980-х  –  скорее  наоборот,  элементарными  средствами  создавался  сложный 

идеологический подтекст. 

Поэтому арт-дизайн и стал дерзкой формой протеста художника против окружающей его лжи общественной 

жизни.  В  этом  отличие  отечественного  арт-дизайна  от  арт-дизайна  многих  стран  Запада,  где  наиболее 

талантливые  дизайнеры  уже  несколько  десятилетий  успешно  работают  в  этой  области  художественного 

творчества. Их новаторские поиски и находки, нацеленные на преодоление издержек как функционального

так и коммерческого дизайна, используются некоторыми фирмами, внедряющими разработки «артистических 

дизайнеров»  в  целях  не  столько  коммерческих,  сколько  рекламных,  позволяющих  выделиться  среди 

конкурентов. Проанализировав литературные источники, мы выявили некоторые отличительные черты арт-

дизайна. Видно это, в частности, в типологии

В типологии арт-дизайна можно выделить: 

  –  арт-стайлинг  (проектирование,  связанное  с  повышением  привлекательности  объекта  без  учета  его 

структурно-конструктивных характеристик); 

 – имиджевый арт-дизайн (проектирование артистического имиджа);

 – художественный арт-дизайн (проектирование объектов искусства, действий);

 – прикладной арт-дизайн. 

Кроме того к отличительным чертам арт-дизайна можно отнести:

 1. неожиданные комбинации света и цвета; 

 2. использование нестандартных образов;

 3. применение экзотических стилей, ранее в дизайне не применявшихся; 

 4. художественная деталировка формы, качества поверхности;

 5. использование нестандартных материалов;

 6. преобладание принципа handmade (сделано вручную) при создании объекта дизайна. 

Также мы представили классификацию арт-объектов. 

Объектами  арт-дизайна  могут  быть:  полиграфия,  товары  народного  потребления,  предметы  и  изделия 

культурно-бытового назначения, произведения декоративного искусства, концептуальные изобразительные 

объекты – ассамбляж, инсталляции. В своем большинстве они мало рассчитаны на практическое использование, 

поскольку их утилитарные функции завуалированы, отстранены или вообще сняты авторами [2]. 

Арт-объекты можно классифицировать по видам изобразительных искусств:

 – Плоскостные (графические, живописные) 

 – Объемные (скульптурные, рельефные, предметные)

 – Пространственные (инсталляции). 

По аналогии со стилевыми направлениями:

 – Супрематизм.


№ 3 (112) 2016

365


 – Функционализм.

 – Футуризм. 

 – Конструктивизм. 

По  существу,  это  декоративные  композиции  на  тему  вольно  интерпретированных  образов  изделий  тех 

или  иных  групп,  видов  и  типов,  часто  переплетающихся  с  образами,  заимствованными  из  других  видов 

искусств.  Иногда  эти  композиции  по-настоящему  оригинальны,  выразительны,  красивы,  но  чаще  они 

просто преследуют цели эпатажа зрителей, ниспровержения общезначимых ценностей и критериев красоты 

компонентов предметного мира ради самоутверждения художников, стремящихся к любой новизне любыми 

средствами.

Современный дизайн развивает и накапливает свои художественно-проектные возможности за счет новых 

средств художественной выразительности, новых принципов и приемов, разрабатываемых художниками в 

процессе решения собственных творческих задач. Эта тенденция вызвана стремлением человека в современном 

мире к самовыражению, к утверждению собственной неповторимой индивидуальности. Средством активного 

самовыражения становится для человека среда: он начинает все более творчески подходить к своему жилищу, 

и  ему  нужны  вещи,  способные  активно  участвовать  в  этом  созидательном  и  увлекательном  процессе. 

Мебель и другие функциональные объекты для интерьера способны насытить его не только утилитарным 

предназначением, но и более высоким художественным смыслом. Так современные дизайнерские предметы 

начинают тяготеть к повышению своего художественного уровня, что сопровождается как увеличением их 

стоимости  и  сложностью  в  изготовлении,  так  и  выражается  в  оригинальности  предметов  интерьера,  в  их 

индивидуальном авторском характере. 

На основании  выше  сказанного формулируются следующие выводы: 

1. Арт-дизайн связан с созданием уникальных произведений, с проектированием образно-пластической, 

художественной формы вещи. 

2.  Разнообразные  направления  искусства  XX  в.,  занимающиеся  поиском  новых  форм  освоения  мира, 

оказывают влияние на развитие дизайна в области формообразования. В арт-дизайне постоянно происходят 

стилевые изменения, связанные с экспериментальными, художественными исканиями.

3.  Формирование  арт-дизайна  происходило  под  влиянием  художественных  методов  авангардного 

искусства, а как самостоятельное направление в  проектировании мебели арт-дизайн оформился во второй 

половине XX в., в эпоху постмодернизма

 4. Арт-мебель отличается высокой степенью сложности конструктивно- технологического и декоративного 

замысла. Для его воплощения используются новейшие материалы и технологии на пределе их конструктивных 

и выразительных возможностей; как правило, арт-мебель существует в одном экземпляре или изготавливается 

малыми сериями.

5. Благодаря тому, что новые технологии и материалы с обширным арсеналом возможностей позволяют 

воплотить в жизнь доселе невыполнимые проектные формы, арт-дизайн становится одним из доминирующих 

направлений  в  современной  практике  проектирования.  «Игровой»  момент,  интрига,  сюжетность, 

метафоричность и неповторимое образное звучание формы, которые отличают произведения арт-дизайна, 

представляются  в  ряду  перспективных  тенденций  в  развитии  мебельного  дизайна.  Именно  арт-дизайн 

позволит наполнить интерьер будущего вещами динамичными и экспрессивными в творческой интерпретации 

их владельцев. 



Литература

1 Арнхейм Р.Г. Искусство и визуальное восприятие / Р. Г. Арнхейм. - Москва: Архитектура-С, 2007. 

2 Аронов В.Р. Дизайн и искусство / В. Р. Аронов. - Москва: Знание, 1984.

3 Михайлов С.М. История дизайна: учеб. для вузов в 2 ч. /С.М.Михайлов. - Москва: Союз Дизайнеров России, 2004. 

Ч. 1. 

4 Шатин Ю.В. Этторе Соттсасс Ю.В. Шатин Техническая эстетика. 1989. - № 9. 



References

1 Arnhejm R.G. Iskusstvo i vizual›noe vosprijatie / R. G. Arnhejm. - Moskva: Arhitektura-S, 2007. 

2 Aronov V.R. Dizajn i iskusstvo / V. R. Aronov. - Moskva: Znanie, 1984.

3 Mihajlov S.M. Istorija dizajna: ucheb. dlja vuzov v 2 ch. /S.M.Mihajlov. - Moskva: Sojuz Dizajnerov Rossii, 2004. Ch. 1. 

4 Shatin Ju.V. Jettore Sottsass Ju.V. Shatin Tehnicheskaja jestetika. 1989. - № 9. 

Сагинтаева С.А., Джандарбекова Д.Д., Жусупова  М.С., Сағынтай А.С.

Бүгін,  өнер  дизайн  объектілерін  жобалау  және  қоршаған  ортаға,  пәтер  интерьерлерінен  бастап,  жобалауға 

қатысты  көптеген  салаларда  ортақ  болып  табылады.  Art  дизайн  Полиграфиялық  түрлі  құру  кеңінен  қолданылады. 

интерьер  дизайнері  үшін  эскиздерді  аударту  мүмкіндігі  болуы  үшін,  дизайн  түрлі  әдістерін  білу  және  қолдану  өте 


Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ Хабаршысы

366


маңызды болып табылады. Клиентке біліктілігі өз шеберліктерін көрсету, арқылы жұмыс идеясын жеткізуге дайын 

жобалар.  Бұл,  басқа  сөзбен  айтқанда,  ақпараттық  контенттің  жоғары  дәрежесі  бар  және  сіз  толық  болашақ 

объектіні, сондай-ақ оның балк-нысанда сыртқы сипаттамаларын ұсынуға мүмкіндік беретін объектінің, графикалық 

дисплей, кез келген нысандарын визуализациясы болып табылады.

Түйін сөздер : өнер дизайн , сәндеу , сән өнері , дизайн , өнер, дизайн, өнер жобалау , дизайн өнімдерін, өнер заттары 

қолданбалы.

Sagintayeva S.A., Zhandarbekova D.D., Zhusupova M.S., Sagyntay A.S.

Today, the art design is common in many areas related to the design of objects and the environment, from the interiors of 

apartments, to own body design. Art design is widely used in the creation of different types of printing. For the interior designer is 

very important to know and apply different methods of design, to be able to draw sketches, work, projects ready to show their skills 

to the customer, and to convey to him the idea of his work. This is a visualization of any forms, in other words, a graphical display 

of the object, which has a high degree of information content and allows you to more fully present the external characteristics of 

the future facility, as well as its bulk form.

Keywords: art design, art, styling, fashion art design, applied art, design, art, art design, product design, art objects..

Поступила в редакцию 09.02.2016.

ӘОЖ 371.3:811.111

  

Ж.Е. САҒЫМБАЕВА



1

,  Н.С. КАСЫМБЕКОВА

2

, Г.З. ТАЖИТОВА

3

 

п.ғ.к., доцент

1

, п.ғ.к., доцент м.а.

2

, магистр, аға оқытушы

3

,

Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ, Астана

ТІЛДІК ЕМЕС МАМАНДЫҚТАРДА АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕГІ  КӘСІБИ МӘТІНДЕРДІ АҚПАРАТ АЛУ 

МАҚСАТЫНДА ОҚУ БАРЫСЫНДА БІЛІМГЕРЛЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ

Қазіргі таңда жоғары оқу орындарындағы тілдік емес мамандықтардың білімгерлеріне ағылшын тіліндегі  кәсіби 

мәтіндерді оқытуда өздік жұмысын ұйымдастыру өте маңызды болып табылады. Мәтіндерді өздігінен оқып, оқылған 

мәтіндер бойынша тапсырмалар орындау білімгерлердің тілдік деңгейлерін көтереді, мамандықтары бойынша ағылшын 

тілінде жаңа  ақпарат алып, білімдерін жетілдіріп, жаңа білім тудыруларына мүмкіндіктер ашады. 

Түйін  сөздер:  ағылшын  тілі,  ақпараттық  оқу,  тілдік  емес  мамандықтар,  өздік  жұмыс,  мамандық  бойынша 

мәтіндер, тиімді тәсілдер.

 

Қазіргі таңда жоғары оқу орындарының негізгі міндеті өзіндік білім ала алатын, өзін өзі дамыта алатын, 



инновациялық әдістерді жақсы меңгерген жан – жақты шығармашыл маманды дайындау болып табылады. 

Бұл міндет  білімді дайын күйінде оқытушыдан білімгерге жеткізу арқылы орындалмайды. Білімгерді білімді 

пассивті  түрде  қабылдаудан,  мәселені  өз  бетімен  анықтай  алатын,  белгілі  бір  шешімге  келіп,  оны  талдай 

алатын, оның дұрыстығын дәлелдеп, түйін жасай алатын белсенді жұмысқа бағыттау қажет. Осы тұрғыда 

білімгерлердің өздік жұмысы (БӨЖ) оқу үрдісінің маңызды түрі ғана емес, оның негізі болып табылады. 

Өздік жұмысы білімгерлердің сабақтағы және сабақтан тыс, оқытушының қатысуымен немесе қатысуынсыз 

өздік жұмыстарының жиынтығы. БӨЖ негізгі міндеті кез келген сабақ түрінде білімгердің интеллектуалды 

ойлауын  дамытудың  психолого-дидактикалық  шарттарын  қалыптастыру.  БӨЖ  ұйымдастырудың  негізгі 

принципі  барлық  білімгерлерді  белгілі  бір  тапсырмаларды  формальді  түрде  орындауда  берілген  мәселені 

өздігінен  шешуге  мүмкіндік  беретін  және  өздігінен  ойлай  алатын,  өз  ойын  еркін  жеткізетін,  қорытынды 

шығара алатын жұмыс түрлеріне ауыстыру.  БӨЖ мақсаты білімгерді алдымен өз бетімен оқу материалымен 

жұмыс  істеп,  ғылыми  әдебиетті  оқу,  кейіннен  өз  бетімен  үздіксіз  білім  алып,  біліктілігін  арттыра  алуға 

мүмкіндік беретін өзін өзі ұйымдастыруды, тәрбиелеуді қалыптастыру болып табылады [1].

Оқытушы БӨЖ ұйымдастыруда шешуші рөл атқарады, себебі оқытушы жалпы білімгермен емес, белгілі 

бір тұлғамен, оның жеке дара ерекшеліктерімен жұмыс атқарады.  Оқытушының негізгі міндеті білімгердің 

жоғары білімді болашақ маман ретіндегі жақсы қасиеттерін бақылап, оны әрі қарай дамыту. Кез келген пәнді 

оқытуда БӨЖ ұйымдастыру бір бірімен тығыз байланысқан үш түрлі жұмысты  біріктіреді:

1. Сабақтан тыс өздік жұмыс;

2. Сабақтағы өздік жұмыс, оқытушының басқаруымен жүзеге асады;


№ 3 (112) 2016

367


3. Шығармашылық, оның ішінде ғылыми зерттеу жұмыс.

Тілдік  емес  мамандықтарда  шетел  тілдерін  оқытудың  басты  міндеттерінің  бірі  қажетті  ақпаратты  алу 

мақсатында  кәсіби  бағыттағы  мәтіндерді  оқуға  дайындық  болып  табылады.  Шетел  тілінде  оқуға  үйрету 

барысында оқытудың маңызды әдісі және ұйымдастыру формасы мәтінді өз бетінше оқу. Сонымен қатар, 

сөйлеу  қызметінің  негізгі  түрлерінің  бірі  ретінде  оқу  білімгердің  өзін  өзі  тексеруге  ыңғайлысы  болып 

табылады [2]. 

Оқумен  жұмыс  бойынша  өздік  жұмыстың  тиімділігінің  маңызды  шарты  білімгерлердің  танымдық 

қызығушылығы болып табылады. Оқумен жұмыс барысында өздік жұмыстың тиімділігінің негізгі шарты 

білімгерлердің  оқытушының  мәтін  бойынша  тапсырмасын  орындау  барысында  ішкі  мотивациясының 

жоғарылауы, яғни оқуға, мәтінде берілген ақпаратқа деген қызығушылықтың болуы, болашақ қызметі үшін 

аталған дағдының қажеттілігін түсінуі.  

Тұрақты танымдық қызығушылықтың болуы, бірінішіден, оқу материалын іріктеуге және білімгерлердің 

аталған  сөйлеу  қызметінің  түрімен  жұмысқа  дайындығына  байланысты.  Мәтіндік  материалды  таңдау  – 

жоғары  оқу  орындарында  шетел  тілдеріне  оқытудың,  оның  ішінде  оқумен  жұмыс  істеудің  алғышарты 

және негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Т.С.Серова жүйелі түрде оқу материалын таңдаудың және 

ұйымдастырудың принциптерін атап көрсеткен [3]: 

•  әрбір мәтіннің және жалпы жүйенің кәсіби-ақпараттық принципі; 

•  мәтін материалдары жүйесінің тақырыптық тұтастық принципі; 

•  пәндік байланыс принципі; 

•  әрбір мәтіннің авторлық түпнұсқасын сақтау принципі. 

Аталған  прнциптерді  сақтау  әрқайсысы  жеке  және  барлығы  тұтас  оқуға  оқытудың  ақпараттық  негізін 

құрайтын,  мәтіндер  кешенін  құруға  (блок)  мүмкіндік  береді.  Мысалы,  жаратылыстану  ғылымдары 

факультетінің  биотехнология  мамандығының  білімгерлері  2-ші  курста  мамандық  бойынша  пәндер  өтеді. 

Ағылшын тілі оқытушысы білімгерлерге «Immunology» тақырыбы бойынша мәтіндер блогын ұсынады және 

мәтіндердегі ақпарат бойынша тапсырмалар береді[4]. Білімгерлерге аталған тақырып таныс,  және өздерінің 

тақырып бойынша білімдеріне негізделіп, аталған тақырып бойынша басқа елдердегі мәселелерге тоқталып, 

білімдерін ұлғайтып, берілген деректер және ақпарат бойынша семинарда сөйлейді, реферат және басқа да 

өздік жұмыс түрлерін орындайды.   

Ағылшын  тіліндегі  мәтінді  оқу  барысында  өздік  жұмыстың  тиімділігінің  маңызды  екінші  шарты 

білімгерлердің  коммуникативтік  қызметке  дайын  болуы.  Әрине,  мәтіндегі  ақпаратты  түсініп  қабылдауда 

білімгердің  жалпы  ой  -  өрісі,  аталған  саладағы  білім  деңгейі  жетекші  орын  алады.  Дегенмен,  берілген 

мәтіннің  мазмұнын  түсінудің  негізгі  шарты  белгілі  бір  тілдік  біліммен  және  оқудың  дағдыларын  меңгеру 

болып табылады.  

Өздік ақпараттық оқудың біліктіліктері төмендегідей:

- ғылыми мәтіннің тақырыбы және анықтамалық бөлігінің негізінде оның мазмұнын анықтау;

- оқу процесінде ғылыми мәтіннің тақырыбы мен негізгі ақпаратын анықтау;

- мәтінде белгілі бір ақпаратты, ойды немесе деректерді бөліп ажырату;

- жекелеген деректерді, фактілерді қорытындылау, жүйелеу, олардың мазмұнындағы кезектестікті сақтау, 

мәселелерге өз ойларын жеткізу;

- мәтіннен жаңа кәсіби ақпаратты түрлі жолдар арқылы табу: 

1.графикалық белгілеу арқылы (қажет жердің астын сызу, белгілеу); 

2.ана тілінде немесе ағылшын тілінде қайталап айту; 

3. ағылшын тілінде немесе ана тілінде конспект, жоспар, аударма, тезис түрінде жазбаша жазу;

4.алынған ақпаратты ой елегінен өткізу, мәтінде берілмеген өзіндік шешім, қорытынды жасау, ой туындату.

Оқу  барысында  білімгерлерге  ұсынылатын  өздік  жұмыс  тапсырмалары  олардың  тілдік  деңгейлеріне 

сәйкес  келеді.  Әсіресе  ұсынылатын  тапсырманың  дұрыс  және  анық  берілуі  өте  маңызды,  бұл  білімгердің 

мәтінмен жұмысын басынан бастап соңында дейін мақсатқа жетуге негіздейді. Кез келген мамандық бойынша 

ағылшын тілін кәсіби оқу барысында ақпараттық оқу барысында қолдануға болатын жаттығулар ұсынылады. 

1. Read the headline of the text, look through its opening and ending (figures, schemes) and say what it is about. 

2. Look through the text, find the law terms, translate them into Kazakh or Russian.

3. Read the text carefully and:

a) find the main idea (information) in each paragraph;

b) pick out a sentence from each paragraph which you think is the most informative in it; 

c) write out the key words from each paragraph;



Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ Хабаршысы

368


d) based on the clues, express the main idea of each paragraph in English;

e) give titles to each paragraph.

4. Read the text informatively and:

a) state the main idea (information) of the text;

b) pick out the paragraph(s) containing it;

c) using the key words express the main idea of the text either in English;

d) point out the facts that turn out to be new (interesting, important) information for you;

e) define the information to be used in your studies (research work).

5. Based on your informative reading of the text

a) compress paragraphs …, leaving the sentence(s) expressing the main idea only;

b) compress the text to no more than 5-8 sentences;

c) make a short report on…;

d) make notes of its main points. Be ready to discuss them.

6. Read the text … and: 

a) express your point of view on … (the problems discussed in it);

b) put down 2-3 questions on the text and ask your partner;

c) make a short synopsis (конспект) of it in English.

7. Look through these (3-5) texts and:

a) pick out the text(s) dealing with … (Immunology) in it.

b) choose the text which you think is of primary importance or a new one to you.

8. Read the text and comment on it.

9. Expand the text

With short, simple texts, get students to add an adjective in front of every noun / an adverb to every verb etc. 

For slightly longer texts - before class write (10) extra clauses or sentences that can be inserted into the text. Write 

these up in jumbled order on the board and get students to add them in the most appropriate places.

10.Reduce the text

Get students to reduce the text to exactly (100) words OR reduce the total number of sentences by (50%).

11.Reconstruct the text

Before class, write a list of key words from the text in jumbled order on a sheet of paper. Make one copy for each 

group of students. 

In class, give out the text to all the students. Get them to read it through. Now ask them to turn over the text. Hand 

out the jumbled keywords. Ask students to put the keywords back into the correct order. When they get stuck, allow 

them to reread to the text (but first get them to cover up the jumbled words again.) 

When all the students have got the words in the correct order, take the text away. Get students to reconstruct the 

text (orally or in writing) from the key words.

12.Match


Before class, get a heavy black pen and cross out the first sentence of each paragraph. In class, write the missing 

sentences up in jumbled order on the board and get students to add them back into the text in the correct place. 

Note: choosing the first sentence of a paragraph is particularly useful as these often summarise the main idea of 

the paragraph. Students can use these sentences to help them understand and structure the text.

13.Transform the text

Students must transform the text in some way.

Сонымен  қатар,  білімгерлерге  мамандық  бойынша  дайын  мәтін  берумен  қоса,  кәсіби  мәтінді  өзгертіп 

ұсынуға болады.

Мысалы:

Definition: activities that require students to reconstruct a text or diagram by filling in missing words, phrases or 



sentences, or by sequencing text that has been jumbled.

Texts used: modified texts - the teacher modifies the original text, taking out words, phrases or sentences, or cut-

ting the text into segments.

Types of activities:

• Text completion (Fill in missing words, phrases or sentences.)

• Sequencing (Arrange jumbled segments of text in a logical or time sequence.)

• Grouping (Group segments of text according to categories.)

• Table completion (Fill in the cells of a table that has row and column headings, or provide row and column 

headings where cells have already been filled in.)

• Diagram completion (Complete an unfinished diagram or label a finished diagram.)



№ 3 (112) 2016

369


• Prediction activities (Write the next step or stage of a text, or end the text.)

• Analysis activities

• Definition: activities that require students to find and categorize information by marking or labelling a text or 

diagram.


• Texts used: unmodified texts

• Types of activities:

• Text marking (Find and underline parts of the text that have a particular meaning or contain particular informa-

tion.)


• Text segmenting and labelling (Break the text into meaningful chunks and label each chunk.)

• Table construction (Draw a table. Use the information in the text to decide on row and column headings and to 

fill in the cells.)

• Diagram construction (Construct a diagram that explains the meaning of the text. For example, draw a flow chart 

for a text that explains a process, or a branch diagram for a text that describes how something is classified.)

• Questioning (Answer the teacher’s questions or develop questions about the text.)

• Summarizing

Оқуға  үйретуде  өздік  жұмысын  орындау  барысында  қолданылатын  жаттығулар  мен  тапсырмалар  оқу 

бағдарламасының  мақсаттарымен  және  мәтіндік  материалдың  мазмұнына  байланысты.    Тапсырманы 

таңдаудың  міндетті  шарты  білімгерлердің  жеке  дара  ерекшеліктерін,  тілдік  дайындықтарының  деңгейін 

және психологиялық ерекшеліктерін ескеру. Ағылшын тілінде оқумен жұмыс істеу барысында орындалатын 

өздік жұмысының нәтижелері  білімгерлердің баяндама жасау, мақала жазу, курстық және басқа да ғылыми 

жұмыстарын жазуларына ықпал етеді.  



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   102




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет