Бірнеше терезелермен жұмыс істеу

 
69
Кестелермен байланыс 
“Әдебиет”  парағында  Хакимова  Каринаның  бір 5-тік 
бағасын 4-тікке  ауыстырса,  бірден “1-сессия”  парағындағы 
оның қорытынды бағасы өзгеріп шыға келеді.  
Хакимова Каринаның бағасын қайтадан бестікке ауыстырса, 
онда бұрынғы қалыпқа қайта оралады.  
Файлдар арасындағы байланыс 
Екі файл арасындағы байланыс бір файлға  екінші файлдың 
ұясындағы  мәлімет  көрсетілген  формуланы  енгізу  арқылы 
ж‰ргізіледі.  Оны  басқа  орыннан  мәлімет  алатын  файл  және 
мәлімет беретін файл деп аталады.  
Байланыс орналасқаннан кейін Excel бағдарламасы мәлімет 
беретін файлдағы ұя мәндерін мәлімет алатын файлға көшіріп 
алады  да,  мәлімет  алатын  файл  ұяларындағы  мәндер  авто-
матты  т‰рде  өзгеріске  ұшырайды.  Әрт‰рлі  жұмыс  кітап-
тарының  парақтары  арасындағы  байланыс  орнайды.  Жұмыс 
кітабының  екі  парағы  арасында  байланыс  орнату  ‰шін, 1–
сессия  қорытындысында  әдебиет  сабағының  бағаларын jurnal. 
xls  файлынан  алып  толтыруға  болады.  Ол  ‰шін  Правка — 
Очистить  Все  командаларымен  әдебиет  бағаларын  өшірсе,  С3 
ұясына  =,  A:  /  Хакимов/ [jurnal xls] файлына,  яғни  “Әдебиет” 
парағына  деген  жолды  көрсетіп  тұрады.  Бұл  жол  міндетті 
т‰рде  жалқы  тырнақшаға (, — апостроф),  ал  файл  аты  тік 
жақшаға  алынуы  тиіс.  Жолда  дискінің  аты  және  файл  орна-
ласқан каталогы (А:/ Хакимов) көрсетіледі.  
Сол формуланы бағананың келесі 4 ұясына көбейте отырып 
көшіруге  болады.  Көшіргеннен  кейін  бұл  бағана  Әдебиет 
бағаларымен толтырылып, байланыс орнатылғаны байқайлады.  
Осындай  әрекеттерді  история  мен  информатика  пәндері 
‰шін де істеуге болады.  
Тағы  екі  терезе  жасап,  оларда  “История”  және  “Инфор-
матика”  парақтарын  ашып,  сол  терезелерді  қатарлай  реттеп 
орналастыруға  болады. “Әдебиет”  терезесінен  басқаларын 
жауып,  оны  мониторға  ‰лкейтіп  орналастыруға  болады. 
“Әдебиет”  парағына 1-сессияда 3, 4, 5-ке  аяқтаған  студенттер 
тізімін  енгізуге  болады.  Ол  ‰шін  “Әдебиет”  парағының  А10 
ұясына “5 бағасын  алды:”,  оны  А17  және  А24  ұяларына 
көшірсе,  А17  ұясына “4 бағасын  алды”,  ал  А24  ұясына “3 
бағасын алды” деген сөздерді енгізуге болады.  

 
70
Автос‰зуді  пайдаланып 1–сессиядағы 5 — тік  бағасы  бар 
жазуларды  таңдап  алып,  оларды  белгілеп  В  бағасының 11-
қатарына  көшіруге  болады.  Көшірілген  мәліметтерді  қабыл-
даған  ұялардан  жақтаулармен  фонды  алып  тастауға  болады. 
Осындай  әрекеттерді 3-тік  пен 4-тік  алған  студенттерге 
жасауға  болады.  Сонда 5-тік, 4-тік  алған  студенттер  аты-
жөндерімен бөлініп көрініп тұратын болады.  
Файлды ашу 
•
 
Файлды-ашу  ‰шін,  дискіден  буманы  тауып  алып,  оған 
кіру  керек  (буманың  атын  екі  рет  басу  қажет),  яғни  қажетті 
файлдың  атын  басып,  АШУ  бұйрығын  орындау  қажет. 
Сонымен қатар, файлдың атын екі рет басып немесе саймандар 
тақтасындағы АШУ сайманының белгісіне басуға болады.  
•
 
Жұмыс  кітабын  сақтау  ‰шін,  Файл-Сақтау  командасын 
таңдау  керек.  Егер  атауы  берілмесе  файл  кітап-1  атымен 
сақтайды.  Немесе  файл  қалай  сақтау  белгісін  басып,  буманы 
белгілеп,  жаңа,  тиісті  атын  теру  қажет.  Сақталған  файл  ереже 
бойынша XLS кеңейтуіне сәйкес келеді.  
•
 
Файлды  өзге  форматта  сақтау  ‰шін,  қалай  сақтауды 
ашқаннан  кейін  файл  т‰рлерін  терезеден  тауып,  сақталған 
файл  т‰рін  басу  керек.  Мысалы, Mіcrosoft Excel –де  қажетті 
файл атын теріп, сақтау б‰йрығын орындау керек.  
•
 
Жұмыс  кітабын  жабу  ‰шін,  одан  шығып,  файлды  жабу 
керек.  
Excel менюімен жұмыс атқару 
Меню  ж‰йесін  екпінді  етіп  іске  қосу,  стандартты  тәсіл 
арқылы  ж‰ргізіледі,  ол  ‰шін Alt не  Ғ10  пернесін  басу 
жеткіліеті.  Сол  сәтте  меню  қатарындағы  бір  сөз  теңбілденіп 
басқа  т‰ске  боялады.  Керекті  меню  пункті  басқару  перне-
лерінің  көмегімен  таңдалынады. Enter пернесін  басқанда,  сол 
таңдап алған менюдің ішкі командалары ашылады, олардың да 
бірін,  перенелерімен  белгілеп  алып  орындау  ‰шін Enter 
перенесін  басу  қажет.  Меню  командасын  орындамай,  іс-әре-
кеттер жұмысын доғару ‰шін Esc пернесі басылады.  
Excel менюімен пернеден гөрі тышқан арқылы жұмыс істеу 
өте  ыңғайлы,  керекті  меню  пунктіне  тышқан  курсорын  жет-
кізіп,  оны  бір  басу  керек.  Осы  тәрізді  тәсілмен  меню  коман-

 
71
даларын да белгілеп, оның қатардағы өрістерін, жалаушаларын 
таңдау жеңіл іске қосуға болады.  
Орындалып  жатқан  әрекетке  сәйкес  берілетін  контекстік 
тәуелді  анықтамалық  ж‰йе  орналасқан.  Әр-бір  әрекетке 
байланысты әрқашан көмек алып отыруға болады.  
Электрондық кестенің негізгі ұғымдары  
Қатар нөмірі — электрондық кестенің көлдеңен орналасқан 
қатарларының сол жақ шетінде орналасқан нөмір.  
Бағана  әрпі — электрондық  кестенің  бағаналарын  белгі-
лейді. Әріптер жұмыс аумағында жазылып тұрады.  
Ұя–электрондық  кестенің  мәлімет  енгізілетін  ең  кіші 
элементі. Әр-бір ұя немесе тор бағана әрпімен қатар нөмірінен 
тұратын адреспен анықталады.  
Ұя  сілтемесі–  жұмыс  істеуге  тиісті  екпінді  к‰йдегі  немесе 
ағымдағы ұяны көрсетіп т‰рған тіктөртбұрышты тор таңба.  
Ағымдағы ұя– тормен белгіленіп тұрған ұя. Ол кестенің бір 
торын  ғана  белгілеп,  келісім  бойынша,  мәлімет  енгізу  опера-
циясы  немесе  басқа  бір  іс-әрекет  осы  торда  ғана  орында-
латынын көрсетеді.  
Блок-тіктөртбұрышты  т‰рдегі  қатарласа  орналасқан  ұялар 
жиыны.  Ол  бірнеше  ұядан,  толық  қатардан,  бағанадан  немесе 
тіктөртбұрыш т‰ріндегі бір торлардан тұрады.  
Ұялар ішіндегі мәлімет 
Ұялар-  координатасымен  берілген  элемент  кестесі  (бағана 
аты,  реттік  нөмірі).  Мысалы  А1,  В7,  С12,  ВК43.  Ұялардың 
адресі кестенің сол жағында орналасадын. Ұяшықтан ұяшыққа 
көшу ‰шін ТАВ немесе өзге ұяшықты басу арқылы ж‰ргізіледі. 
Берілген ұяшық т‰рлі форматта қалыптасқан болады. Мысалы. 
Формат-Ұяшықт.  б.  Демек, 32 нөмір 32 сом  тұруы  м‰мкін. 
(Формат,  ақшалай) 3200 % (проценттік  формат), 1 ақпан 
(даталық формат) т‰рінде болады.  
•
 
Ұяшықтарға  өзіндік  ат  беруге  болады.  Матеметикалық 
формула  жазу  ‰шін  қолайлысы  Вставка-аты-атау  беру.  Бұдан 
соң ұяшық аты теріледі.  
•
 
Ұяшықтың  диапазоны  қос  н‰ктемен  бөлінеді.  Мысалы: 
А2:А5 яғни А2, А3, А4, А5 ұяшықтарының бірлігі беріледі.  
•
 
Ұяшықтың  тізімі  біріккен  н‰ктемен  ажыратылады.  Бір 
элементпен тізімнің құрылуы м‰мкін. Мысалы; А1, А5, В1, В5, 
С4, Е1, М3, А4, В7.  

 
72
•
 
Ұяшықты жою-ол ‰шін осы бұйрықты және Del пернесін 
басу керек.  
•
 
Ұяшықтың  мөлшерін  ‰лкейту  немесе  қысқарту-
бағаналар  арасындағы  аттарының  шекарасын  алып  немесе 
қатар  нөмірін  (сол  жақ)  ұлғайта  отырып,  бағаналарды 
жылжытуға  болады.  Бірнеше  қатарды  бірден  өзгерту  ‰шін 
олардың  көлемін  алып,  сосын  Формат-қатар,  бағана-биіктігі 
белгіленгеннен кейін жаңа көлемін теру қажет.  
•
 
Ұяшықта не барын көру ‰шін оны басу керек. Сол кезде 
формула қатарында ол туралы мәлімет пайда болады.  
•
 
Ұяшықтың  адресі  жаңа  беттегі  орынға  ауыстырылған 
кестеге байланысты шұғыл т‰рде өзгертіледі.  
•
 
Ұяшықтың  абсолютті  адресі  ешқашан,  өзге  бетке 
ауыстырған кезде де өзгермейді. Егер $ белгісі болмаса, адрес 
өзгерді:  мысалы  $А5-А  өзгермейді  де  қатар  саны  өзгереді.  А 
$3-3  қатар  өзгермейді.  А  бағанасы  кесте  өзге  бетке  ауысқан 
жағдайда өзгереді.  
•
 
 Ұяшықтағы  формуланың  бәрін  абсолютті  адреске 
айналдыру  ‰шін  ұяшықты  белгілеп  оны  екі  рет  басып, F 4 
белгісін басу керек. Қатар нөмірлермен бағана адресі алдына $ 
белгісі қойылу керек.  
Excel  кестелерінде  кез-келген  ұяға  мәліметтердің  ‰ш  т‰рін 
енгізуге  болады,  олар  мәтін,  сан  және  формула.  Ұяға  мәлімет 
енгізу  ‰шін,  сол  ұяға  алып  барып,  керекті  деректерді  перне-
лерде  теріп,  соңынан Enter пернесін  немесе  бағыттауыш 
пернелердің  бірін  басу  жеткілікті. Excel енгізілген  мәліметтің 
формула,  сан  немесе  мәтін  екенін  оның  бірінші  таңбасына 
қарап  аңықтайды.  Егер  бірінші  символ-әріп  немесе “” 
(апостроф)  болса,  онда  ұяға  мәтін  енгізіледі.  Егер  де  бірінші 
символ  цифр  немесе “=” болса,  онда  ол  ұяға  формула  немесе 
сан  енгізілетінін  білдіреді.  Енгізілген  мәліметтер  ұя  ішінде 
немесе  формула  қатарында  бейнеленеді  және  оларды  енгізу 
Enter  пернесін  немесе  бағыттауыш  пернелердің  бірін  басқан 
кезде аяқталады.  
 Мәтінді енгізу 
 Мәтін  кез-келген  символдар  тізбегі,  егер  мәтін  цифрдан 
басталатын  болса,  онда  оны “”таңбасымен  бастау  қажет.  Егер 
мәтін  ені  ұяның  енінен  артық  болса,  онда  экрандағы  элемент 

 
73
солардың  ішінен  көрініп  тұрады.  Ал,  егер  оң  жақтағы  ұяға 
басқа  мәлімет  енгізілсе,  онда  оның  алдындағы  көрінген 
мәлімет тек өз ұясында ғана бейнеленіп қиылып қалады.  
 Сандарды енгізу 
 Электрондық  кестеге  сандар  енгізу =, +, — таңбаларынан 
немесе  бірден  цифрдан  басталады.  Егер  енгізілген  санның  ені 
ұяның  енінен  артық  болса,  онда  сан  экспоненциал,  яғни  е-нің 
дәрежесі  т‰рде  бейнеленеді  немесе  ол  санның  орнына # # # # 
тәрізді таңбалар шығады.  
 
3.2. Фомулаларды енгізу 
 
Excel  бағдарламасындағы  ұяшықтарда  арифметикалық 
амалдарды орындау ‰шін:  
•
 
Нәтиже  шығатын  ұяшықты  көрсетіп,  алғашқы  к‰йдегі 
белгісін  теру  керек.  Формула  сақталғаннан  кейін ENTER 
пернесіне басу немесе формула қатарын басу қажет.  
•
 
Қажетті ұяшықтың адресін термей-ақ оны басуға болады. 
Ол  ұяшықтарға  қосу,  алу,  көбейту,  бөлу,  азайту, ‰лкен  тең, 
кіші тең, тең емес амалдары теріледі.  
•
 
Қиын  көп  қабатты  формулалар  бір  қатарда  теріледі. 
Сондықтан орындау ретін көрсету ‰шін дөңгелек жақша қажет.  
•
 
Мастер функция анықтамасына кіру ‰шін математикалық 
категорияны, функцияны таңдап анықтама бұйрығын орындау 
керек.  
•
 
Формуланы шығаруда мастер функциясын шақыру ‰шін–
формуланың  қажетті  жерінде fx белгісін  басып,  одан  әрі 
функция аргументін шығарудағы ережелерге сай атқару қажет.  
•
 
СУММ  (тізім).  Тізім  элементтерінің  қосындысын  табу. 
Тізім  элементтері  қос  н‰кте,  тізім  мен  н‰ктелі  ‰тір  арқылы 
ажыратылады.  
•
 
Ұяшықтарға  өзіндік  мағына  беру  ‰шін  қою-атауды  ба-
сып, ұяшықтың жаңа атын теру керек. Ол математикалық фор-
мулаларды бағдарлауға өте қолайлы.  
•
 
Формуланы  бір  ұяшықтан  екіншісіне  орналастыру.  Ол 
‰шін  формуламен  ұяшықты  басып,  оң  жақ  төменгі  бұры-

 
74
шындағы  маркерді  ұстап,  оны  қатар  бойынша  жылжытып, 
формуланы ұяшыққа орналастыру қажет.  
•
 
Формуладағы ұяшықтардың байланысын көру. Бұл қиын 
формулаларды  шығаруда  тәуелді  саймандар  тақтасын  пайда-
ланған  жөн.  Т‰р-саймандар  қатары  осыған  тәуелді.  Оның 
көмегімен ненің неге тәуелді екенін аңғаруға болады.  
•
 
Сурет салу. Сурет салу тақтасын басып, пайда болған жа-
ңа  тақтада  мысалы  сызық,  квадрат  т.  б.  салу  ‰шін SHІFT 
пернесіне басу керек.  
Excel  бағдарламасында  кез-келген  арифметикалық  өрнек 
формула  т‰рінде  жазылады.  Ол  ұя  адрестері  мен  сандардың 
функциялардың  арифметикалық  амалдар  таңбасы  арқылы 
біріктірілген жиынынан тұрады.  
Бағаналар енін және қатарлар биіктігін өзгерту 
Бұл  әрекеттерді  тышқан  арқылы  немесе  меню  көмегімен 
атқаруға  болады.  Тышқанды  пайдаланар  кезде,  оның  бағыт-
тауышын  бағаналар  әріптерінің  арасында  немесе  қатарлар 
нөмірінің арасындағы бөлу сызығына жеткізіп, бағыттауыш екі 
сызық,  бағыттауыш  бейнесіне  айналғанда  тышқанның  сол 
жағын басып, бағананы немесе қатарды кеңейтуге болады.  
Меню  жолының  көмегін  пайдаланану  ‰шін,  көлемі  өзгер-
тілуге  тиісті  бағаналарды  белгілеп,  Формат-Қатар-Мөлшер 
немесе Формат-Бағана-Мөлшер командаларын орындау керек.  
Қатарлар,  бағаналар,  блоктар  мен  операцияларды 
орындау 
Бұл  операциялар  меню  арқылы,  алмастыру  буферінің 
көмегімен және тышқанның көмегі арқылы орындалады.  
Жылжыту 
Мәліметтерді  бір  орнынан  екінші  орынға  жылжыту  бары-
сында  нені  және  қайда  орналастыруды  айқындап  алу  қажет. 
Жылжыту  кезінде  орнынан  көшірілетін  мәліметтерді,  яғни 
ұяны  не  блокты  белгілеп  алып,  оған  тышқан  бағыттауышын 
алып  бару  керек,  сол  сәтте  курсор  ақ  бағыттауыш  сызыққа 
айналады.  Сонан  соң  белгіленген  блокты  не  ұяны  тышқанмен 
іліп алып, басқа орынға алып бару керек.  
Көшірме алу 
Көшірме алу кезінде т‰п н‰сқа т‰ріндегі мәлімет өз орнын-
да  қалады,  ал  басқа  орында  оның  көшірмесі  қосымша  пайда 
болады.  Көшірме  алу  операциясы  жылжыту  тәрізді  орын-

 
75
далады, тек бұл жолы Ctrl пернесін басулы к‰йінде ұстап тұру 
қажет.  
Плюстпен  толтыру  әрекеті  арқылы  да  көшірме  алуға 
болады.  Курсорды  тордың  оң  жақ  төменгі  шетіне  алып  барса, 
ол  “плюс ” таңбасына  айналады,  оны  толтыру  маркері  деп 
атайды.  Толтыру  әрекетін  оңға  қарай  және  төменгі  бағытта 
ж‰ргізеді.  Толтыру  жылжыту  сияқты  орындалады,  бірақ  б‰л 
сәтте  курсор  ұяның  немесе  блоктың  оң  жақ  төменгі  шетінде 
тұруы тиіс. Толтыру кезінде бастапқы ұядағы немесе блоктағы 
мәлімет  тышқанды  басып  тұрып  оны  жылжыту  арқылы 
бірнеше рет қайталана алады. Бұл тәсіл, әсіресе формулаларды 
көшіруге өте ыңғайлы.  
Ұяларды өшіру, тазалау 
Егер  торлар  мен  блоктардағы  мәліметтерді  өшіру  керек 
болса,  оларды  белгілеп  алып Del  пернесін  басса  болғаны. 
Бұрын  енгізілген  мәліметтерден  блоктарды,  ұяларды  арылту 
‰шін  оларды  белгілеп  алып,  Т‰зету-Тазалау  командасын 
орындау керек. Сол сәтте шығатын ішкі менюде нені, мысалы: 
мәліметті,  безендіру  элементін,  ескертуді  немесе  бәрін  бірдей 
өшіру керектігін көрсету керек.  
Бағаналарды,  қатарларды  және  блоктарды  өшіру  ‰шін, 
алдымен  оларды  белгілеп  алып,  сонан  кейін  Т‰зету-Өшіру 
командасын  орындау  қажет.  Өшірілген  объектілер  орны  бос 
қалмай,  төменгі  қатардағы  немесе  оң  жақтағы  бағаналар  мә-
ліметтері  жоғары  не  солға  жылжып,  сол  орындарды  толты-
рады.  
Мәліметі өшірілген орын бос тұру ‰шін, Т‰зету-Тазалау ко-
мандасын орындау керек.  
Электрондық кестені толық өшіру ‰шін, Файл-Жабу коман-
дасын орындап, шыққан сұқбат терезесіне “ия” деп жауап беру 
қажет.  
Белгілеу, көшірмесін алу, араластыру, жою 
Блокты  белгілеу  ‰шін–сол  жақтағы  жоғарғы  ұяшықты  ба-
сып,  маркер  кресті  оң  жақтағы  төменгі  кестенің  бұрышына 
жылжыту  керек. (немесе  керісінше)  Немесе SHІFT  пернесін 
басып  тұрып,  қажетті  бұрышқа  жылжу  қажет.  Және F8 пер-
несін  басып,  стрелка  арқылы  қажетті  бұрышына  жылжыту 

 
76
қажет.  Белгілеу  басталған  алғашқы  ұяшық,  сол  қалпында  қа-
лады.  
•
 
Барлық  қатарды  белгілеу  ‰шін,  олардың  атын  немесе 
нөмірін басу қажет.  
•
 
Бірнеше  қатарды  толық  белгілеу  ‰шін,  оның  аттарын 
басып,  тышқанды  жібермей  бірінші  қатардан  соңғы  қатарға 
дейін жылжыту қажет.  
•
 
Бетті  тұтас  белгілеу  ‰шін,  тышқанды  қатармен  бірге 
және  ол  қиылысқан  тұсты  басу  керек.  Немесе SHІFT, CTRL, 
SPACE көмегін пайдалану қажет.  
•
 
Ұяшықтарды  қалыптасу  ретімен  белгілеу  ‰шін, CTRL 
пернесін басып т‰рып, қажетті ұяшықты басу қажет.  
•
 
Сыймайтын  бөліктерін  белгілеу  ‰шін,  бірінші  бөлікті 
жоғарғы  сол  жақ  шекарасынан  тышқанның  оң  жағын  басып 
тұрып  белгілеу  керек. CTRL пернесін  басып  тұрып  өзге 
бөліктерді белгілеуге болады.  
•
 
Ұяшықтарды  мағынасына  қарай  белгілеу  немесе  тек 
формуланы жөндеу ‰шін, өту немесе белгілеу обьектіні таңдау 
керек.  
•
 
Барлық бағананы жою ‰шін нөмірін басып, DEL пернесін 
басу керек.  
•
 
Ұяшықтарды жою ‰шін оны көрсетіп, DEL пернесін басу 
керек.  
•
 
Блокты жоюда да осы шарттар пайдаланылады.  
•
 
Кестедегі  белгіленген  фрагменттің  көшірмесін  алу  ‰шін, 
қажетті шекараны белгілеп, жаңа орынға қою керек.  
•
 
Кестеге  бос  қатар  қосу  ‰шін,  маркердің  алдындағы  қою 
қатарын таңдау қажет.  Осыдан кейін қатар  саны шұғыл т‰рде 
өзгереді.  
•
 
Маркер  алдындағы  кестеге  бос  бағана  қосу  ‰шін,  қою 
бағана бұйрығын орындау қажет. Осы сәтте бағана белгілері де 
өзгереді.  
•
 
Бағыттауыш алдына бірнеше бос қатар қосу ‰шін қажетті 
қатарды белгілеп, қою қатар шартын орындау керек.  
•
 
Жылдам  мерзімді  рет-ретімен  орналыстыру  ‰шін  (нөмір 
реті,  кестеге  аргумент  мағынасы),  ұяшықта  алғашқы  к‰нді 
теру, мәселен д‰йсенбі немесе д‰йсенбі-қырк‰йек немесе 1. 02. 

 
77
02.  т.  с.  с.  Ол  ‰шін  маркерді  ұстап  ұяшықтың  оң  жақ  төменгі 
бұрышы  және  қасында  тұрған  қатар  немесе  бағанаға  орналас-
тыру керек. ( тышқандыі басып тұрып, жылжыту қажет).  
•
 
Кез-келген  бағананы  өсу  мағынасына  қарай  сұрыптауға 
болады. Сұрыптау белгілері А2, SА болып табылады. Ұяшықта 
белгіленген бағананың бәрі де бағанамен сәйкес қойылады.  
•
 
Немесе  бағанада  тақырып  (егер  бар  болса)  кестеде 
орналасқан, сұрыпталатын белгілерін басып және АS және SА 
белгісін  басу  ерек.  Кез-келген  кесте  бағанасы  сұрыптауға 
ыңғайлы.  
•
 
Бағана  бойынша  қосындыны  табу  ‰шін,  бағананы  бел-
гілеп, саймандар қатарынан қосу сайманына басу керек. Нәти-
жесі  соңғы  бос  ұяшықта  орналасады.  Немесе  бос  ұяшықта 
тұрып,  нәтижені  салу  ‰шін Z-ENTER бұйрығын  орындау  ке-
рек.  
•
 
Соңғы б‰йрықты болдырмау ‰шін (бір қадам артқа кету), 
саймандар қатарынан сол сайманға басу керек.  
•
 
Кестелерді құру ‰шін, қатарларды керек бөлікке белгілеп 
сайманнан  қажетті  формасын  табу  керек.  Немесе  Формат-
Ұяшық-Шекара бұйрығын орындау керек.  
•
 
Бетке  мәтінді  қою  ‰шін,  сурет  салу  тақтасыннан  жазу 
сайманына  басу  керек.  Осы  бетке  енгізетін  аумақты  анықтап, 
мәтінді  енгізу  керек.  Бұл  енгізілген  мәтін  өлшемін  өзгертуге, 
жылжытуға, өшіруге болады.  
•
 
Фондық  т‰сті  өзгерту  ‰шін,  фрагментті  белгілеп  алып, 
саймандардың  қатарынан  фондық  т‰с  сайманына  басып, 
қажетті т‰сті белгілеу керек.  
•
 
Шрифттің т‰сін өзгерту ‰шін, фрагментті белгілеп алып, 
саймандар  қатарынан  шрифт  т‰с  сайманына  басып,  қажетті 
т‰сті  белгілеу  керек.  Немесе  Меню-Формат-Ұяшық-Шрифт 
бұйрығын орындап, қажетті т‰сті таңдау керек.  
•
 
Ұяшықтағы  мәтіннің  орналасуын  өзгерту  (мысалы-
төменнен-жоғары,  жоғарыдан  төмен) ‰шін,  Формат-Ұяшық-
Ориентация бұйрықтарын орындау керек.  
•
 
Бағаналар бойынша ортаға орналастыру ‰шін, қатардағы 
ұяшықты белгілеп алып, тышқанға басу керек.  
•
 
Кішкене  ұяшыққа  ‰лкен  мәтінді,  ұяшықтың  өлшемін 
өзгертпей  енгізу  ‰шін,  Формат-Ұяшық-Реттеу-Өзгертіп  тасы-

 
78
малдау  бұйрықтарын  басу  керек.  Осыдан  кейін  ОК-ға  басу 
керек.  
•
 
Бірнеше  бағанаға  ақпараттарды  көлденең  немесе  тігінен 
орналастыру  ‰шін,  оларды  белгілеп  алып,  меню  қатарынан 
Формат-Ұяшық-Көлденең  немесе  тігінен  орналастыру  б‰йры-
ғын орындап, ОК-ға басу керек.  
Макрос 
Макрос  (алгоритм)  деген  –арнайы  бетте  бағдарлама  тәрізді 
жазылады. Жұмыс бетіндегі операцияның орындалуы, Макрос-
қайталанып  отыратын  қызмет  ‰шін  құрылады.  Бірнеше 
операция орындау ‰шін бір ғана бұйрық жеткілікті.  
•
 
Макросты  құру:  Қызмет-жазу-макросты  басу  арқылы, 
бұдан  соң  тәуелсіз  макрос  атын  теріп,  ОК-ға  басу  арқылы 
орындалады. Кейін тоқтату бұйрығы беріледі.  
•
 
Макросты  орындау:Қызмет-Макрос  қажетті  макросты 
басып,  макрос  тізімі  ішінен – шығару  бұйрығын  беру  арқылы 
орындалады.  
•
 
Қажет емес макросты өшіру ‰шін, Қызмет-макрос қажет 
емес  макрос  атын  белгілеп,  алып  тастау  бұйрығын  беру 
орындау қажет.  
•
 
Макросты  өзгерту  ‰шін,  макросты  өшіріп,  қайта  құру 
қажет.  
•
 
Н‰ктенің мөлшерін өзгерту, тышқанның оң жағымен оны 
белгілеп,  Обьектінің  форматы  Т‰зету-Автоматты  өлшем 
бұйрығын  орындау  арқылы  орындалады.  Немесе  маркердің 
н‰ктесін басып тұрып, қажетті мөлшерді басуға болады.  
•

жүктеу/скачать 1,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: