Т. Хакімова компьютерлік өҢдеудің

 
36
командасы арқылы баспаға шығаруды болдырмауға м‰мкіндік 
береді. Ол терезені жабу ‰шін Баспаға беру құрылғысы=>Жабу 
командасын орындау керек.  
Құжатты баспаға бөліп шығару 
Құжаттың  бір  немесе  бірнеше  беттерін  ғана  баспаға 
шығаруға болады.  
Құжатты  баспаға  бөліп  шығарудың  екі  жолы  бар:  Баспаға 
шығару  сұхбат  терезесінде  жеке  беттер  нөмірлерін  нақты 
көрсету  немесе  ол  терезені  ашудан  бұрын  қажетті  беттерді 
белгілеп  алу  арқылы.  Сондай-ақ,  құжаттың  бағыттауыш  (кур-
сор) тұрған ағымдағы беті ғана басып шығарылуы м‰мкін.  
Құжаттың  жеке  беттерін  баспаға  шығару  ‰шін  мынадай 
әрекеттер орындалады:  
•
 
Баспаға  шығаруға  арналған  құжатты  ашып,  одан  кейін 
«Баспаға шығару» сұхбат терезесін экранға шығару.  
•
 
Беттер бөлімінде Нөмірлер қатарын тауып алу қажет; 
•
 
Енгізу  өрісіне  басып  шығарылуға  тиісті  беттер  нөмірле-
рін  ‰тір  арқылы  көрсетіп  жазып  шығу  керек.  Егер  қажетті 
беттер  бірінің  артынан  бірі  жалғасып  тұрса,  дефис  арқылы 
бастапқы және соңғы беттер ғана көрсетіледі. Ал тізбек т‰рін-
де бірнеше диапозон болса, оларды да ‰тірмен бөлу керек, мы-
салы: 1-3, 9, 20-21, 44, 47-51, 57-62. Егер  құжат  бірнеше  ірі 
бөлімдерден  тұрса,  әр  бөлімдегі  қатар  орналасқан  беттерді 
баспаға  шығару  ‰шін,  енгізу  өрісіне  беттер  нөмірлерін  және 
олардың  бөлімдерін  дефис  арқылы  көрсету  керек.  Мұндай 
беттерді белгілеу ‰шін р латын әріпі, ал бөлімдерді белгілеуде 
s әріпі қолданылады. Мысылы: р28s3-p12s5. 
 
•
 
Егер  тек  курсор  орналасқан  ағымдағы  бір  бетті  баспаға 
шығару қажет болса, онда *Беттер* бөлімінен Ағымдағы деген 
қатарды белгілеп алу қажет.  
•
 
Соңында ОК -ға басу керек.  
Кейбір  Баспаға  беру  құрылғысында  қағаздың  екі  бетіне  де 
мәтінді  басып  шығару  режимі  бар,  ал  егер  ондай  м‰мкіндік 
болмай  қалса,  қағаздың  екі  бетін  де  пайдалануға  болады: 
алдымен  тек  тақ  беттерін  парақтың  бір  жағына,  ал  екінші 
жағына тек ж‰п беттерін басып шығаруға болады. Ол ‰шін:  

 
37
•
 
Баспаға шығару сұхбат терезесін ашу керек.  
•
 
ңБаспаға  шығарып  алуң  деген  ашылатын  тізімнен  Тақ 
беттер қатарын таңдау қажет.  
•
 
Кейін жұп беттерді таңдау керек.  
•
 
ОК-ға басу керек.  
Баспаға шығарудың қосымша операциялары 
Бұл  операциялар  Параметрлер  сұхбат  терезесінің  Баспаға 
шығару  атты  ішкі  бетінде  орналасқан.  Бұл  ішкі  бет  экранға 
тікелей  Баспаға  шығару  сұхбат  терезесінен  немесе  Файл=> 
Параметрлер командасын таңдау арқылы шығарылады.  
Беттерді  артынан  алдына  қарай  (кері  ретпен)  баспаға 
шығару 
Әдетте  баспадан  шыққан  парақтар  баспаға  шығару  құрыл-
ғысының  қабылдау  қобдишасында  бірінші  беттен  басталып 
соңғы  бетпен  аяқталатын  тура  тәртіппен  орналасады.  Алайда, 
кейбір баспаға шығару құрылғысы құжаттың беттерін керісін-
ше  реттейді  –ең  ‰стіңгі  болып  соңғы  бет  жатады.  Ол  ‰шін 
Режим бөлімінде параметрлер атты ішкі бетте орналасқан Кері 
ретпен  деген  қатарды  белгілеп  көрсету  қажет.  Бірақ  бұл 
қатарды іске қосқанда құжатты баспаға шығару жұмысы баяу-
лайды.  
Фондық режимде баспаға шығару 
Құжатты  баспаға  шығару  ісі  көбінесе  басқа  жұмыстармен 
қатарласа  отырып,  фондық  режімде  ж‰ргізіледі.  Фондық  ре-
жимді іске қосу ‰шін Параметрлер ішкі бетіндегі Фондық бас-
па құжатты баспаға шығару баяу орындалады, ‰йткені процес-
сор,  жедел  жад  тәрізді  негізгі  құрылғылар  баспа  жұмысын 
басқарумен қатар басқа іс-әрекеттерді де орындап жатады.  
Басылым қағаздарын таңдау 
Көптеген баспаға шығару құрылғысы ‰шін басылымға қағаз 
жіберудің  бірнеше  варианттары  қарастырылған.  Қазіргі  лазер-
лік баспаға шығару құрылғысының (принтерлердің) көбі қағаз 
беру  қабдишасымен  жабдықталған,  олар  сондай  ақ  қолдан 
қағаз  беруді  де  іске  асыра  алады.  Кейбір  баспаға  шығару  құ-
рылғысы қағаз беріп тұруға арналған екі қабдишамен жабдық-
талған,  сол  себепті  сапалы  қағаз  ‰шін  бір  қабдишаны,  ал  жай 

 
38
қағаз ‰шін басқасын пайдалануға болады. Осындай жұмыстар-
ды  іске  асыру  ‰шін  құжатты  алдын  ала  белгілі  бір  бөліктерге 
бөліп отыру қажет.  
Баспаға шығару құрылғысына берілетін қағаз типін анықтау 
‰шін келесі әрекеттер орындалады:  
•
 
Бағыттауышты  (курсорды)  құжат  ішіне  орналастырып, 
басқа қағазға шығаратын мәтінді белгілеп алу қажет 
•
 
Файл=>Парақ параметрлері командасын таңдау керек 
•
 
Бірінші  бет  тізімінен  алғашқы  бет  ‰шін  керекті  қағаз 
типін анықтап алу қажет 
•
 
Қалған беттер тізімінен құжаттың қалған беттері басы-
латын қағазды анықтау керек 
•
 
Қолдану  тізімінде  осы  екі  қағаз  т‰рінің  құжаттың  қай 
бөліктеріне қолдану керектігін көрсету керек 
•
 
ОК-ді басу керек 
Қазіргі лазерлік баспаға шығару құрылғылары, әдетте қағаз-
ға  өлшемдерінің  өзгеруі  мен  беттерді  тік,  көлденең  ауыстыру 
істерін кідіріксіз орындайды.  
 
2. 4. WORD редакторында графиктерді қолдану 
 
Word  редакторы  басқа  бағдарламалардан  графиктер  енгізу-
ге  және  өзінің  сол  тәрізді  график  т‰ріндегі  көріністерін  тұр-
ғызуға м‰мкіндік береді. Мәтіндік құжат ішіне сыртта даярлан-
ған  графикті  ол  сиятындай  етіп  орналастыру  ‰шін,  Енгізу 
=>Сурет (Вставка=>Рисунок) командасын орындап, ішінде сол 
сурет  орналасқан  файылдың  атын  көрсету  керек.  График  т‰-
ріндегі  (безендіру)  суретерді  алдымен  алмастыру  буферіне 
көшіріп алып, соңынан барып оны бағыттауыш тұрған орынға 
буферден енгізу арқылы да орналастыруға болады.  
Графиктерді орналастыру  
WORD  сырттан  келген  графикті  мәтін  элементі  ретінде 
қарастырады.  График  бастапқы  құрылған  кездегі  көлемімен 
мәтінге  енгізіледі.  Егер  график  көлемі  мәтін  жолынан  ені 
бойынша  асып  кетсе,  онда  ол  сол  мәтіндегі  жол  еніне  қарай 
мөлшерін (масштабын) кішірейтіп орналасады. Графикті енгізу 

 
39
барысында  мәтін  қаталарын  орналастыру  ‰шін,  автоматты 
т‰рде  аралары  ашылады.  Құрамына  график  енгізілген  мәтінге 
жаңа  қатарлар  қосу  барысында,  сурет  мәтінмен  бірге  төмен 
жылжып отырады.  
Графиктік элементі белгілеп алу ‰шін оның кез-келген н‰к-
тесінде  тышқанды  басу  жеткілікті,  сонда  график  шекаралары 
бойымен  кішкене  квадраттар  пайда  болды.  Мәтін  ішіндегі 
белгіленген  графикке  басқа  элементтері  сияқты  т‰рлі-тірлі 
өңдеуді ж‰ргізуге болады. Графикті мәтін жолдарына ыңғайлы 
т‰рде орналастыру ‰шін, оны кадр ішіне енгізу қажет. Ол ‰шін 
графикті  белгілеп  алып,  Вставка-Кадр  командасын  орындау 
қажет. Нәтижесінде график енгізілген кадр құрылады.  
Құжатта  орналастырылған  графикті  тұп  нұсқасында  байла-
нысты  өзгертіп  отыру  ‰шін,  мәтінге  енгізу  кезінде,  Связи  оп-
циясын орнату керек. Графикті т‰пнұсқасына байланысты жа-
ңартып отыру ‰шін, алдымен оны белгілеп алып, Правка- Свя-
зи  командасын  орындау  керек.  Сол  кезде  пайда  болатын 
терезеде  т‰пнұсқамен  байланысты  анықтайтын  қатар  белгіле-
ніп тұрады. Осы сәтте Обновить командасын орындау арқылы 
байланыс  орнатылады.  Терезедегі  суретті  басқаға  ауыстыруға 
болады,  ол  ‰шін  бастапқы  нұсқаны  ауыстыру  операциясын 
орындаса, мәтінге бұрынғының орнына жаңа сурет қойылатын 
болады.  Баспаға  шығару  алдында  байланыстарды  автоматты 
т‰рде  жаңарту  орындалады.  Сондықтан  мәтін  баспаға  шығару 
құрылғысына  басылған  сайын  график  жаңарып  отырады. 
Графиктік элементтерді редактордың өз м‰мкіндіктері арқылы 
құруға  болады. Word-та  сызықтарды,  тұйық  аймақтарды  (тол-
тырылған немесе іші бос), ішіне мәтін орналасқан төртбұрыш-
тарды (рамка) т. б. салуға болады.  
Word редакторында сурет салу  
Қарапайым  графикалық,  элементтерді  (т‰з‰  сызық,  қисық 
сызық, дөңгелектер, іші боялған, боялмаған көпбұрыштар, мә-
тінмен толтырылған тікбұрыштар) Word құрамындағы график-
тік редактордың көмегі арқылы салуға болады. Сурет салатын 
элементтермен тек редактордың парақ беттерін белгілеу режи-
мінде ғана жұмыс істеуге болады. Word бағдарламасы сурет са-
лу саймандарын отырғызғаннан кейін, осы режимге автоматты 
т‰рде ауысады.  

 
40
Графиктік редактордың саймандары 
Т‰зу  сызық  сызу Word графиктік  редакторының  ең  қара-
пайым м‰мкіндігі. Сызық сызу ‰шін монитордың төменгі бөлі-
гіндегі Сурет салу саймандар панеліндегі т‰зу сызық бейнесін 
басса жеткілікті.  
Тышқан  бағыттауышын  т‰зудің  бастапқы  н‰ктесіне  орна-
ластырып, сол жағын баса отырып, сызықтың соңғы н‰ктесіне 
қарай  бағыттауышты  жылжыту  керек.  Осылайша  т‰зу  сызық 
салып  алған  соң,  оны  жатық  жолмен 0, 30, 45, 60 немесе 90 
градус бұрыш жасайтын етіп орналастыру ‰шін, сызықты сызу 
кезінде Shіft пернесін жібермей ұстап тұру қажет.  
Сызық  салып  алған  соң,  оның  айналасында  тышқанды  екі 
рет басса, мониторға‘’Рисованный объект’’ деген сұхбат терзе-
сі  шығады.  Осыдан  кейін  сызық  параметрлерін,  яғни  сызылу 
стилін (тұтас немесе пунктирлі), т‰сін, қалыңдығын және т. б. 
таңдап алуға болады.  
Бұл  сұхбат  терезесін ‘’Сурет  салу’’  саймандар  тақтасының 
сызықтың  бірнеше  т‰рі  бейнеленген  суреттері  арқылы  шақы-
руға болады.  
Дөңгелектер  мен  эллипстерді  саймандар  тақтасындағы  су-
реттері арқылы салуға болады. Ол ‰шін эллипс бейнесі тұрған 
суретті басып, бағыттауышты бастапқы н‰ктеге орналастырып, 
тышқанның  сол  жағын  басулы  к‰йде  ұстап  тұрып,  эллипсті 
қажетті  мөлшерге  дейін  ‰лкейтуге  болады.  Осы  әрекетті 
орындау кезінде эллипс центрі де жылжытылып отырады, оны 
бір н‰ктеге бекітіп алу ‰шін салу барысында, Ctrl пернесін ба-
сып  ұстап  тұрса  болды.  Шеңбер  салу  ‰шін,  оны  салу  бары-
сында Shіft пернесін жібермей ұстап тұру керек, оның да цен-
трін  жылжытпай  бекіту  мақсатында, Ctrl және Shіft  пернеле-
рінің екеуін де жібермей ұстап тұру қажет.  
Тіктөртбұрышты  салу  ‰шін  алдымен  оның  бейнесі  тұрған 
суретті  басып,  курсорды  тіктөртбұрыш  төбелерінің  біріне 
келетін  н‰ктеге  апарып  тышқанның  сол  жағын  басып,  оны 
жібермей ұстап тұрып тіктөртбұрышты толық етіп салу керек. 
Ctrl  пернесін  басып  тұрып  тіктөртбұрыштың  центрін  белгілі 
бір  орынға  бекітуге  болады.  Ал  квадрат  салу  ‰шін,  оны  салу 
барысында Shіft пернесін басып ұстап тұру керек. Осылай Ctrl 
және Shіft пернелерін де бірдей қолдануға болады.  

 
41
Доға.  Бұл  суреттің  көмегімен  шеңберлер  мен  эллипстер 
доғаларын  салуға болады. Оны салу барысында Shіft пернесін 
жібермей  ‰стап  тұрып, 45%–ті  шеңбер  секторын  сызуға  бо-
лады.  Сондай-ақ Ctrl пернесін  басып,  шеңбер  немесе  эллипс 
центрін бір орынға бекітіп алуға болады.  
Кез келген көпбұрыш оның бейнесі салынған сурет көмегі-
мен  салынады.  Бағыттауышты  көпбұрыштың  бір  төбесіне 
орналастырып,  тышқанның  сол  жағын  жібермей  ұстап  тұру 
арқылы  көпбұрыштың  бір  қабырғасын  салуға  болады.  Көпбұ-
рыштың  келесі  төбесін  анықтау  ‰шін  тышқанды  басып,  одан 
әрі  келесі  қабырғаны  салуға  болады. Shіft  пернесі  көпбұрыш 
қабырғасының  жатық  жолмен  жасайтын  бұрышын  тұрақты 
етіп  ұстап  тұруға  м‰мкіндік  береді.  Соңғы  қабырғаны  өшіріп 
қайта сызу ‰шін Backspace пернесін қолдануға болады. Алғаш-
қы  төбемен  дәл  т‰сіру  ‰шін Esc пернесін  басса,  автоматты 
т‰рде бір н‰ктеге т‰седі.  
Салынған  суретті  жиектеу, оның  ішін  бояу  және  өрнек-
теу 
Кез келген бір суретті салып алған соң, мынадай 
м‰мкіндіктерді қолдануға болады: 
•
 
Сурет  салу  тақтасындағы  Цвет  заполнение  көмегімен 
қоршалған сызықтың тұтастығымен т‰сін өзгерту 
•
 
Тұйық  сызықпен  қоршалған  фигураның  ішкі  аумағын 
бояу ‰шін Цвет заполнениені пайдалануға болады, осыны таң-
дағанда т‰стерді таңдау сұхбат терезесі ашылады  
•
 
Ұсынылған  нұсқаулар  арқылы  тұйық  аймақты  белгілі 
өрнекпен толтыруға болады. Ол ‰шін контекстік менюді ашып, 
Форматирование  обьектов  командасын  таңдап,  мониторға 
шыққан сұхбат терезесінен Заполнение парағын пайдалану ке-
рек.  
Боялған  және  өрнектелген  дөңгелектер  мысалдарын 
көрсетуе болады.  
Салынған  объектілерді  өңдеуге  болады.  Ол  ‰шін  алдымен 
өзгертілетін  объектіні  белгілеп  алу  керек.  Белгілеу  элементті 
бағыттауышпен көрсетіп тұрып, тышқанды басу арқылы ж‰ргі-
зіледі (элементті құрайтын сызықты көсетіп тұрып “тышқанды 
басса  да”  дұрысырақ),  белгіленген  объект  шекараларында 

 
42
кішкене  квадраттар  пайда  болады.  Шекарадағы  осы  квадрат-
тарды  бағыттауышпен  іліп  алып,  созу  арқылы  графиктік  эле-
менттердің бейнелеу масштабын өзгертуге болады. Фигуралар-
ды  қ‰райтын  элементтер  ‰шін  объектіні  белгілегеннен  кейін 
пайда  болатын  н‰ктелерді  жылжыта  отырып,  объект  пішінін 
т‰зетуге  болады.  Ол  ‰шін  Сурет  салу  тақтасындағы  Изменить 
форму  пернесіне  басса  болғаны.  Белгіленген  элемент  ‰шін 
сызықтың  қалыңдығын,  бояу  т‰сін  басқа  т‰рге  өзгертуге  бо-
лады.  Сызықтарды  бағытталып  тұрған  т‰рде  бейнелеуге,  тік-
төртбұрыштың төбелерін жұмырлауға болады. Бұл әрекеттерді 
меню  командалары  арқылы  орындауға  болады.  Сызықтың 
т‰сін өзгерту ‰шін, сол элементті белгілеп алып Сызық т‰сіне 
қажетті параметрлерді таңдау қажет.  
Суреттерді белгілеу 
Геометриялық  элементті  белгілеп  алу  ‰шін,  ол  элементті 
тышқанмен  басып  көрсету  қажет.  Осыдан  кейін  белгіленген 
элемент айналасында, өлшемдерін өзгертуге м‰мкіндік беретін 
кішкене сегіз төртбұрышпен қоршалған жақтау пайда болады.  
Сурет салу барысында олардың т‰стерін бір мезгілде өзгер-
ту  ‰шін  бірден  бірнеше  геометриялық  элементтерді  белгілеп 
алу қажет. Ол ‰шін төменгі ‘’Сурет салу’’ (Рисование) сайман-
дар  тақтасындағы  бейнеге  барып  тышқанды  басып,  қажетті 
элементтерді қамтитын тіктөртбұрышты салу қажет. Элемент-
терді  біртіндеп  те  белгілеп  шығуға  болады.  Ол  ‰шін  бірінші 
қажетті  элемент  тышқанмен  басып, Shіft  пернесін  жібермей 
ұстап  тұрып,  келесі  элементтердің  әрқайсысын  тышқанмен 
басып  көрсетіп  отыру  керек.  Егер  таңдалған  элементтерден 
біреуін  алып  тастау  қажет  болса Shіft  пернесін  басып  тұрып, 
осы элементті тышқанмен тағы бір рет басу қажет.  
Элементтер тобын құру 
Бірнеше  элементтерден  тұратын  топты  құру  ‰шін,  оларды 
белгілеп алып. саймандар тақтасындағы Сгруппироватьты таң-
дау қажет.  
Топтан шығару 
Элементтер  тобын  бөлек-бөлек  элементтерге  жіктеуге  бо-
лады.  Ол  ‰шін  біріктірілген  топты  таңдап,  Рисование  сайман-
дар тақтасындағы Разгруппироватьты таңдау қажет 

 
43
Элементтерді басқа орынға жылжыту 
Элементтерді жылжыту ‰шін, оны белгілеп, тышқанның кө-
мегімен қажетті орынға жылжыту керек. Бірнеше элементтерді 
бірден  жылжытуға  болады,  ол  ‰шін  бәрін  белгілеп  алып,  бі-
реуін  тышқанмен  ұстап  тұрып  жылжыту  керек,  осы  жағдайда 
қалғандарыда қоса жылжиды.  
Элементтерді әрт‰рлі мөлшермен бейнелеу 
Элементтерді  әрт‰рлі  мөлшермен  бейнелеу  ‰шін,  сегіз  тік 
төртбұрышты  элементтері  бар  жақтау  қолданылады.  Бұл  жақ-
тау  қажетті  элементті  немесе  элементтер  тобын  таңдағанда 
пайда  болады.  Бұл  тік  төртбұрыштарды  тышқанның  көмегі 
арқылды  бейнелеу  мөлшерін  ‰лкейтуге  немесе  кішірейтуге 
болады.  Мөлшерлеу  кезінде Shіft  пернесін  ұстап  тұрса,  өзгер-
тулер екі бағытта бірдей ж‰ргізіледі. Бұл м‰мкіндік фигуралар 
мөлшерін  өзгерту  барысында,  олардың  кескіндерін  өзгертпеу 
‰шін  қажет.  Егер  мөлшерлеу  кезінде Ctrl пернесін  жібермей 
ұстап тұрса, мөлшерлеу элементтің центріне байланысты ж‰р-
гізіледі.  
Элементтердің көшірмесін алу және оларды жою 
Элементтердің  көшірмесін  алу  және  оларды  жою  ‰шін, 
мәтіннің көшірмесін алу және оларды жоюға арналған Правка 
менюінің  командаларын  қолдануға  болады,  бірақ  элементтер 
тобын алдын ала біріктіріп алу қажет.  
Элементтердің орналасу тәртібі 
Графиктік  элементтер  бір-бірін  жауып  тұрса,  олардың 
қайсысы ‰стіңгі жағында екенін анықтап көрсетуге болады. Ол 
‰шін қажеттісін белгілеп, Поместить наверх немесе Поместить 
назад көрсеткіштеріне басу қажет.  
Элементтерді бұру 
Word  редакторы  кез  келген  элементті  тік  немесе  көлденең 
бағытта 90 немесе 180 градусқа  бұрып  орналастыра  алады. 
Олар
: 
•
 
Таңдап алынған элементті оның тік осіне байланысты бұру 
•
 
Таңдап  алынған  элементті  оның  көлденең  осіне  байла-
нысты бұру 
•
 
Таңдап алынған элементті сағат тілі бойынша 90 градус-
қа бұру 

 
44
Бұл м‰мкіндіктерді симметриялы салынған суреттер ‰шін 
қолдануға болады.  
Пішіндері әр т‰рлі фигураларды өңдеу 
Кезкелген пішіндегі көпбұрышты өңдеуге болады. Оны өң-
де‰ бір төбесін жою немесе қосымша төбе енгізу, төбесін жыл-
жытудан тұрады. Ол ‰шін Сурет салу саймандар тақтасындағы 
Изменить  форму  т‰рін  таңдап,  олардың  төбелерін  тышқанмен 
ұстап тұрып жылжыту керек.  
Көпбұрыштың бір төбесін жою ‰шін Ctrl пернесін басып тұ-
рып  бағыттауышты  сол  төбеге  апарып,  тышқан  бағыттауышы 
қосу таңбасына ұқсас белгіге айналғанды, тышқанның сол жа-
ғын басса жеткілікті. Көпбұрышқа жаңа бір төбе қосу ‰шін, Alt 
пернесін  басып,  бағыттауышты  көпбұрыш  қабырғасы  бойын-
дағы қосымша төбе орнататын н‰ктеге апарып, ол қосу таңба-
сына ұқсас белгіге айналғанда, тышқанды басса болғаны.  
Суреттермен жұмыстың м‰мкіндіктері 
Сурет  салынып  болған  соң,  мәтіннің  ішіне  орналасқаннан 
кейін,  сол  суретпен  қосымша  келесі  әрекеттерді  орындауға 
болады: 
•
 
Суреттің айналасында жақтау орнату 
•
 
Суреттің мәтіннің ішінде орналасуын өзгерту 
•
 
Суреттің мөлшерін өзгерту 
•
 
Суреттің қай бөлігі көрініп тұру қажет екендігін анықтау 
Суреттің орнын анықтау 
Суретті  мәтіннің  ішінде  жылжыту  ‰шін,  мәтінді  парақты 
оқу режімінде енгізіп, суретті белгілеп алып Вставка-Кадр ко-
мандасын орындау қажет. Осы мезгілде суреттің  айналасында 
жақтау  пайда  болады,  бағыттауышты  жақтау  ішіне  енгізіп  су-
ретті мәтіннің ішінде жылжытуға болады.  
Мөлшерін өзгерту 
Суреттің  периметрі  бойынша  сегіз  тіктөртбұрышты  жақтау 
шығуы  ‰шін,  бағыттауышты  суретке  апарып  тышқанды  басу 
қажет. Сурет мөлшерін өзгерту ‰шін, тіктөртбұрыштардың бі-
рін  тышқанмен  іліп  алып,  бағыттауышты  жылжытып  қажетті 
мөлшерде  тышқанды  босату  керек.  Осы  кезде  суреттің  өзгеру 
мөлшері  процент  т‰рінде  тақтада  көрсетіліп  тұрады.  Фигура-

 
45
лардың  т‰рін  тік  және  көлденең  бағытта  бір  қалыпта  сақтау 
‰шін Shіft пернесін басып ұстап тұру қажет.  
Суреттің көшірмесін алу 
Суреттің  көшірмесін  алу  ‰шін,  оны Ctrl пернесін  басып 
тұрып  жылжыту  керек.  Суреттің  нұсқасы  өз  орнында  қалады, 
ал  көшірмесі  тышқан  бағыттауышымен  бірге  жылжып  оты-
рады.  
Басқа бағдарламалардан мәтіндік файлдарды енгізу 
Wіndows  ортасындағы  әрт‰рлі  мәтіндік  редакторларда 
дайындалған  құжаттарды  өңдеуге  болады.  Файлдарды  басқа 
форматтан Word редакторының ішкі форматына т‰рлендіретін 
с‰зу м‰мкіндіктерінің көптеген т‰рі бар.  
Басқа бағдарламаларынан файлдарды алу 
Басқа  бағдарламаларда  дайындалған  мәтінді  оқу  ‰шін, 
Файл-Открыть командасын орындау керек. Егер Word редакто-
ры сол файлдың бұрынғы форматын анықтайтын болса, сұхбат 
терезесі  ашылады.  Бұл  терезеде  өңделетін  файлдың  бұрынғы 
форматы көрсетіледі және оны т‰рлендіру керектігі сұралады. 
Егер Word редакторы  бұрынғы  файл  форматын  дұрыс  анық-
таса,  онда  сұхбат  терезесіндегі OK-ға  басу  керек.  Т‰рлендіру 
аяқталған  соң,  жаңа  терезеде  сол  файлдың  мәтіні  көрсетіледі. 
Егер Word редакторы  файл  форматын  дұрыс  анықтай  алмаса, 
тиісті қатар арқылы қажетті форматын белгілеп көрсету керек. 
Осы  мезгілде  мәтіннің  орнына  т‰сініксіз  деректер  көрінуі 
м‰мкін.  
Т‰рлендірілген файлдарды дискіде сақтау 
Сырттан  алынған  файлдар Word редакторының  форматына 
т‰рлендірілгеннен  кейін,  оны  дискіге  қайта  сақтауға  тура  ке-
леді. Ол ‰шін Файл-Сохранить как командасын орындау керек. 
Мониторға шыққан сұхбаттасу терезесіне файлдың жаңа атын 
енгізіп,  оның  типінWord  редакторы  ортасына  ыңғайлап,  яғни 
doc типінде таңдаған жөн.  
Құжаттағы мәтінді қайта тұрлендіру 
Word  редакторында  дайындалған  құжаттағы  мәтінді  басқа 
бағдарламада жөндеу қажет болса, Файл-Сохранить как коман-
дасын  орындағаннан  кейін  мәтінді  сақтаудын  басқа  ж‰йесі 
көрсетіледі. Файлды жабуға немесе бағдарламадан шығуға әре-
кет  жасағанда,  сұхбат  терезесі  ашылады  да Word редакторы 

 
46
файл  өз  форматында  сақтауды  сұрайды.  Бұл  операция  басқа 
м‰мкіндікте  орындалғандықтан  Жоқ  нұсқауына  басып  оны 
қайтадан сақтаудан бас тартқан жөн.  

жүктеу/скачать 1,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: